سازمان بورس و اوراق بهادار در گزارشی اعلام کرد: کسب مالیات ۲۵ درصدی از سهامدارانی که در معاملات خود سود کرده‌اند، صحت ندارد. در واقع، مالیات فروش رقم ثابتی است که برای معاملات اعمال می‌شود و ارتباطی به سودآوری یا زیان معامله‌گران ندارد. بنابراین نه‌تنها برخی بازیگران برداشت‌های اشتباهی از این ماجرا دارند، بلکه حتی ممکن است تلاش سیاست‌گذار برای اصلاح یک قانون منسوخ‌شده در دنیا بیراهه ارزیابی شود.
نوع نگاه به ابزار مالیات
البته برخی حذف مالیات را عاملی در راستای کاهش هزینه‌های مالی می‌دانند؛ به باور این گروه حذف مالیات برای سهامداران متضرر نه‌تنها از تحمیل هزینه‌های مالی آن‌ها می‌کاهد، بلکه میل‌و اشتیاق بیش‌تر سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را به دنبال دارد.
استدلال طرفداران مالیات بر معاملات اوراق بهادار اما این است که مالیات ابزاری برای کاهش نوسان‌ها بازار سهام، افزایش درآمد مالیاتی، هدایت سرمایه‌گذاران و مدیران به رفتارهای سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت، توسعه کارآیی بازار و تخصیص منصفانه ثروت اجتماعی است.
تغییر قوانین مالیاتی بازار سرمایه؟
البته برخی نیز بر این باورند سازمان بورس با این اقدام می‌خواهد مالیات بیشتری برای سهامداران در سود اعمال کند؛ به عقیده این گروه با حذف نیم درصد مالیات از سهامداران متضرر، قوانین مالیاتی حاکم بر بازار سرمایه تغییر خواهد کرد. در نهایت سهامدارانی که سود کسب کرده‌اند، مشمول قانون جدید مالیات خواهند شد. به عبارت دیگر موظف به پرداخت حداقل مالیات ۲۵ درصدی می‌شوند. این گروه معتقدند سازمان بورس به‌جای اعلام مستقیم برای افزایش ۱۰ تا ۱۵ برابری مالیات برای خرید و فروش سهام، سرمایه‌گذاران را گمراه ساخته و با وعده «حذف مالیات از افرادی که ضرر کرده‌اند» آن‌ها را دلخوش ساخته است.
مالیات از همه
آنچه با دیدگاه حذف مالیاتی متصور می‌شود، این است که چنانچه این اتفاق صورت گیرد، این رویکرد باید در تمامی بخش‌های جامعه و بازارهای سرمایه‌گذاری باشد. به معنای دیگر اخذ مالیات همانند دنیا باید در کل نظام اقتصادی اعم از سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در بانک‌ها، خرید و فروش مسکن، بازار ارز، طلا، سهام و هر نوع خرید و فروشی باشد.
عدالت مالیاتی
اما زمانی‌که هنوز اصلاح نظام مالیاتی در کشور صورت نگرفته، حذف مالیات بی‌معنا خواهد بود؛ چه این مالیات برای معاملات سود‌ده باشد یا زیان‌ده. در این میان یکی از مواردی که باید مورد نظر سیاست‌گذار قرار گیرد، عدالت مالیاتی است؛ به این معنی که اخذ مالیات به‌صورت سراسری و در تمام ابعاد فعالیت‌ها و درآمدها صورت گیرد. چنانچه مالیات تنها به بخشی از فعالیت‌ها یا درآمدها اختصاص پیدا کند، پدیده فرار مالیاتی به‌صورت پنهان و آشکار در لایه‌های اقتصادی رویت می‌شود.
تکذیب شایعات
در دیدگاه دوم نیز مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس به ارائه توضیحاتی پرداخت و دریافت مالیات ۲۵ درصدی از سهام را شایعه‌ای بیش ندانست. به گفته محسن خدابخش؛ مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار سازمان بورس و اوراق بهادار سازمان به دنبال این است افرادی که در معاملات ضرر می کنند معاف از پرداخت مالیات باشند.
قانون صراحت دارد مالیات فروش سهام، مالیات مقطوع است. بنابراین پیگیری‌ها به گونه‌ای نیست که اقدامی خلاف مصالح و مناسبات بازار سرمایه انجام گیرد و همه این شنیده‌های غیررسمی همانند چاقویی است که دست خود سهامداران را زخم می‌زند.
نظر سیاست‌گذار
از ۱.۵۵ درصد هزینه معاملات سهام، نیم درصد آن متعلق به مالیات مقطوع نقل و انتقال سهام است. سازمان بورس و اوراق بهادار این مالیات را برای معاملات زیان ده زیاد می‌داند و به دنبال رایزنی با سازمان امور مالیاتی برای حذف این بخش از قانون است اما این معافیت به معنای این نیست که سازمان بورس یا سازمان امور مالیاتی به دنبال این هستند که از افرادی که سود کسب می‌کنند مالیات بیشتری به جبران این اقدام گرفته شود.
عرف مالیات سهام در دنیا
در حال حاضر مالیات بر معاملات سهام در زمان فروش به میزان ۰.۵ درصد ارزش معامله، از سهامداران چه سود چه زیان شناسایی کرده باشند، گرفته می‌شود. به گفته خدابخش در حالی که در هیچ جای دنیا از معامله‌ای که تبدیل به زیان شود مالیات گرفته نمی‌شود و سازمان بورس نیز در حال رایزنی برای حذف مالیات از معاملات منجر به زیان و کاهش مالیات ۰.۵ درصد در زمان فروش است.
در عرف بین الملل هم در بازارهای سرمایه مالیات فقط از شرکت‌ها و قبل از تقسیم سود گرفته می‌شود. در حال حاضر نیز در ایران این مالیات ۲۵ درصد قبل از تقسیم سود بین سهامداران از سود شرکت کسر می‌شود. بنابراین سهامداران مالیات سهامداری خود را از طریق شرکت‌ها و به طور غیر مستقیم به ماخذ ۲۵ درصد پرداخت می‌کنند.
مسئولان سازمان بورس و اوراق بهادار بر این باورند: کسر مالیات از معاملات سهام یک مالیات مضاعف بوده که سازمان بورس مدت‌هاست به دنبال حذف این مالیات و کاهش هزینه معاملات در بازار سرمایه است.
در همین رابطه بخوانید: خطای مالیاتی در بازار سهام
