بر خلاف انتظارات فعالان و کارشناسان، بورس تهران دومین روز این هفته را نیز کاهشی دنبال کرد تا شاخص سهام فقط کمی بالاتر از کانال ۱۰۸ هزار واحدی بایستد. در سوی دیگر، بازارهای ارز و سکه شاهد افزایش قیمت‌ها بودند و حتی آتی سکه در برخی سررسیدها با صف خرید به معاملات خود پایان داد. نشانه‌هایی از افزایش ریسک‌گریزی میان سرمایه‌گذاران به چشم می‌خورد که مهمترین دلیل رفتار این روزهای بازارهاست.
دنیای بورس: شاخص سهام معاملات یکشنبه را با کاهش ۸۴۴ واحدی به پایان رساند. ارزش معاملات که حدود دو هفته پیش ارقام نزدیک به ۶۰۰ میلیارد تومان را تجربه می‌کرد به کمتر از ۱۵۰ میلیارد تومان محدود شده است. حقوقی‌ها بار دیگر خریدار خالص بورس شده‌اند (دیروز ۳۳ میلیارد تومان خالص تغییر مالکیت از حقیقی به حقوقی بود). تمام این شرایط نشان می‌دهد طراوت بازار سهام کاهش یافته است که ریشه اصلی این ماجرا را می‌توان در افت شدید ریسک‌پذیری ارزیابی کرد.
نشانه‌های ریسک‌گریزی: در تایید این تحلیل رفتار بازارهای ارز و سکه نیز قابل توجه است. دلار و سکه‌ای که هفته گذشته و به دنبال کشف نرخ آزاد در بازار ثانویه ارز روند کاهشی گرفته بودند، طی روزهای اخیر مجدد افزایشی شدند. دلار در بازار غیررسمی به سرعت بالاتر از ۸۰۰۰ تومان قرار گرفت و سکه حتی سطوح ۲۹۰۰ هزار تومانی را تجربه کرد. با توجه به آنکه این دو دارایی به عنوان دارایی‌های امن در اقتصاد کشورمان تعریف می‌شوند، روند صعودی آنها در کنار افت شاخص بورس نشان‌دهنده افزایش ریسک‌گریزی میان سرمایه‌گذاران است.
ضعف چینی بازار جهانی: اما در دلایل ریسک‌گریزی می‌توان به سه عامل اشاره کرد که نخستین مساله مربوط به روند کاهشی قیمت‌ها در بازار جهانی مربوط می‌شود. شدت گرفتن جنگ تجاری به ویژه میان چین و آمریکا باعث سقوط آزاد قیمت فلزات در معاملات هفته گذشته شد. امروز نیز آمارهای اقتصادی چین ضعیف بود و همین مساله شروع هفته ضعیفی را برای قیمت کامودیتی‌ها رقم زد. بلاتکلیفی روندها در بازار جهانی نه تنها به فعالان بورس تهران، بلکه در میان سرمایه‌گذاران بین‌المللی قابل رصد است. سیاست‌های یک‌شبه کاخ سفید باعث شده تا هیچ پیش‌بینی دقیقی نتوان از آینده این بازارها داشت. موضوعی که اقتصاد و بورس کشورمان را که به شدت وابسته به کالاهاست را با ابهام مواجه کرده است.
سرگیجه در سیاست‌گذاری داخلی: حتی بدون نگاه به مرزهای بیرونی، وضعیت سیاست‌گذاری در اقتصاد داخلی کشورمان نیز با ابهامات دوچندانی مواجه است. هر روز یک تصمیم جدید برای بازار ارز و همچنین نرخ‌گذاری در صنایع مختلف باعث شده تا سرمایه‌گذار نتواند با دید بلندمدت پیش‌بینی دقیقی داشته باشد. از اواسط فروردین و اعلام دلار ۴۲۰۰ تومانی بارها و بارها سیاست‌های ارزی دستخوش تغییر شده‌اند. امری که باعث می‌شود حتی سیاست‌های درستی مانند کشف نرخ بدون مداخله در بازار دوم ارز نیز کمترین اثر مثبت را بر فضای اقتصادی داشته باشند. با این حال، تعلیق سفارش‌های واردات کالا با دلار ۴۲۰۰ و در ادامه امیدواری به افزودن سایر بخش‌های صادراتی نظری فلزی-معدنی‌ها و پتروشیمی‌ها به بازار دوم ارز بتواند موجب ثبات بازار ارز و در نتیجه کاهش ریسک‌های سیستماتیک داخل کشور برای سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی شود.
ابهام در سیاست خارجی: اما محور سوم ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران به اوضاع سیاست خارجه برمی‌گردد. جایی که ترامپ از برجام خارج شده و در حال فشار برای اعمال شدید تحریم‌ها علیه کشورمان است؛ در آن سو، دیپلمات‌های ایرانی در حال راهی هستند که با حمایت اروپایی‌ها بتوانند تبعات این تحریم‌ها را به حداقل برسانند. در شرایطی که اخبار و تحلیل‌ها از وضعیت کنونی تا حدی ضد و نقیض است، واکنش به رویدادهای منفی شدیدتر نیز می‌شود. به عنوان مثال، مساله رد شدن FATF از سوی شورای نگهبان مهمترین عامل غیراقتصادی تلاطم بازارها در دو روز اخیر شناسایی می‌شود. امری که به اعتقاد برخی کارشناسان قابل حل است و احتمالا مشکلی درباره پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی است.
پیام نرخ سود: رصد نرخ بازدهی اوراق بدهی نشان‌دهنده افزایش نرخ‌ها به بیش از ۲۷ درصد در مورد اسناد خزانه است. این اوراق که به عنوان کم‌ریسک‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند، اکنون با اقبال کم سرمایه‌گذاران مواجهند. مساله‌ای که نشان می‌دهد ریسک‌پذیری به شدت در مجموعه اقتصاد کاهش یافته است. در واقع سرمایه‌گذاران حتی سودهای ریالی در این سطح را نیز مطلوب ارزیابی نمی‌کنند که می‌تواند با کاهش التهابات اقتصادی-سیاسی وضعیت بهبود یابد.
رویدادهای داخلی از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: مهمترین رویداد امروز که با محور موضوع ایران و مساله سوریه صورت می‌گیرد، مربوط به دیدار دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین است. پوتین که به همراه ماکرون دیشب در مراسم فینال جام جهانی در مقام میزبان مسابقات حضور یافت امروز قصد دارد دومین دیدار خود را با ترامپ برگزار کند. در همین حال هایکو ماس؛ وزیر خارجه آلمان درباره دیدار پوتین و ترامپ گفته است رییس جمهور آمریکا نباید به صورت یک جانبه با همتای روس خود به توافق برسد.
دیروز البته ماکرون و پوتین روسای جمهور فرانسه و روسیه در خصوص موارد مختلفی از جمله مسائل مرتبط با ایران، سوریه و اوکراین با هم دیدار و مذاکره کرده بودند. این در حالی است که نتانیاهو نیز از مذاکره خود با روسیه بر سر ایران خبر داد. علی اکبر ولایتی به نمایندگی از طرف مقام رهبری نیز هفته گذشته در همین راستا دیداری را با پوتین برگزار کرده بود. از دید تحلیلگران جلسات برگزاری با روسیه در راستای افزایش چانه‌زنی‌ها با محور موضوع ایران و سوریه صورت می‌گیرد.
ترامپ که همچنان به دنبال افزایش فشارها روی ایران است از آمادگی برای کاندیداتوری در انتخابات ۲۰۲۰ ریاست‌جمهوری این کشور خبر داد. البته سناریوی افزایش دامنه فشارها روی ایران کماکان ادامه دارد؛ روز گذشته مدیر اطلاعات ملی آمریکا در گزارشی ادعایی از کاهش فعالیت‌های منطقه‌ای ایران به دلیل مشکلات مالی خبر داد. دیروز همچنین خبر رسید که در ادامه سناریوی ادعایی قطع خرید نفت از ایران، کره جنوبی واردات نفت از ایران را در ماه ژوئن نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۰.۳ درصد کاهش داد و به پایین‌ترین رقم از ژانویه ۲۰۱۵ رسید. بر مبنای گزارش رویترز الکساندر نواک؛ وزیر انرژی روسیه متناسب با طرح ادعایی قطع صادرات نفت ایران در ماه‌های آینده تاکید کرده است: اگر کمبود عرضه به بازار جهانی نفت لطمه بزند، روسیه و دیگر تولیدکنندگان مهم نفت ممکن است تولید نفت را باز هم افزایش دهند.
این در حالی است که برخی خبرها حکایت از این دارد معاون وزیر امور خارجه ایران برای چانه‌زنی بیش‌تر همزمان با حضور هیات آمریکایی به هند در دهلی حضور یافته است. مشاور امور خارجه رییس مجلس هم البته از وساطت ایران برای مذاکره حزب‌الله و عربستان سعودی خبر داده است. دیروز همچنین بانک مرکزی امارات اعلام کرد: تصمیم این کشور برای مجازات ۷ صرافی ارتباطی با کشف و توقف فعالیت شبکه غیرقانونی انتقال پول به ایران ندارد. رییس انجمن بلاکچین ایران نیز البته از مصادره ۵۰۰ بیت کوین متعلق به برخی افراد ایرانی به ارزش ۲۵ میلیارد تومان توسط دولت فدرال آمریکا خبر داد.
اگرچه شایعاتی تایید نشده بر سر مذاکره ایران و آمریکا چند مدتی است دست به دست می‌چرخد اما دیروز مدیر شرکت ملی صادرات گاز ایران با اشاره اینکه پیشنهاد ایران به آمریکا برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های ال.ان.جی به معنی آغاز مذاکره نیست، به طور تلویحی اشاره‌ای به مذاکره ایران و آمریکا داشته است. ایران در کنار ارایه پیشنهاد گازی با ایالات متحده همچنان مذاکره با عمان را در زمینه صادرات گاز متوقف نکرده است.
در داخل نیز البته دیروز جلسه مقام رهبری با اعضای دولت بر سر موضوع بروز برخی نابه‌سامانی‌های اقتصادی در کشور برگزار شد. پیش‌تر حسن هاشمی؛ وزیر بهداشت ایران گفته بود: «موضوع تحریم‌ها جدی است و باید باور کرد طوفان نزدیک است.» همزمان با برگزاری دیدار اعضای دولت از مقام رهبری محمدرضا پورابراهیمی؛ رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در نامه‌ای به رییس جمهور اعلام کرد: فرار مالیاتی کارت‌های بازرگانی به بیش از ۱۵ هزار میلیاردتومان و بدهی معوق گمرکی ناشی از آن به بیش از ۱۰۰۰میلیارد تومان رسیده است. دولت نیز دیروز با مصوبه‌ای از ۳ اقدام خود برای مبارزه با فرار مالیاتی خبر داد. همزمان برخی خبرها حکایت از این دارد استیضاح مسعود کرباسیان؛ وزیر اقتصاد با ۹۰ امضا تحویل هیات رییسه مجلس شده است.
همزمان با بازگشت قیمت دلار قاچاق به کانال ۸ هزار تومان و به دنبال آن تداوم صف خرید سکه در بازار آتی جو امنيتي مجددا تشديد شد و البته در ادامه تعدد نيروهای امنيتی و پليسی مانع انجام معاملات شدند. براساس خبرگزاری صداوسیما قرار است هفته جاری تصمیم گیری‌هایی در خصوص عدم دریافت ارز مسافرتی با هماهنگی سازمان گردشگری و جهانگردی و بانک مرکزی با هدف حذف ارز مسافرتی و جلوگیری از هدر رفتن منابع ملی با دادن یارانه نقدی به مسافران صورت گیرد. در همین حال سخنگوی قوه قضاییه از اختصاص شعب ویژه برای رسیدگی به پرونده‌های ارز و سکه خبر داد. دولت نیز اعلام کرده خریداران عمده سکه و ارز شناسایی و مکلف به پرداخت مالیات شدند. همچنین گمرک ایران همراستا با بحث سوءاستفاده واردکنندگان از نوسان قیمت‌ها در بورس کالا در بخشنامه جدید خود اعلام کرد: حداکثر فاصله زمانی قابل قبول بین پروفرما و ثبت سفارش یک ماه است.
متناسب با ادامه التهاب‌ها در بازار ارز و سکه و برنامه دولت در راستای اقبال به بازار سهام برای جذب نقدینگی مازاد، دیروز مقام‌های مختلف ارکان بازار سرمایه در کنار نمایندگان شرکت‌های سهامی گرد هم آمدند.
ب) صنایع: خبرهای رسیده حاکی از آن است که فعلا قطعی‌های برق تا دو هفته دیگر ادامه دارد. به گفته مدیرعامل توانیر قطعی برق مرتبط با گرمای هوا و افزایش مصرف است و بنابر پیش‌بینی هواشناسی، شدت گرما تا دو هفته آینده در کشور وجود دارد و از این رو قطعی برق هم دستکم تا همین زمان ادامه خواهد داشت. در این میان صنایع نیز همچنان به صورت کج‌دار و مریز روند عملیات شرکت را با زمان‌بندی‌های قطعی برق تنظیم می‌کنند.
در بخش ریلی نیز گزارش‌ها حاکی از آن است با وجود انصراف اروپایی‌ها برای سرمایه‌گذاری در ایران، کنسرسیومی با حضور شرکت «ترانس ماش هلدینگ» و راه‌آهن دولتی روسیه برای دسترسی به سیستم حمل و نقل ایران تشکیل می‌شود.
در بخش بانکی «دنیای اقتصاد» دیروز خبری منتشر کرد که براساس آن گفته می‌شود پنج بانک انصار، مهر اقتصاد؛ حکمت ایرانیان؛ قوامین وکوثر به بانک سپه ملحق می‌شوند تا نقش قدیمی بانک سپه مجدد احیا شود. در بخش پتروشیمی‌ها دیروز اگر چه قیمت هفتگی محصول‌های پتروشیمیایی طبق معمول اعلام شد اما تخلف ارزی پتروشیمی‌ها در بحث واردات در مجلس همچنان مطرح است. فرید موسوی؛ عضو کمیسیون اقتصادی مجلس بر مبنای آمار اعلامی انجمن کارفرمایی پتروشیمی ایران در این باره گفته است: ۳.۵ میلیارد دلار ارز در چند ماه گذشته بابت صادرات محصول‌های پتروشیمی حاصل شده که حدود ۲ میلیارد دلار آن از طریق سامانه نیما به واردکنندگان اختصاص داده شد که ۹۰ درصد ارزها، به ۱۰ شرکت پتروشیمی تعلق دارد.
دیروز همچنین معاون اول رییس جمهور با بخشنامه معرفی مشمولان بدهکار از اعمال هر چه سریع‌تر امهال وام‌های بانکی خبر داد. در گروه لبنی‌ها این روزها همچنان بحث تعیین تکلیف قیمت شیرخام پرچالش است؛ به طوریکه در حالی برخی از موافقت دولت با قیمت ۱۶۰۰ تومان خبر داده‌اند که براساس گزارش‌های رسمی قیمت احتمالی در صورت موافقت دولت با افزایش نرخ‌ها ۱۵۷۳ تومان خواهد بود.
خودرویی‌ها نیز اگرچه پیش‌تر با اعلام روند تولید سه ماهه از کاهش آمار تولید خبر دادند اما برخی پیش‌بینی با فرارسیدن دوباره تحریم‌ها از ساریوی احتمالی تداوم روند نزولی آمار تولید در این گروه خبر می‌دهد.
ج) شرکت‌ها: در بخش شرکت‌ها مدیرعامل «تاپیکو» دیروز عنوان کرده میزان نیتروژن موجود در گاز متان باید کمتر از نیم درصد باشد، اما گازهایی با ۱٫۵ تا ۵ درصد نیتروژن تحویل پتروشیمی خراسان و فن آوران می‌شود و کیفیت پاثین گاز متان مشکلاتی در زمینه تولید محصول‌های پتروشیمی با خوراک متان همچون متانول، اوره و امونیاک ایجاد کرده است.
در همین حال باشگاه خبرنگاران جوان از بازداشت ۳ هفته‌ای حسین هدایتی و انتقال آن به زندان اوین به دلیل بدهی ۱۰۰۰ میلیارد تومانی به بانک سرمایه توسط یکی از نهادهای امنیتی خبر داد. دیروز همچنین مزایده‌های املاک در ۴ شرکت «شمواد»، «کپشیر»، «وسبحان» و «حکشتی» آگهی شد.
در بخش مجامع «وبانك» سود تقسیمی هر سهم را ٥٠ تومان اعلام کرد. قرار است اين سود تا پايان مرداد ماه به حساب اشخاص حقيقي واريز شود. «شبهرن» هم ۲۰۵ تومان سود نقدی به ازای هر سهم تقسیم کرد. در این میان «کیمیا» ۶۰ تومان سود به ازای هر سهم تقسيم كرد، بنا بر مصوبه مجمع نفت بهران مابقی سود به منظور افزايش سرمايه به حساب سود انباشته منتقل می‌شود.
«بورس» هم دیروز سود ۸ تومانی تقسیم کرد و «اپرداز» نیز با حضور ٧٨.٦ درصد سهامداران با تقسيم سود نقدي ٤٢ توماني به ازاي هر سهم موافقت كرد. این در حالی بود که «ذوب» سود انباشته‌ای نداشت و به همین دلیل تقسیم سودی بین سهامداران صورت نگرفت. البته «وکار» هم از برگزاری مجمع در تاریخ یکشنبه ۳۱ تیرماه خبر داد.
بازار جهانی از نگاه «دنیای بورس»
در هفته گذشته بازار آهن قراضه و زغال کک شو زیر فشار شدیدی قرار گرفت و این دو محصول افت قیمتی ملموس را تجربه کردند. کاهش قابل ملاحظه تقاضا دلیل اصلی افت قیمت آهن قراضه و زغال کک‌شو به حساب می آید.
گمرک چین در جدیدترین گزارش خود از افزایش میزان صاردات محصولات فولادی این کشور در ماه ژوئن به اوج ۱۰ ماهه خبر داد. این پنجمین ماه متوالی است که سطح صادرات فولاد چین رومدی صعودی را تجربه می‌کند.
مطابق با پیش‌بینی هفته گذشته قیمت طلا روندی رو به افول را تجربه کرد و تا سطح ۱۲۳۶ دلار پایین آمد و سرانجام در سطوح بالاتر از ۱۲۴۰ دلار به معاملات هفتگی پایان داد. در هفته پیش‌رو کماکان چشم انداز تیره‌ای پیش روی بازار طلا قرار دارد اما احتمال ضعیفی را برای بازگشت روند می‌توان در نظر گرفت.
صبح دوشنبه قرار است گزارش‌های اقتصادی بسیار مهمی از جمله گزارش رشد اقتصادی، تولیدات صنعتی و خرده فروشی چین به اطلاع فعالان اقتصادی برسد. نتایج این گزارش‌ها می‌تواند بر بازارهای مختلف به ویژه بازار فلزات پایه تاثیر شایانی داشته باشد. گزارش‌هایی که تا کنون منتشر شده ضعیف‌تر از انتظارات و عامل فشار بر قیمت کالاها و به ویژه فلزات پایه بود.
