در دومین جلسه از آخرین هفته معاملاتی بورس تهران در سال ۱۳۹۸ شاخص کل بورس نزدیک به ۸۶۰۰ واحد دیگر عقب نشست و به این ترتیب سطح ۵۰۰ هزار واحدی را از دست داد. با این وجود دادوستدهای امروز با فشار عرضه کمتری نسبت به روز گذشته همراه بود. آیا این مساله مقدمه‌ای برای چرخش روند بازار در روز آتی است یا فشارهای فروش در روزهای باقیمانده از سال پابرجا خواهد بود؟
دنیای بورس: بورس تهران در شرایطی معاملات یکشنبه را به پایان برد که همچنان صف‌های فروش پرتعداد بودند و این بار تغییر مالکیت‌های سهام نیز به صورت مشخص به سمت بازیگران بزرگ بازار بود. برخی فعالان بازار معتقدند از آن‌جا که از روز آینده امکان فروش سهام و خارج کردن نقدینگی از حساب کارگزاری تا قبل از آغاز سال نو وجود ندارد این مساله سبب خواهد شد تا فشار عرضه‌ها در روزهای باقیمانده از سال کاهش یابد و بازار متعادل‌تری را در پیش داشته باشیم. اگر چه این مساله به نظر صحیح می‌رسد که این عامل در روزهای آینده انگیزه فروش ایجاد نخواهد کرد با این وجود نباید دو عامل مهم و موثر بر بازار را نادیده گرفت: ریسک تعطیلی‌های چند روزه و روند بازار جهانی. پیش از این که به بررسی این دو عامل بپردازیم معاملات امروز سهام را مرور کنیم.
آمارخوانی از معاملات یکشنبه بازار سهام
ارزش معاملات خرد بورس، امروز نیز به مسیر کاهشی خود ادامه داد و در سطح ۳۵۴۵ میلیارد تومان قرار گرفت. از ۳۱۳ نماد فعال در بورس تهران ۳۱ نماد رشد قیمت پایانی را تجربه کردند؛ لازم به ذکر است که در معاملات روز شنبه ۲۵ نماد شاهد رشد قیمت پایانی بودند و آخرین معاملات ۱۸ نماد در محدوده مثبت انجام شد. علاوه بر افزایش تعداد نمادهایی که امروز را با رشد قیمت پایانی سپری کردند نشانه‌های ملایمی از تقویت تقاضا در معاملات پایانی امروز نیز به چشم می‌خورد. در جلسه یکشنبه و در تابلوهای بورس، ۴۸ نماد آخرین معاملات را در محدوده سبزرنگ ثبت کردند.
با آ‌ن‌که قیاس متوسط قیمت و آخرین معاملات نشانه‌هایی از بهبود روند دادوستدها در مقیاس روزانه به دست می‌دهد حجم صف‌های فروش همچنان زیاد و قابل‌تامل است. از ۳۱۳ نماد فعال بورسی ۱۴۵ نماد کار خود را در محدوده صف فروش به پایان بردند و ارزش صف‌های فروش در حدود ۷۰۲ میلیارد تومان بود. در سوی مقابل ۲۲ نماد با صف خرید به پایان رسیدند و ارزش تقاضای منتظر در صفوف خرید ۷۴۰ میلیارد تومان بود. از این رقم، ۵۹۳ میلیارد تومان به صف خرید ۳ نماد تازه‌عرضه شده «قرن»، «تملت» و «زکوثر» تعلق داشت.
معاملات امروز فرابورس، فصل جدیدی از پیچیدگی و دردسرها را به نمایش گذشت. مشکلات هسته معاملات فرابورس امروز به حدی بود که دادوستد در تابلوهای این بازار دیرتر از ساعت مقرر از سر گرفته شد و از سوی دیگر معاملات این بازار تا ساعت ۱۴ تمدید شد.
در بازاری که مشکلات سخت‌افزاری آن یکی از ریسک‌های کاملا جدی به شمار می‌آید، اصرار مسئولین برای قانون‌گذاری و ایجاد تغییر از مجاری غیرمتناسب با این بازار جالب توجه و در نوع خود خالی از معنا به نظر می‌رسد.
به هر صورت چهره عمومی معاملات در فرابورس نیز کاملا مشابه با داد وستدهای بورس بود. از ۱۱۵ نماد فعال در این بازار ۱۹ نماد قیمت پایانی مثبت و ۲۷ نماد آخرین معاملات را در محدوده مثبت تجربه کردند. تنها ۷ نماد در محدوده صف خرید قرار داشتند و عمده ارزش صف‌های خرید نیز به نمادهای عرضه‌اولیه‌ای اختصاص داشت. از ۲۲۶ میلیارد تومان صف خرید فرابورس، ۲۱۲ میلیارد تومان در سویه تقاضای «شگویا»، «شصدف» و «ساوه» قرار گرفته بود. در مقابل ۵۵ نماد با صف فروش به انتهای معاملات رسیدند و ارزش صفوف فروش در حدود ۳۸۴ میلیارد تومان بود.
اگر چه آمار معاملات امروز بهبود نسبی فضا را نسبت به معاملات روز گذشته به نمایش می‌گذارد با این وجود بزرگترین ریسک معاملات فردا به روند بازار جهانی باز می‌گردد.
هذیان بازار جهانی
روند قیمت‌ها در بازار جهانی و همین‌طور روند بازارهای سهام مطرح دنیا در روزهای اخیر به هذیانی تمام‌عیار می‌ماند. ریزش‌های شدید و حداکثری و ثبت بهترین بازدهی روزانه، آن‌هم به فاصله یک روز، به روندی پرتکرار تبدیل شده است. نکته آن‌جاست که ویروس کرونا افسار بازارها را در اختیار گرفته است و تا وقتی این بیماری کنترل نشود امید به صعود ادامه‌دار بازار جهانی چندان پشتوانه‌ای ندارد. در عین حال دولت‌ها و بانک‌های مرکزی تمام تلاش خود را می‌کنند تا تبعات گسترش این بیماری را برای اقتصادهای خود به حداقل برسانند. معافیت‌های مالیاتی، کاهش قابل‌توجه نرخ‌های بهره و موارد بیشمار دیگری از سیاست‌های پولی و مالی به کار گرفته شده تا از وخامت بیش از پیش اوضاع جلوگیری کند. مساله‌ای که به کشف درمان و یا کنترل بیماری کووید-۱۹ در کوتاه‌مدت وابسته است و در غیر این صورت می‌تواند تلاشی بی‌فایده باشد. تا زمانی که داروی موثری برای این بیماری کشف نشده است راه‌حل کوتاه‌مدت این معضل از محدود کردن رفت‌و آمد‌ها و احتمالا قرنطینه خانگی می‌گذرد. این مساله سبب خواهد شد تا بازار کالاها و خدمات در کوتاه‌مدت با فشار شدیدی مواجه شود؛ کما این که دولت‌هایی مانند ایتالیا، اتریش و فرانسه محدودیت‌های رفت‌و آمد قابل‌توجهی را اعمال کرده‌اند و دونالد ترامپ نیز از بنگاه‌های این کشور خواسته تا رفتاری مشابه شرکت اپل در چین و ایتالیا در پیش بگیرند. این مساله احتمالا در این هفته فشار بر بازار جهانی را تشدید خواهد کرد. در صورت ادامه ریزش محسوس کامودیتی‌هایی مانند نفت و فلزات اساسی بعید نیست بورس تهران تحت فشار مجدد از این زاویه قرار بگیرد.
نکته مهم دیگر به این مساله بر می‌گردد که تا چه میزان امکان وقوع اتفاقات ناگوار در روزهای تعطیل ابتدای سال جدید وجود دارد؟ شاید جواب این سوال بیش از همه به کشف یا عدم کشف راه‌حل مطئنی برای بیماری نوظهور در روزهای باقیمانده از هفته بازگردد. ولی آن‌چه مسلم است آن است که جواب این سوال در میزان فشارهای فروش در روزهای باقیمانده به شدت اثرگذار خواهد بود.
