دومین روز هفته جاری نیز با رشد شاخص بورس به پایان رسید. اما کند شدن سرعت رشد بار دیگر احتمال افزایش عرضه‌ها را تقویت کرد. در شرایطی که بازار جهانی همچنان در تعطیلات به سر می‌برد تردید در معاملات امروز دور از انتظار نیست.
دنیای بورس: شاخص کل بورس تهران رشد ۵۳۶ واحدی را در معاملات دیروز به ثبت رساند و بعد از مدت‌ها به کانال ۱۶۱ هزار واحدی برگشت. در این شرایط، دو دیدگاه به طور خاص در تقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند که قوت و ضعف آنها منجر به تغییر روند بازار سهام می‌شود؛ اول تفکر کارشناسی و دوم دیدگاه بازاری. در برآورد تحلیلی انتظار مثبتی از آینده سرمایه‌گذاری در سهام با توجه به سایر گزینه‌های موجود در اقتصاد کشورمان وجود دارد. اما هواداران نگاه بازاری، ضعف اعتماد به سهام را در شرایط کنونی مانعی برای رشد قیمت‌ها می‌دانند. این تقابل دیدگاه روند بورس را به سمت کم‌نوسانی سوق داده است که تایید می‌کند توجه به دیدگاه دوم بیشتر از دیدگاه تحلیلی است.
زمان مناسب ارزندگی سهام؟ بررسی اخیر دیدگاه کارشناسان بنیادی، نشان‌دهنده ارزندگی قیمت سهام است. به عقیده این دسته از تحلیلگران قرار گرفتن نسبت قیمت سهام به سودآوری آنها در محدوده چهار واحدی تاکید می‌کند پتانسیل مناسبی برای کسب سود در این بازار وجود دارد. به ویژه آنکه سایر بازارها و گزینه‌های سرمایه‌گذاری چشم‌انداز مناسبی را دنبال نمی‌کنند. در سوی دیگر، فعالان سهام جو منفی در فضای عمومی اقتصاد و بازارها را مانعی در برابر رشد قیمت سهام می‌دانند و زمان فعلی را برای ورود پول به بورس مناسب ارزیابی نمی‌کنند.
برای تعیین آنکه کدام دیدگاه دقیق‌تر است باید به دو نکته مهم توجه شود. اینکه بازار سهام دقیقا چگونه رفتار می‌کند. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد در میان‌مدت پیش‌بینی کارشناسی با روند قیمت‌ها هماهنگ می‌شود، هرچند که در کوتاه‌مدت ممکن است فضای فعالان بازار نقطه نظر متضادی داشته باشد. مثلا در سال گذشته با وجود تاکید زیاد تحلیلگران بر بهبود وضعیت بازار جهانی و سودآوری شرکت‌ها از اوایل تابستان ۹۶، رونق بورس با چند ماه تاخیر صورت گرفت. این مساله خود نشان‌گر آن است که بورس تهران از نظر کارایی در سطوح پایینی قرار دارد و هماهنگی قیمت‌ها با انتظارات تحلیلی به کُندی صورت می‌گیرد؛ امری که البته فرصت کسب سود را برای فعالان حرفه‌ای‌تر بیشتر فراهم می‌کند. برخی این مساله را رد می‌کنند و معتقدند باید دقیقا در زمان شروع رونق و مثبت شدن بازار وارد شویم. این تفکر رویایی، هرچند جذاب است، اما با مبانی منطقی بازارها هم‌خوانی ندارد. زیرا اصولا تشخیص رفتار کوتاه‌مدت بازارها عملا غیرممکن است و کسی نمی‌تواند به طور سیستماتیک و تکرارشونده مسیر کوتاه‌مدت بازارها را پیش‌بینی کند. تئوری‌ها نیز چنین ناتوانی را تایید می‌کنند، زیرا در صورت این قدرت در پیش‌بینی کوتاه‌مدت، سود دائمی روزانه و در نهایت کلانی عاید پیش‌بینی‌کننده می‌شد که خود همه سرمایه‌ها را به سمت خود جذب می‌کند و در عمل با توجه به قانون نزولی بودن بازده، سودی باقی نمی‌ماند. بنابراین، توجه به شرایط تحلیلی سهام فارغ از روند کوتاه‌مدت آن دیدگاه منطقی‌تر و حتی در نهایت سودآورتری است. چه بسیار سهامدارانی که سودهای بزرگ سال ۹۶ را از دست دادند و در سال ۹۷ نیز با وجود کسب سود، اسیر جوهای سفته‌بازی شدند.
بازارهای رقیب چه می‌گویند؟ نکته دوم اما به ماهیت مفروضات گروه کارشناسی برمی‌گردد. تحلیلگران بر اساس شواهد فعلی و انتظارات آتی، مفروضاتی را در نظر می‌گیرند که بر اساس آن می‌توان نسبت به آینده تصمیم گرفت. ممکن است در برخی موارد، این مفروضات به علت تغییر شرایط تغییر کنند و سناریوهای جدید مطرح شوند. اما این به معنای آن نیست که نگاه غیرتحلیلی مفروضات درستی داشته است.
در وضعیت کنونی نیز، تحلیلگران معتقدند بازار سهام در مقایسه با سایر بازارها می‌تواند جذابیت کافی را داشته باشد. بازار ارز به دلیل حضور بانک مرکزی و رشدهای حباب‌گونه‌ای که در ماه‌های گذشته تجربه کرده بود، دیگر پتانسیل لازم برای فعالیت‌های سفته‌بازانه را ندارد. هرچند ریزش سنگین نرخ دلار دور از انتظار است، اما خواب سرمایه در دارایی که هیچ‌گونه سودی نیز به دارنده پرداخت نمی‌کند منطقی نیست. بازار سکه نیز تقریبا رفتاری مشابه دلار دارد، هرچند بازار جهانی طلا می‌تواند اثر مثبتی داشته باشد ولی در مقایسه با سودهای موجود در اقتصاد ایران، نوسان قیمت جهانی طلا احتمالا چندان قابل توجه نخواهد بود. بازار مسکن نیز که به طور شاخص بازار تهران را شامل می‌شود، مدتی است در رکود معاملاتی به سر می‌برد و خود نشانه‌ای است مبنی بر کاهش جذابیت. نگرانی دیگر مربوط به افزایش نرخ سود سپرده‌ها بود که بر اساس شواهد موجود، سیاست بانک مرکزی حرکت به سمت کاهش این نرخ است. بنابراین، بورس تهران با این مفروضات می‌تواند گزینه مناسب سرمایه‌گذاری در شرایط کنونی باشد. حال اگر رویدادی غیرمنتظره یا تغییری بنیادی در شرایط کلی رخ دهد، طبیعی است مفروضات تغییر می‌کند و باید مجددا ارزندگی بازارها مقایسه شوند.
اثر بی‌پایان تحریم: یکی دیگر از تفاوت‌ها در حوزه مفروضات، آن است که نگاه کارشناسی عموما سطح مبنایی برای مقایسه دارد. مثلا در بحث تحریم‌ها معتقد است که شرکت‌ها یا با کاهش فروش مواجه و یا مجبور به ارائه تخفیف در فروش صادراتی (افزایش هزینه فروش) می‌شوند. اما این به معنای آن نیست که فروش شرکت صفر یا هزینه‌های آن بی‌نهایت می‌شود. بنابراین در تحلیل‌ها یک مبنا وجود دارد که همان شرایط قبل از تحریم است و حال بر اساس مفروضات جدید که تحریم را نیز شامل می‌شود مثلا ۲۰ درصد کاهش فروش در نظر گرفته می‌شود. بر همین اساس است که قیمت‌ها را نسبت به سودآوری تعدیل می‌کند و مثلا می‌گوید در شرایط فعلی باید پی بر ای را کمتر از ۵ در نظر گرفت. اما نگاه غیرکارشناسی، مبنای مشخصی برای مفروضات خود ندارد. یعنی هر زمان صحبت از تحریم شود بر اثرات منفی آن تاکید می‌کند؛ مستقل از آنکه قیمت سهم پیش از آن چقدر از این نگرانی را در خود نشان داده است. مثلا اگر قرار است به واسطه تحریم فروش و سود شرکتی ۲۰ درصد کم شود و اکنون قیمت آن سهم ۳۰ درصد کاهش یافته، چندان منطقی نیست که قیمت سهم باز هم به علت تحریم‌ها کاهش یابد. نبود مبنا برای مفروضات باعث می‌شود گاها نگاه غیرتحلیلی در لوپ ناتمامی بیفتد.
قیمت‌های جهانی در نقطه صفر: همین مساله در خصوص بازار جهانی نیز وجود دارد و هستند حتی افرادی باسابقه که هنوز هم هنگام بحث در مورد بازار جهانی، تغییرات قیمت کامودیتی‌ها را از اوج‌های یک سال قبل محاسبه می‌کنند. حال آنکه بازار اثر این کاهش قیمت‌ها در خود دیده است و اکنون باید بر مبنای شرایط جدید، تغییرات را محاسبه کرد. بنا بر مفروضات فعلی کارشناسان، حفظ سطوح فعلی قیمت‌ها در بازار جهانی جای نگرانی برای آینده سهام ندارد. هرچند ممکن است در رویدادی غیرمنتظره و رکودی عمیق در اقتصاد جهانی، قیمت‌ها با شوک تازه‌ای مواجه شوند، اما مفروضات فعلی چنین سناریویی را چندان محتمل نمی‌داند.
رویدادهای داخلی از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: سازمان برنامه و بودجه در گزارش کوتاهی اعلام کرد: نرخ دلار موثر برای کل ارز مصرفی دولت از درآمدهای نفتی به میزان ۲۱.۷ میلیارد دلار، ۵۵۴۴ تومان است. در رویداد دیگری البته میرعلی اشرف پوری حسینی؛ رئیس سازمان خصوصی‌سازی می‌گوید: نیمه دوم بهمن ماه قیمت پایه خرید دو باشگاه استقلال و پرسپولیس مشخص خواهد شد.
ب) صنایع: قیمت پایه محصول‌های پتروشیمی منتهی به امروز یکشنبه ۹ دی ماه ۹۷ بر اساس میانگین نرخ دلار معاملاتی در سامانه نیما ۸۷۴۶٫۵ تومان اعلام شد. در رویداد دیگری به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت و معاون همین وزارتخانه افزایش تولید خودروسازان با برنامه‌های پیش‌رو در حال انجام است.
به ادعای رئیس کل بیمه مرکزی، ایران در حوزه بیمه برای دور زدن تحریم‌های امریکا توانسته معضل را حل کند. به گفته غلامرضا سلیمانی به دلیل تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ایران، شرکت‌های بیمه اتکایی خارجی که بیمه شرکت‌های ایرانی را قبول می‌کردند به صورت یکطرفه قراردادشان را فسخ کردند که توسط بیمه مرکزی و حساب‌هایی خاص ناوگان حمل و نقل بین المللی کشور، در داخل بیمه شدند. در همین حال خبرهای رسیده حاکی از آن است که شرکت‌های بزرگ بیمه‌ای که با امریکایی‌ها کار می‌کردند لغو قرار داد داشتند و بیمه مرکزی در داخل این معضل را حل کرده است.
ج) شرکت‌ها: علیرضا صادق آبادی؛ مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران از تکمیل و راه اندازی فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس خبر داد. همچنین براساس گزارش پتروشیمی کبیر از ابتدای راه‌اندازی نظام مشارکت در این پتروشیمی تاکنون، صرفه‌جویی اقتصادی ۱۷٫۵ میلیارد تومانی حاصل از اجرای پیشنهادهای کارکنان در «شکبیر» محقق شد.
به گفته محمدجعفر پارسی؛ معاون بهره‌برداری فولاد هرمزگان رکورد قبلی تولید در این واحد ۲۸۲۸ تن در تاریخ ۱۴ شهریورماه ۹۵ بود که با ثبت این موفقیت، درمجموع میزان تولید روزانه دو مدول احیای مستقیم این شرکت به ۵۵۸۲ تن افزایش یافت. این در حالی است که به گفته منابع مطلع در صورت تداوم روند فعلی ذخیره الکترود اغلب واحدهای فولادی تا سه ماه آینده ممکن است به پایان برسد.
در رویداد دیگری در حوزه بیمه مسعو بادین؛ مدیرعامل بیمه آسیا از راه‌اندازی مجتمع تخصصی بیمه‌های زندگی بیمه آسیا همزمان با گرامیداشت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب خبر داد.
