شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران روز گذشته با ریزش ۱٫۹۴ درصدی به زیر کانال ۳۲۰ هزار واحدی سقوط کرد. فشار عمومی فروش در تمام سهم‌های بازار و تشکیل صف‌های فروش پرتعداد اما کم رمق از خصوصیات اصلی معاملات روز گذشته بازار سهام بود. به نظر می‌رسد سردرگمی سرمایه‌های فعال در بورس تهران این روزها به اوج خود رسیده است. امری که نشانه‌های آن را می‌تواند در نوسان‌های سریع قیمت‌ها تحت تاثیر جو کلی خرید و فروش‌ها جستجو کرد.
دنیای بورس: همزمان با ریزش شاخص کل در روز گذشته، ارزش معاملات خرد روزانه نیز افت معناداری را تجربه کرد و تقریبا ۶۰۰ میلیارد تومان (بیش از ۳۰ درصد) نسبت به متوسط ارزش خرید و فرش‌های روزهای شنبه و یکشنبه عقبگرد داشت. این اتفاق در حالی رخ می‌داد که صف‌های فروش در گستره تالار شیشه‌ای پهن بودند اما خریداران اعتنایی به آن نمی‌کردند. خریدارانی که به محض تغییر روند منفی به مثبت به سرعت به خرید سهام ترغیب می‌شوند و ورق را برمی‌گردانند. امری که دلیل آن به بیش از هرچیز به رفتارشناسی فعالان اصلی این روزهای بورس مربوط است.
رفتارشناسی این روزهای بورس
بورس تهران این روزها درگیر تلاطم ناشی از پشت سر گذاشتن رشدهای پرسرعت است. بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد تعریف دقیقی از ریسک‌های بالقوه در این بازار ندارند و کسب بازدهی‌های زیاد در کوتاه‌مدت دندان طمع آنها را حسابی تیز کرده‌است که میل به فعالیت‌های بیشتر با مقدار سرمایه بیشتر را افزایش می‌دهد. این اتفاق علاوه بر به خطر انداختن سرمایه‌های خرد در مسیر ناشناخته سرمایه‌گذاری، می‌تواند در تعریفی دقیق‌تر با ایجاد حباب در بخش‌هایی از بورس، به بدنه بازار سهام نیز لطمه بزند. پول‌های وارد شده به بورس طی ماه‌های اخیر منجر به تغییرات معنادار ارزش معاملات روزانه بازار سهام شده است. تنور بورس را حسابی داغ کرده‌است و به حرکت‌های گروهی و دسته‌جمعی دامن زده است. سرمایه‌گذاران تازه وارد عنان کار را در اختیار گرفته‌اند و روندهای روزانه را با حجم پول معناداری تعیین می‌کنند. واکنش‌های احساسی به تغییرات قیمت‌ها و جهت‌گیری‌های خرید و فروش کلی، به وقایع جالبی منجر می‌شود. به طور مثال سهام شرکتی که در یک قیمت خاص در چند روز قبل در صف خرید قفل شده بود و بسیاری را در حسرت ورود گذاشته بود، اکنون در همان قیمت‌ها در صف فروش سنگین قرار دارد و سهامداران برای خروج از این سهم به هر دری می‌زنند. اینها علامت‌هایی‌ست که نشان می‌دهد رویه بازار تغییر کرده‌است. حتی سرمایه‌گذاران قدیمی‌تر نیز بعضا درگیر این جو ناخواسته می‌شوند و به سهام شرکت‌هایی وارد می‌شوند که هیچ ایده‌ای درخصوص آن ندارند. صرف اطلاعات پراکنده، شایعات مطرح شده و تشکیل روندهای پرقدرت مقطعی، آنها را به ورود به سهام ناشناخته ترغیب می‌کند و زمانی که سرمایه‌گذار به سهام ناشناخته‌ای وارد می‌شود، رفتار وی تفاوتی با رفتار یک سرمایه‌گذار آماتور و مبتدی نخواهد داشت. یا منتظر سیگنال‌های ارسالی از معرف سهام می‌گردد یا با دنبال کردن جریان معاملات، نشانه‌های خرید و فروش را دنبال می‌کند. امری که می‌تواند به واکنش‌های سریع و عموما غلط منجر شود.
به کدام سو می‌رویم؟
شاخص کل بورس تهران انگار در محدوده ۳۱۰-۳۳۰ هزار واحدی گیر افتاده‌است. واکنش‌های قدرتمند به این سطوح حمایتی و مفاومتی شاخص کل باعث بازگشت قدرتمند بازار هم در زمان رسیدن به اوج و هم در زمان رسیدن به کف این محدوده شده‌است. جریان معاملات روزانه نیز نشان می‌دهد که تشکیل صف‌های فروش در معاملات روز گذشته بورس تهران چندان سنگین نیست. از آنجایی که ابزار اصلی خرید و فروش فعالان پرجنب و جوش این روزها، بیشتر تکنیکالی‌ست. ورود قیمت بسیاری از سهم‌ها به محدوده‌های اشباع فروش، درگیری با حمایت‌های نسبتا معتبر و مواردی از این دست می‌تواند دکمه ایست عرضه‌های پی در پی را در برخی از سهم‌ها بزند. از سوی دیگر فعالان بورسی باید خود را برای انتشار گزارش‌های حسابرسی نشده شرکت‌ها در نیمه نخست سال جاری آماده کنند. این گزارش‌ها به مانند کانال‌های جداکننده مسیر عمل خواهد کرد و رفتار گروهی را اندکی اصلاح می‌کند. به عبارت بهتر سره از ناسره بهتر تشخیص داده می‌شود. بنابراین می‌توان انتظار داشت که قیمت بسیاری از سهم‌های بورسی که طی روزهای گذشته اصلاح ویژه‌ای داشته‌اند به تعادل برسد و بازار از جو سنگین فعلی اندکی فاصله بگیرد. اگرچه به نظر می‌رسد تا برچیده شدن جو منفی نیاز به زمان بیشتری داشته باشیم.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: وزارت خزانه داری آمریکا، وزارتخانه‌های دفاع و انرژی همچنین سه وزیر کشور، دفاع و انرژی ترکیه را تحریم کرد. پیش‌تر هم کردهای سوریه با دولت بشار اسد بر سر مقابله با تهاجم ارتش ترکیه به مناطق شمالی سوریه به توافق رسیدند. در همین حال رئیس‌جمهوری روسیه روز دوشنبه برای اولین بار در بیش از یک دهه گذشته عازم عربستان سعودی شد. این سفر در شرایطی صورت گرفت که ولادیمیر پوتین تلاش می‌کند سرمایه‌گذاری‌های فزاینده خود در سوریه را که حاصل پیشرفت‌های نظامی‌اش است، رشد دهد و همزمان روابط قدرتمندی هم با رقبای منطقه‌ای‌اش در حوزه انرژی برقرار کند. همچنین قرار است در روزهای آتی نشستی دوجانبه میان ایران و روسیه درخصوص موضوعات مرتبط با دریای خزر در تهران برگزار می‌شود.
همچنین با گذشت ۴ ماه از سفر شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن به تهران با هدف میانجیگری و کاهش تنش‌ها در منطقه قرار است مشاور وی اواخر هفته جاری برای دیدار با مقامات کشورمان راهی تهران شود. گفته می‌شود که سفر مشاور نخست‌وزیر ژاپن به تهران برای پی‌گیری ابتکارات «آبه» است. دیدار وی با وزیر خارجه قطعی شده و احتمال دیدار او با حسن روحانی نیز وجود دارد. پیش‌تر نخست‌وزیر ژاپن با پیامی از دونالد ترامپ در تاریخ ۲۲ خرداد ماه به تهران سفر کرده بود. در همین حال ترکی الفیصل، رئیس سابق سازمان اطلاعات عربستان نیز در مصاحبه با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» گفت که امکان گفت‌وگو با ایران نه تنها در حوزه خلیج‌فارس که درخصوص کل منطقه وجود دارد. همچنین پایگاه خبری میدل‌ایست‌آی در گزارشی مدعی شد که مشاور امنیت ملی امارات‌متحده‌عربی برای انجام ماموریتی غیرعلنی به ایران آمده است
در داخل نیز، دیروز در حالی حسن روحانی، رئیس جمهوری در سیزدهمین نشست خبری تاکید کرد: با هوشمندی، صبر، استقامت و ایستادگی توانسته ایم از شرایط بحرانی و شبه بحرانی عبور کنیم که سپاه پاسداران در بیانیه‌ای از دستگیری «روح‌اله زم، سرشبکه سایت ضدانقلاب موسوم به «آمدنیوز» در یک عملیات پیچیده و حرفه‌ای خبر داد. در همین حال نمایندگان مجلس در بیانیه‌ای از اقدام سازمان اطلاعات سپاه در زمینه دستگیری سرشبکه آمدنیوز تشکر کردند. ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه هم بیانیه‌ای در همین راستا منتشر کرد. رئیس جمهور دیروز در نشست خبری خود در بخش دیگری از صحبت‌هایش تاکید کرده بود: که بودجه باید متکی به اوراق و سهام شود. به گفته وی در زمینه اوراق فرصت خوبی داریم و این در حالی است که برنامه انتشار اوراق هم دنبال می‌شود و بر همان مبنا فروش سهام امسال سرعت بیشتری پیدا می‌کند. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه هم خبر داد: متوسط افزایش حقوق در سال آینده ۱۵ درصد خواهد بود.
در دیگر رویدادها، غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از خروج لایحه پالرمو از دور خبر داد و گفت: این لایحه بر اساس نظر شورای نگهبان رد شده تلقی می‌شود. پیش‌تر حشمت‌اله فلاحت پیشه اما با تایید از دستورکار خارج شدن این لایحه، آن را مصوب شده دانسته بود.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی گفت: کنترل نقدینگی از سیاست‌های اصلی و ویژه بانک مرکزی است، چرا که با مدیریت این موضوع، تورم نیز کنترل می‌یابد. دیروز هم بانک مرکزی نسخه جدید دستورالعمل سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار را ابلاغ کرد. همچنین حسین فهیمی، مدیرعامل سپرده‌گذاری مرکزی با اعلام علت تاخیر در به‌روزرسانی پرتفوی سپرده‌گذاری سهامداران از حل این مشکل و اصلاح اطلاعات خبر داد. سعید محمد علیزاده، مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس نیز از اضافه شدن موضوع سهام ممتاز به اساسنامه نمونه شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان (به استثنای نهادهای مالی و پولی)، در پی مصوبه اخیر هیات‌مدیره سازمان، خبر داد. همچنین امروز در دو نوبت بنزین و در پنج نوبت گازوئیل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در رینگ بین المل بورس انرژی عرضه می‌شود.
ب) شرکت‌ها: زمان قطعی عرضه اولیه پانزدهمین شرکت جدید سال مشخص و مقرر شد ۲۵ درصد از سهام سرمایه‌گذاری آوای نوین چهارشنبه هفته آینده در فرابورس واگذار شود. همچنین در همین روز گروه صنعت سلولزی تامین گستر نوین از شرایط عرضه بلوک ۱.۲ درصدی سهام تاپیکو خبر داد تا در صورت انجام از ترکیب سهامداری آن خارج شود.
همچنین با تصویب هیات وزیران ۲۵۰ میلیارد تومان از مطالبات گروه مپنا از دولت با بدهی به سازمان خصوصی سازی تهاتر شد. در همین حال شرکت آتیه داده پرداز مجوز افزایش سرمایه از محلی جذاب گرفت و آماده برگزاری مجمع فوق العاده شد. به گفته استاندار مرکزی سهام هپکو به صورت موقت به سازمان خصوصی سازی برگشته است. این در حالی است که به گفته آقازاده واگذاری آذرآب تا دو ماه آینده زمان می‌برد.
برخی منابع خبری موثق از نهایی‌شدن واگذاری سهام ایران‌خودرو در بانک پارسیان خبر می‌دهند. به نظر این اقدام در راستای دستور وزیرصنعت برای واگذاری سه مرحله‌ای سهام خودروسازان صورت گرفته است. همچنین تعمیرات اساسی پالایش نفت تهران با هدف افزایش بهره‌وری و ضریب ایمنی واحدهای پالایشی به مدت هشت روز آغاز شد.
