بازار سهام در روزهای اخیر حول نقطه‌ای تعادلی قرار گرفته و نوسانات کم‌دامنه‌ای را تجربه می‌کند. دو دیدگاه کلی نسبت به تداوم و تاثیر آن بر تصمیمات معامله‌گران وجود دارد که هر کدام نتایج متفاوتی در بر دارد. از یک طرف، ترس از فرسایش این روند و افزایش احتمال خروج سرمایه از بازار در بین فعالان سهام به چشم می‌خورد و از سوی دیگر، امیدواری به پایداری روند تعادلی، کف‌سازی قیمت‌ها و آمادگی برای خیز دوباره در تالار بورس قابل مشاهده است.
دنیای بورس: بازار سهام در سه هفته گذشته به نوعی از فاز اصلاح قیمتی خارج شده و به طور محسوسی تن به اصلاح زمانی داده است. در عین حال، تمایل چندانی برای تغییر جدی و عبور از این الگوی معاملاتی در بازار مشاهده نمی‌شود. مشخصه‌های این اصلاح زمانی را هم می‌توان در شدت جریان نقدینگی ملاحظه کرد و هم در نحوه حرکت شاخص. برای ۱۴ روز پیاپی است که ارزش معاملات خرد در محدوده ۱۰۰۰ میلیارد تومان بالا و پایین می‌شود و شاخص کل نیز حول عدد ۳۰۵ هزار واحد در حال رفت و آمدهای نسبتا کم‌دامنه است.
افزایش مشارکت باواسطه بورسی‌ها
وضعیت اخیر به گونه‌ای در حال رقم خوردن است که گویی سرمایه‌گذاران و بازیگران بزرگ‌مقیاس انگیزه کافی برای مشارکت موثر در معاملات سهام را ندارند و سرمایه‌های خود را از کانال‌های غیرمستقیم در بازار حفظ کرده‌اند و گویی در انتظار شرایط مهیاتری برای فعالیت مستقیم در بازارند. یکی از نشانه‌های این تغییر را می‌توان در افزایش نسبی ارزش معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاهده کرد. آمارها چه در مورد صندوق‌های سهام و چه صندوق‌های با درآمد ثابت موید بهبود تقاضاست. طی روز گذشته در صندوق‌های سهام بورسی ۱۴۵ میلیارد تومان نقدینگی جابه‌جا شد که نسبت به ابتدای آبان افزایشی معادل ۱۰ درصد را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر، در حوزه اوراق با درآمد ثابت نیز شاهد برتری تقاضا هستیم. روند قیمت اوراق خزانه به خوبی این برتری را تایید می‌کند. در حالی که عرضه اوراق خزانه در این مدت افزایش داشته اما میزان فزاینده ورود نقدینگی به این بازار سبب شد تا قیمت‌ها رو به بالا حرکت کنند و نرخ سود این اوراق را تحت فشار قرار دهند. میانگین نرخ سود اسناد خزانه طی هفته‌های اخیر و درست همزمان با تنزل ارزش معاملات سهام بورسی و ثبات شاخص (یعنی از ۲۸ مهر)، به زیر مرز ۲۰ درصد عقب‌نشینی کرد و در این ۱۴ روز غالبا در کانال ۱۹ درصدی نوسان داشته است.
این وضعیت را می‌توان حاصل چند عامل مشخص دانست. از یک طرف، پس از انتشار کارنامه‌های فصلی و ماهانه شرکت‌ها، جریان اطلاعات رو به کاهش گذاشته و از طرفی، آرامش ارزش و ثبات قیمت کامودیتی‌ها باعث شده تا انگیزه کافی برای تغییر معنادار مسیر قیمت در دو سوی معاملات وجود نداشته باشد. به همین دلیل است که سرمایه‌گذاران و بورس‌بازان کمتر هیجانی رفتار می‌کنند و تقاضا و عرضه در سهام مختلف دچار کمبود یا مازاد شدید نمی‌شود.
هر چند در برخی تک‌سهم همچنان هیجان بالاست و معاملات نسبتا پرحجمی در حال رقم خوردن است اما ابعاد آن کوچک است و دیگر به کل بازار قابل تعمیم نیست. در این شرایط این سوال ذهن اهالی بورسی را به خود مشغول کرده که چرا قیمت‌ها از حبس بازه‌ای خارج نمی‌شوند؟ یا به بیان دیگر، چه محرک‌هایی لازم است تا شاهد تغییر شرایط بورس و خروج از این دایره بسته قیمتی باشیم. برای پاسخ به این سوال می‌توان سناریوهای زیر را مطرح کرد.
سناریوهایی برای آینده سهام
چنان که اشاره شد دو دیدگاه ناظر به روند اخیر در بازار مشاهده می‌شود. گروهی از فعالان بورسی تداوم این مسیر کم‌نوسان را به معنای کلافه شدن سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدتی دانسته و ترس خروج تدریجی سرمایه‌ها از این ناحیه را دارند. این ترس در شرایطی موجه است که بازیگران بازار انتظارات خود را نسبت به سودآوری سهام تعدیل نکرده باشند و در انتظار تکرار دوباره موج صعودی پرقدرت – همانند نیمه نخست امسال – باشند. این در حالی است که عوامل حمایتی سهام، از جمله امکان قیمت محصولات شرکت‌ها، نرخ ارز و قیمت‌های جهانی از چنین چشم‌اندازی برخوردار نیستند. به همین دلیل این رویکرد ناچار به بازنگری و تغییر سبد سهام خود بر اساس تحولات احتمالا باثبات ماه‌های آتی و انتظار سود کمتر است.
دیده‌گاه دوم که به نحوی در ارتباط با رویکرد نخست است و مشخصا به دو رویداد مهم در یکی دو هفته آتی نظر دارد. از منظر این دیدگاه، نحوه تنظیم بودجه سال بعد از سوی دولت می‌تواند درآمد و هزینه تولیدکنندگان بورسی را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد. از یک طرف، بالا رفتن احتمال حذف دلار ۴۲۰۰ از معادلات اقتصادی کشور، سود ریالی صنایع وابسته را دستخوش تغییر جدی خواهد کرد و از سوی دیگر، امکان افزایش هزینه را در صورت آزادسازی یارانه‌های انرژی بالا خواهد برد. از منظر این دیدگاه، نوسان باثبات قیمت‌ها طی روزهای اخیر ناظر به تعیین تکلیف بودجه در هفته‌های آتی است. دیدگاه دوم همچنین به افزایش احتمال دستیابی چین و آمریکا به توافق نهایی در موضوع تعرفه‌ها یک سال گذشته را به عنوان عامل مهم برای حرکت سهام بزرگ تلقی می‌کند که در طی هفته‌های آتی تعیین تکلیف خواهد شد.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: تروئیکای اروپا در بیانیه مشترکی اعلام کردند: ایران با غنی‌سازی در فردو از برجام فاصله گرفته است. در این میان همچنین وزیر خارجه آلمان نسبت به وضعیت ایجاد آمده در برجام ابراز نگرانی کرد و البته به ایران هشدار داد. ایران همواره مذاکره در خصوص برجام با اروپایی ها را ادامه داده اما تداوم مذاکرات برجامی را منوط به به اجرا درآمدن تعهدات اروپایی می داند. این حق بر طبق معاهده برجام برای ایران هم محفوظ است.
ب) صنایع: دولت رسیدگی خارج از نوبت پرونده‌هایی که از محل صادرات تامین ارز می‌شوند را در دستور کار قرار داده است. هدف از این کار تامین ارز موردنیاز واردات کالاهای اولویت‌دار اعلام شده است. طرح ساماندهی خودرو به کجا رسید؟ خبرها حاکی از آن است که ایراد شورای نگهبان در این طرح برطرف شده است.
بانک مرکزی صورت وضعیت عرضه و تقاضای دلارهای ۴۲۰۰ تومانی، در ۵ ماه نخست سال ۱۳۹۷ را منتشر کرد. این گزارش پس از تاکید رئیس جمهوری، مبنی بر شفاف‌سازی تخصیص منابع ارزی صورت گرفت. حسن روحانی در سخنرانی روز یکشنبه خود اعلام کرد که وضعیت تخصیص منابع ارزی به کالاهای اساسی مشخص است و بانک مرکزی جزئیات این گزارش را منتشر می‌کند. بررسی آمارهای گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد در مجموع در ۵ ماه نخست سال ۱۳۹۷، به میزان ۳/ ۱۹ میلیارد دلار با نرخ ۴۲۰۰ تومان تامین ارز شده است. این تامین ارز براساس ثبت سفارش‌های صورت‌گرفته توسط سه وزارتخانه «صنعت، معدن و تجارت»، «جهاد کشاورزی» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» بوده است. در سمت عرضه، منابع اصلی تامین ارزهای ۴۲۰۰ تومانی بانک مرکزی و ارز حاصل از صادرات گزارش شده؛ اما سهم منابع بانک مرکزی ۹۰ درصد بوده و تنها ۱۰ درصد از دلارهای ترجیحی از منابع ارز حاصل از صادرات غیرنفتی تامین شده است. همچنین در سمت عرضه، از مجموع ۳/ ۱۹ میلیارد دلار، نیمی از منابع صرف واردات «مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز بر اساس ثبت سفارش وزارت صنعت» شده است. حدود ۳۸ درصد با هدف واردات کالاهای اساسی، ضروری و دارو تامین شده و مابقی این منابع نیز به مصارف درمانی، دانشجویی و خدماتی اختصاص یافته است.
ج) شرکت ها: گروه صنعت سلولزی تامین گستر نوین در نظر دارد بلوک ۱٫۲ درصدی سهام تاپیکو معادل یک میلیارد و ۵۰ میلیون و ۹۰۵ هزار و ۶۲۵ سهم را با قیمت پایه هر سهم ۳۳۰ تومان و قیمت پایه کل ۳۴۶٫۷ میلیارد تومان بطور یکجا و نقد روز سه شنبه ۲۸ آبان روانه میز فروش بورس تهران کند. مرحله جدید پیش فروش محصول‌های ایران خودرو از ۲۱ آبان آغاز می شود.
کارخانه ذوب و ریخته‌گری شماره یک شرکت جهان فولاد سیرجان، خط ۲ کارخانه احیاء مستقیم مگامدول (کوثر) شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر، واحد بخار نیروگاه گل گهر شرکت گهر انرژی سیرجان روز دوشنبه و در ادامه سفر کاروان تدبیر و امید به استان کرمان با حضور رئیس جمهور افتتاح شد.
