در رشدهای کنونی پرشتاب سهام احتمالا برخی تعجب کنند که چگونه سناریو ایست سهام در مسیر صعودی مطرح است. مگر در جولان سنگین نقدینگی و هیجان بالای معاملهگران میتوان سدی در برابر ادامه رشد پیدا کرد آن هم زمانیکه بورس حتی به ریسکهایی مانند کرونا یا عوامل سیاسی و سایر موارد بیواکنش بوده است. در این گزارش یک عامل واقعی مورد بحث قرار داده شده است.
دنیای بورس-سلیمان کرمی: شاخص کل بورس تهران امروز رشد نزدیک به ۱۵ هزار واحدی را تجربه کرد و بازدهی بورس از ابتدای سال ۹۸ از ۲۰۰ درصد نیز عبور کرد. ارزش کل صف خرید بورس در پایان معاملات حدود ۱۶۰۰ میلیارد تومان بود که ۵۰۰ میلیارد تومان آن به عرضه اولیه اخیر یعنی قرن اختصاص داشت. در فرابورس نیز از حدود ۶۷۰ میلیارد تومان صف خرید حدود ۲۷۰ میلیارد تومان به سه نماد تازه عرضهشده کلر، فروی و ومهان اختصاص داشت.
در ماههای اخیر تنها توجیهی که برای رشد قیمتی سهام مطرح بوده است هجوم حجم سنگینی از نقدینگی به سمت بورس است. در گزارش با عنوان «رصد بورس از تابلوی نقدینگی» نیز به دو عامل برای شارژ بیشتر نقدینگی به سهام اشاره شد. بر این اساس شتاب بالای رشد نقدینگی کل کشور در کنار افزایش سهم بورس از کل نقدینگی کشور (افزایش تعداد معاملهگران سهام) هجوم نقدینگی را توجیه میکرد. اما در سوی مقابل حجم عرضهها متناسب با افزایش حجم نقدینگی نبود و به بیان سادهتر «دریای بیکرانی از پول را در برابر تعداد محدود سهام» شاهد بودیم.
اما در گزارش مزبور نیز اشاره شده بود تنها راه منطقی که میتواند به توسعه بورس و همچنین اقتصاد کشور کمک کند افزایش عرضه سهام از سوی سهامداران شرکتهای فعلی پذیرششده در بورس و فرابورس یا بهتر از آن افزایش تعداد عرضههای اولیه بزرگ است که جاذب نقدینگی ملتهب باشند و از التهاب سهام و تشدید حباب قیمتی در سهام به خصوص کوچکترها جلوگیری کنند.
هر آنچه کارشناسان در ماههای گذشته به عنوان علائم هشدار از عدم ارزندگی سهام بود را هجوم نقدینگی کنار زد. در حالیکه واقعا نظرات کارشناسی مبنی بر عبور سهام از خطوط قرمز کاملا مشخص و معتبر بود و همچنان با وجود رشد نرخ دلار تنها ادامه این رویه و تورمهای سنگین میتواند رشد اخیر قیمت سهام برخی از شرکتها را توجیه کند. با وجود تمام هشدارها و شکلگیری سطوح بعضا حبابی اما شاهد واکنش سهام نبودیم. علت این موضوع نیز عدم عرضه سهام از سوی سهامداران عمدهای بود که به دلیل مختلف انجام نشد و در عین حال گنجایش ناکافی بازار سهام کشور برای این حجم نقدینگی بود که در نتیجه کارشناسان بر افزایش تعداد عرضههای اولیه پیش از آنکه حباب سهام سنگینتر شود، تاکید داشتند.
حال اما به نظر میرسد بازار سهام کشور تا پایان سال جاری میزبان بیش از ۴ هزار میلیارد تومان عرضه اولیه باشد. این حجم عرضه اولیه در روزهای باقیمانده از سال فضا را کاملا جذاب کرده و در عین حال پس از مدتها انتظار سرانجام شاهد یک گام مثبت از سوی مدیران بورس و نهادهای نیمه دولتی هستیم. اگر شستا (شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی) نیز روی میز عرضه گذاشته شود به تنهایی با عرضه ده درصد آن میتواند تا بیش از ۳۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی جذب کند که بعضا اخبار ازعرضه این شرکت در فروردین خبر میدهد.
کاهش التهاب بورس و جلوگیری از سنگینترین شدن حباب قیمتی به خصوص در سهام کوچکتر کاملا لازم است. زیرا مدیران بورس نیز میدانند این رشدهای بدونپشتوانه در نهایت آتشی بر دامن خودشان خواهد بود؛ خریداران کنونی سهام هیچ درکی از این موضوع ندارند که مسئولیت زیان آنها خودشان هستند و نه سازمان بورس و اینجا را نباید با بانک اشتباه بگیرند. اما یک نکته دیگر نیز مطرح کنیم تا بتوان علت این موضوع که شاید تب بورس با عرضههای اولیه برای مدتی بخوابد را بهتر متوجه شد. همانطور که در مطالب پیشین «دنیای بورس» نیز اشاره شده بود رشدهای اخیر سهام تنها بهانهجویی است و خیلی به ندرت دلیل منطقی برای رشد سهام و آن هم نه کوچکترها مشاهده میشود. دلیل جذابیت عرضه اولیه نیز یک قرارداد نانوشته ذهنی در بازار است که به مراتب از سایر بهانههای کنونی برای سهام قویتر است.
حال فرض کنید که بنا باشد ۷ هزار میلیارد تومان عرضه اولیه داشته باشیم این عرضهها علاوه بر جذب پول اولیه در روزهای بعد از عرضه نیز حجم سنگینی از پول را به خود میکشند که بعضا تا دو برابر حجم روز عرضه، صف را در روزهای بعد برای سهام تازهوارد شاهد هستیم. حال اگر واقعا ۱۰ هزار میلیارد تومان درگیر عرضههای اولیه شوند آیا نقدینگی به سمت سهام با هشدارهای حبابی حرکت خواهد کرد یا به سمت عرضه اولیه. این تنها یک فرضیه است واقعا باید در انتظار آینده ماند اما موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود.
ممکن بعضی مطرح کنند که ارزش معاملات خرد کل بازار سهام از ۶ هزار میلیارد تومان عبور کرده است و حتی ۱۰ هزار میلیارد تومان عدد بزرگی برای این روزهای بورس نیست. اما این خطا نباید رخ دهد که گردش نقدینگی با ورودی پول اشتباه گرفته نشود. منظور این است که ممکن است شما با همان پولی که در دست دارید امروز یک سهم را فروخته یک سهم دیگر را بخرید و در این میان نقدینگی جدیدی وارد نشده است.
البته موارد بالا نیز اگر رشد نقدینگی در کشور همچنان شتابان ادامه پیدا کند (براورد نگارنده رشد ۳۰ درصدی نقدینگی اسفند نسبت به اسفند سال گذشته است) و سهم بورس نیز بیشتر و بیشتر شود (صف مشتاقان ورود به بورس برای اخذ کد معاملاتی) میتواند در کوتاهمدت بار دیگر ورق را برگرداند و در عین حال ممکن است به هیچ وجه بورس به عرضههای اولیه واکنش نشان ندهد بر این اساس باید منتظر ماند چه اتفاقی میافتد. این موضوع برای «دنیای بورس» نیز جالب توجه است .