هفته گذشته شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با ثبت رشد ۶۰۹۳ واحد به سقف جدیدی دست پیدا کرد و بالای سطح ۳۲۶ هزار واحدی ایستاد. این اتفاق در حالی رخ داد که افزایش حجم عرضه‌ها در معاملات روزانه اگرچه با موج نقدینگی ورودی پوشش داده می‌شد اما حرکت صعودی شاخص را با کندی مواجه کرد. رشد روزافزون ارزش معاملات روزانه نیز اصلی‌ترین گواه بالا گرفتن تقابل عرضه و تقاضا در بورس است و برنده این رالی روند میان مدت را تعیین خواهد کرد.
دنیای بورس: عبور از معاملات ۲ هزار میلیارد تومانی روزانه در بورس تهران این روزها به یک امر بدیهی و تبدیل شده‌است. بازار سهامی که تا همین چند ماه پیش ارزش معاملات آن به سختی به مرز ۵۰۰ میلیارد تومان می‌رسید و اگر کمی به عقب‌تر بازگردیم، اعداد دور از ذهن ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومانی را هم خواهیم دید. بنابراین هرچند رشد قیمت‌ها و دست به دست شدن بیشتر سهام در سطوح قیمتی بالاتر یک عامل مهم در شکل‌گیری سطوح جدید ارزش معاملاتبه شما می‌آید اما نقش اصلی این بازی در دست نقدینگی تازه وارد است. خالص تغییر مالکیت هفته اخیر بورس تهران به رقم جالب توجه ۱۲۴۳ میلیارد تومان رسیده‌است و این متغیر در این بازه زمانی رکورد یکساله خود را شکسته‌است. اما باز هم دلیل نمی‌شود که جریان رضایتمند ورود نقدینگی به بورس ادامه نداشته باشد و به یکباره قطع شود. مگر آنکه انتشار اخبار بد باعث شود تا عرضه‌ها بر تقاضا برتری محسوسی بگیرد و قیمت سهام در یک دوره نسبتا طولانی در مسیر اصلاح معناداری قرار بگیرد که در چنین شرایطی اوضاع به کلی تغییر می‌کند. هرچند امکان تحقق چنین سناریویی در شرایط فعلی بالا نیست. اما رویکرد سرمایه‌گذاران حتی با چنین سناریوی خاصی می‌تواند یک رویکرد کاملا منطقی و مبتنی بر آرامش به دور از هیجان باشد. اگرچه در بازار منفی عموما تر و خشک با هم می‌سوزند. مخصوصا اگر احتمال کسب بازدهی بیشتر در بخش دیگری از اقتصاد فراهم شود و پول‌های سرگردان را به سمت خود جذب کند.
مرور ارزشمند یک واقعه
اعداد به ما دروغ نمی‌گویند. اما ایراد کار از جایی شروع می‌شود که در بازارهای پر رونق از جنس مالی (خواه ارز، سکه، مسکن و یا سهام باشد) هیاهوی اظهارنظرهای غیردقیق بسیار زیاد می‌شود. همه از اعداد جدید و سقف‌های بالاتر سخن می‌گویند. جسارت بیان آرزوها در قالب نظرات کارشناسنانه افزایش می یابد. اگر بازار هم (ولو در مقاطعی) برخی از این پیش‌بینی‌ها را محقق کند، علاوه بر افزایش اعتماد به نفس عمومی، بسط آرزوها را نیز شاهد خواهیم بود که در تارگت‌های نجومی منعکس می‌شود. به عنوان مثال بازار ارز را به یاد بیاورید. تارگت‌های فضایی وقتی که نرخ دلار از محدوده ۱۳ هزار تومان عبور کرد را برای خودتان مرور کنید. ۲۵ هزار تومان، ۴۰ هزار تومان و اعدادی از این جنس. تارگت‌هایی که بعضا از سوی برخی از اقتصاد خوانده‌ها نیز در محافل عمومی دهان به دهان می‌چرخید. شرایط مبهم بود و در این ابهام تحلیل‌ها در دوردست‌ترین نقطه بررسی قرار می‌گرفتند. متغیرها کیفی شده بودند و حرف‌هایی از جنس تداوم رونق بیشترین خریدار را داشت. اما واقعیت چیز دیگری را نشان داد. دلار به مرز ۱۹ هزار تومان رسید و درست زمانی که همه از قطعی شدن عبور از کانال ۲۰ هزار تومانی سخن می‌گفتند، شاهد چرخش بازار بودیم. حال این بازار کشش عبور از مرز ۱۲ هزار تومان را ندارد. مجالی برای توضیح دلایل و شرایط آن نیست اما بررسی مشابهت‌های بسیاری میان آن بازار و بازار فعلی سهام از آن جهت اهمیت دارد که زنگ خطر حرکت در مسیر ناشناخته‌ای را گوشزد می‌کند.
آیا باید از بازار ترسید؟
با این مرور نسبتا طولانی از آخرین تجربه یک بازار پر رونق و حواشی آن، نگاهی به بازار سهام می‌اندازیم. برای همگام سازی قیمت فعلی برخی از سهم‌های بورسی با سودآوری آنها باید تلاش ویژه‌ای انجام داد. باید به روز رسانی ارزش دارایی‌ها را به کمک طلبید و بخش غیرمولد را وارد بازی کرد. باید بهانه‌های زیادی را برای توجیه قیمت‌های فعلی بکار گرفت وگرنه قیمت به هیچ وجه توجیه کننده عملکرد شرکت نیست. جالب است بدانیم که حباب در بازارهای سهام دقیقا با عدم همخوانی قیمت و درآمدزایی کلید می‌خورد اما پایان آن معلوم نیست. در نقطه مقابل اما نسبت قیمت به درآمد (P/E) تحلیلی برخی از سهم‌ها ریسک‌های بزرگی را پیش‌خور کرده‌است و در مناطق امنی برای سرمایه‌گذاری قرار دارد که می‌تواند ملجا و پناهگاه بعدی نقدینگی آزاد شده باشد. از این رو بازار سهام دچار یک عدم توازن آشکار است و نمی‌توان یک نسخه کلی برای آن پیچید.
بازارهای جهانی در تعلیقی با دورنمای سیاه
پس از انتشار آمار ناامید کننده شاخص PMI آمریکا در ماه سپتامبر (ماه گذشته میلادی) قیمت کامودیتی‌ها با واکنش منفی سرمایه‌گذاران مواجه شد. ترس از تداوم این عملکرد و حرکت نزولی سایر شاخص‌های کلان که زمزمه‌های رکود را تقویت می‌کند، مهمترین عامل بروز چنین واکنشی بود. از سوی دیگر انتشار آمار اشتغال‌زایی صنایع غیرکشاورزی آمریکا و کاهش نسبی دستمزدها در کنار رکورد نرخ بیکاری ۳٫۵ درصدی خبر از نزدیک شدن بازارهای آمریکا به سطح اشتغال کامل می‌دهد که برآیند این دو رویداد به طور ویژه، احتمال کاهش دور سوم نرخ بهره آمریکا را تقویت کرد و اندکی بازارهای را به تعادل کشاند. اما روند قیمت فلزات اساسی و نفت در بازارهای جهانی طی هفته گذشته نزولی بود و طلا برنده بزرگ بازارهای کالایی در هفته گذشته بود. آرامش در فضای تعامل آمریکا و چین از یک سو و رد طرح جدید توافق اتحادیه اروپا توسط برگزیت و موافقت رسمی نخست وزیر بریتانیا با تعویق برگزیت از سوی دیگر، خبر از پابرجا بودن ابهامات در فضای کلی بازارهای جهانی دارد. موضوعی که با اظهارنظرهای جرمی پاول (رئیس فدرال رزرو) تایید می‌شود و می‌تواند حرکت قیمت کامودیتی‌ها را نیز در محدوده‌های کنترل شده‌ای قرار دهد. مگر آنکه انتشار اخبار خاصی بازارهای جهانی را با شوک مواجه کند.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا با ارسال نامه‌ای از مایک پنس معاون ترامپ خواستند مدارک درخواستی مربوط به استیضاح ترامپ را تا ۱۵ اکتبر به دست آنها برساند. در همین حال دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در روز جمعه گفت: معتقد است مجلس نمایندگان آمریکا از آرای لازم برای استیضاح او برخوردار است، اما اطمینان دارد مجلس سنا او را تبرئه خواهد کرد.
در دیگر رویدادها عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، بامداد جمعه ۱۲ مهر در یک برنامه تلویزیونی ضمن دعوت مردم به آرامش وعده داد که دولت او مطالبات مشروع معترضان را پیگیری خواهد کرد. عبدالمهدی تاکید کرد که دولت او «راه حلی جادویی» برای مشکلات و معضلات ساختاری موجود در عراق ندارد. نخست وزیر عراق در واکنش به اظهارات نماینده آیت اله سیستانی تصریح کرد: مرجعیت دینی بار دیگر ثابت کرد که سوپاپ اطمینان و شعله‌ای است که مسیر هدایتگری را در روزهای دشوار روشن می‌کند.نخست وزیر عراق همچنین دستور لغو ممنوعیت آمد و شد در بغداد را از پنج صبح امروز (شنبه) پنج اکتبر صادر کرد. پیش‌تر مقتدا صدر خواهان استعفای دولت عراق و برگزاری انتخابات زودهنگام شد.
همچنین سه منبع دیپلماتیک و دو منبع آگاه دیگر به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که دولت عربستان به طور جدی در حال بررسی احتمال موافقت با پیشنهاد آتش‌بس حوثی‌ها است. ریاض در همین حال تاکید کرده عراق و پاکستان پیشنهاد میانجی‌گری با ایران را مطرح کرده‌اند. در همین حال فرماندهان نظامی شورای همکاری خلیج فارس بعد از تشکیل یک جلسه با صدور بیانیه‌ای استفاده از آسمان یکی از کشورهای عضو این شورا (به احتمال زیاد قطر) را برای حمله تاسیسات نفنی آرامکو توسط حوثی‌ها محکوم کرد.
این در حالی است که ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه از ایران و آمریکا هم خواست قبل از فرا رسیدن موعد اقدام بعدی تهران برای کاستن از تعهدات ذیل برجام با یکدیگر مذاکره کنند. این در حالی است که مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا از دولت ایتالیا خواست مجوز فعالیت‌های خط هوایی ماهان را در این کشور لغو کند. جیم مالوی، ژنرال آمریکایی مدعی شده بود: تمام فعالیت‌های موشکی بالستیک و کروز ایران را تحت نظر دارند. دیروز هم محمد امامی کاشانی، امام جمعه موقت تهران در سخنانی تاکید کرد: فشار حداکثری امریکا و متحدانش به‌ویژه آل‌سعود و رژیم صهیونیستی شکست خورده و به ذلت حداکثری تبدیل شده است. در خبر دیگری حسین طائب، رئیس سازمان اطلاعات سپاه از شکست طراحی سرویس های عبری – عربی برای ترور سردار سلیمانی و دستگیری گروه ترور توسط این سازمان خبر داد. عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز مداخله وزارت امور خارجه فرانسه در پرونده اتباع ایران (خانم عادلخواه) را غیر قابل پذیرش خواند.
در رویدادهای داخل نیز، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه دوشنبه آینده در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، گزارشی از نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه می‌کند. علی صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی هم برای ارائه گزارشی از تحقیق و توسعه در صنعت هسته‌ای کشور در همین روز به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس می‌رود.
در رویدادهای مرتبط با بازار سرمایه نیز، فرابورس محدودیت‌های تازه اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن و نمادهای اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن دو بانک مسکن و ملی را اعلام کرد. از ابتدای امسال تا پایان شهریور، تنها ۱۳ میلیارد ریال سهم و اموال دولتی توسط سازمان خصوصی‌سازی واگذار شده است
ب) صنایع: به گفته فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی برنامه اجرایی اصلاح نظام بانکی تهیه و در پایان شهریور به رئیس جمهور تقدیم شد و این وزارتخانه راهکار‌های ارائه شده را تا حصول نتیجه از مراجع ذیربط پیگیری خواهد کرد. دژپسند پیش‌تر در حاشیه نشست هفته گذشته هیات دولت عنوان کرده بود: هفته آینده (هفته پیش‌رو) ۶ پالایشگاه بورسی به روش جدید عرضه و این پالایشگاه‌ها به مردم واگذار می‌شود. عبدالناصر همتی برنامه‌های هم اجرای حاکمیت شرکتی و حمایت از حقوق سپرده‌گذاران ،سهامداران و ثبات و سلامت بانک‌ها را اعلام کرد. در این‌باره رئیس کل بانک مرکزی دستورالعمل نحوه تملک سهام ۱۰ تا ۳۳ درصدی بانک‌ها را ابلاغ کرد.
با وجود گذشت ۶ماه و اندی از سال، بانک مرکزی هنوز تسهیلات ارزی وعده داده شده از سوی دولت را در اختیار زنجیره خودروسازی کشور قرار نداده است؛ این در حالی است که به گفته آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی، دلیل عدم پرداخت تسهیلات موردنظر، محدود شدن روابط بانک مرکزی و صنعت خودرو به دلیل ورشکستگی دو خودروساز بزرگ کشور است. در همین حال مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو با اعلام اینکه هنوز بیش از ۵ هزار خودرو، پشت در‌های گمرک مانده است، گفت: از این میزان، هزار و ۶۰۰ دستگاه گواهینامه گمرکی نیز دریافت کرده و حتی مجوز حمل از گمرک هم دارند، اما با این وجود همچنان پشت در‌های گمرک مانده‌اند.
بررسی گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده در سه سکانس نشان می‌دهد در پایان سال جاری نرخ تورم نقطه به نقطه کاهش قابل‌توجهی را ثبت خواهد کرد. این آمارها حاکی از آن است که تورم نقطه به نقطه تا پایان سال جاری در سطح ۱۶ تا ۲۴ درصد قرار خواهد گرفت؛ رقمی که در شهریور ماه سال جاری ۳۵ درصد ثبت شده بود. همچنین با توجه به روند کاهشی نرخ تورم نقطه به نقطه، پیش‌بینی می‌شود که نرخ تورم متوسط یا دوازده ماهه نیز در سطح ۳۲ تا ۳۵ درصد قرار گیرد.
ج) شرکت‌ها: روزنامه تایمز انگلیس در گزارشی نوشت: اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد دولت انگلیس برای پرداخت ۱.۲۵ میلیارد پوند غرامت مصالحه شده به بانک ملت، از یک کشور ثالث استفاده کرده است تا بتواند تحریم‌های آمریکا را دور بزند.
در دیگر رویدادها، با موافقت بیمه مرکزی از این پس امکان انتخاب بیمه‌گر مورد نظر برای تمامی خریداران محصول‌های سایپا در زمان خرید خودرو فراهم می‌شود. در همین حال فرشاد مقیمی، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو گفت: تولید انبوه پژو ۳۰۱ از شهریور سال ۹۹ آغاز می‌شود. به گفته وی بیش از هزار قطعه نیازمند خودکفایی برای تولید محصول پژو ۳۰۱ شناسایی شده که افزون بر ۱۴۰ سازنده برتر داخلی برای تولید آن مشارکت دارند. درحالی طبق قرار قبلی، مقرر شده بود روز شنبه ۱۳ مهر بلوک ۱٫۰۴ درصدی سهام مسدود ایران خودرو متعلق به سازمان گسترش و نوسازی ایران بطور یکجا و نقد روانه میز فروش شود که بورس تهران اعلام کرد: باتوجه به نامه ۱۰ مهرماه کارگزاری بانک ملت مبنی بر انصراف عرضه کننده از واگذاری این بلوک، عرضه فوق در شنبه هفته جاری لغو شده و انجام نمی‌شود.
علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی‌سازی هم تاکید کرد: بنا به دستور وزیر امور اقتصادی و دارایی به بانک ملی و با پیگیری و تلاش سازمان خصوصی سازی، همه مطالبات و حقوق معوقه ۶ ماه نخست سال جاری کارکنان هپکو پرداخت شد.
همچنین امروز کالاهای آیزوریسایکل، بلندینگ نفتا حلال ۴۱۰، حلال ۴۰۴ و نفتای سنگین تصفیه نشده پالایشگاه شیراز، حلال ۴۰۲ شرکت نفت ستاره خلیج فارس و گاز پروپان صنعتی، گاز مایع صنعتی و هگزان پتروشیمی بندر امام در رینگ داخلی بازار فیزیکی بورس انرژی عرضه می‌شود. همچنین در تابلوی برق بازار فیزیکی بورس انرژی ، کالای برق نیروگاه آبادان(توبا) برای نخستین بار عرضه می‌شود.
