سومین هفته کاری مهر ماه بورس تهران امروز در حالی آغاز می‌شود که انتظار می‌رود فعالان بازار سهام همچنان در لاک احتیاطی قرار داشته باشند. روند معاملات سهام از ابتدای مهرماه نشان می‌دهد که بورس‌بازان بیش از هر عامل دیگری، توجه خود را به عوامل سیاسی موثر بر سرمایه‌گذاری در بورس معطوف کرده‌اند. با وجود آنکه انتظار می‌رفت در مهرماه، همه چیز برای صعود شاخص‌ها و قیمت‌ها در بورس آماده باشد، معاملات همچنان در رکود به سر می‌برد.
در اواخر تابستان سال جاری، با توجه به نشانه‌های مثبتی که در بورس تهران ظاهر شده بود، این انتظار به وجود آمد که با پایان شهریورماه، دوره‌ای از رونق بازار سهام شکل خواهد گرفت. با رشد کمتر از انتظار ارزش معاملات در هفته اول مهرماه اما، فعالان بازار سهام نشان دادند که بیشتر از آنچه تصور می‌شد به ریسک‌های سیاسی بورس توجه دارند.
در هفته گذشته (هفته دوم مهر ماه) نیز روند احتیاطی بازار سهام ادامه یافت و با وجود همه محرک‌ها، نقدینگی جدیدی به بازار تزریق نشد. این موضوع منجر به افت ارتفاع شاخص کل به اندازه تقریبا ۰٫۵ درصد (۳۹۰ واحد) شد.
واگرایی انتظارات کارشناسان و فعالان بازار
نظرسنجی دنیای بورس نشان از آن دارد که انتظارات جمعی کارشناسان بازار در هفته جاری نیز احتیاطی است. در این نظرسنجی ۶۰ درصد از کارشناسان روند کم‌نوسان را برای بورس تهران در هفته جاری پیش‌بینی کردند. این در حالی است که فعالان بازار که عموما در پیش‌بینی‌ها خوشبین‌تر نشان داده‌اند، انتظار دارند در هفته جاری بورس با واکنش به کاهش زمان توقف نمادها مثبت شود. (گزارش نظرسنجی را اینجا بخوانید)
آمار معاملات از ابتدای مهرماه اما نشان می‌دهد، به نظر می‌رسد در هفته جاری نیز عوامل سیاسی اثرگذارترین عامل برای تعیین سمت و سوی بازار سهام باشد. تنها ۸ روز تا اعلام تصمیم ترامپ درباره ادامه حضور در برجام باقی مانده است. با وجود اعلام کشورهای اروپایی مبنی بر ادامه همکاری‌های اروپا در برجام و همچنین تحلیل‌های موجود درباره احتمال پایین خروج یکطرفه ایالات متحده آمریکا از برجام فعالان بازار سهام نشان داده‌اند که در تصمیمات خود وزن قابل توجهی برای احتمال شکست برجام در نظر گرفته‌اند.
در روزهای گذشته محرک‌های مثبت بازار سهام (از جمله ثبات قیمت‌های جهانی در محدوده‌های مطلوب، چشم‌انداز افزایش نرخ تورم و ارز، امید به کاهش واقعی نرخ بهره و ورود نقدینگی تازه‌نفس به بورس و انتظارات مثبت از گزارش‌های ۶ماهه شرکت‌ها) کماکان به قوت خود باقی بود. در حالی که ارزش معاملات و روند قیمت‌ها چنگی به دل نمی‌زد. آنچه به عنوان مهمترین عامل برای رکود بورس عنوان می‌شد، هراس سرمایه‌گذاران از تصمیمات احتمالی کاخ سفید بود. خبرهای مربوط به این حوزه در هفته جاری می‌تواند به عنوان مهمترین متغیر اثرگذار مورد توجه فعالان بازار قرار داشته باشد.
هم‌زمانی رشد دلار و دوره بلاتکلیفی برجام
همانطور که اشاره شد، ریسک برجام در حال حاضر عنوان مهمترین چالش بورس را به خود اختصاص داده است. چالشی که تبعات آن برای فعالان بازار سهام چندان روشن نیست و تنها می‌تواند آنها را تا زمان اعلام خبر محتاطتر کند. تجربه نشان داده است که در برهه‌های زمانی مشابه، بازار ارز هوشمندانه‌تر عمل کرده است و سرمایه‌گذاران بورسی نیز به این بازار به عنوان مرجع واکنش به متغیرهای سیاسی بین‌المللی توجه نشان داده‌اند.
در چنین زمان‌هایی رشد نرخ ارز می‌تواند به عنوان نشانه‌ای بر افزایش ریسک سیستماتیک تلقی شود. اگرچه رشد دلار به طور کل می‌تواند اثر مستقیمی بر سودآوری شرکت‌های بورسی و در نتیجه ارزندگی سهام داشته باشد، اما در این مورد خاص رشد نرخ ارز می‌تواند عاملی برای افت قیمت سهام در کوتاه‌مدت باشد.
شواهد نشان از آن دارد که این بار شکل‌گیری ریسک سیستماتیک سیاسی با بروز نشانه‌های بنیادین برای رشد نرخ ارز همزمان شده است. با نزدیک شدن به اربعین حسینی و سال نوی میلادی درست مثل هر سال در چنین زمانی، تقاضا برای ارز افزایش یافته است.
بنابراین در شرایط فعلی بازار ارز و نوسان آن نمی‌تواند مبنای درستی برای نتیجه‌گیری درباره کنش‌های سیاسی قرار گیرد. به عبارت ساده‌تر ارز به دلایل خاص خود و احتمالا بدون ارتباط با تصمیم کاخ سفید درباره برجام رشد می‌کند و نمی‌تواند نشانه‌ای از افزایش ریسک سیستماتیک در نظر گرفته شود.
نرخ دلار پس از ماه‌های به محدوده ۳هزار و ۹۵۰ تومان رسیده است و نرخ دلار مبادله‌ای نیز به ۳هزار و ۴۰۰ تومان رسیده است. به نظر می‌رسد رشد این متغیر کلیدی بیشتر از آنکه سیگنالی منفی برای بازار سهام باشد، در میان‌مدت سوخت جدیدی برای صعود شاخص‌های بورسی خواهد بود.
عرضه‌های اولیه ادامه می‌یابد
بورس‌بازان در هفته‌های اخیر نشان داده‌اند که توجهی ویژه‌ای به عرضه‌های اولیه دارند. سازمان بورس نیز از این فرصت استفاده کرده است و روند عرضه‌های اولیه را امروز ادامه می‌دهد. امروز قرار است ۳۰ میلیون سهم از سهام شرکت لیزینگ ایران و شرق با نماد «ولشرق» برای اولین بار در تابلوی عادی فرابورس عرضه شود.
این عرضه احتمالا به ۴٫۷ میلیارد تومان نقدینگی نیاز خواهد داشت و عرضه کوچکی محسوب می‌شود. با توجه به رکودشکنی‌های مکرر تعداد شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه، انتظار می‌رود که بیش از ۱۰۰هزار نفر در این عرضه اولیه شرکت کنند. بنابراین احتمالا به هر کد معاملاتی به اندازه حدود ۴۰هزار تومان سهام تخصیص یابد. تجربه‌های اخیر عرضه اولیه به روش ثبت سفارش نشان داده است که عرضه‌های اولیه کوچک به رشد کاذب قیمت سهام شرکت منجر می‌شود.
در حالی که سهام «ولشرق» با P/E تقریبا ۴٫۵ مرتبه‌ای عرضه می‌شود و P/E شرکت‌های مشابه تقریبا ۵٫۵ مرتبه است، با توجه به رویکرد بازار به عرضه‌های اولیه، احتمالا بازدهی «ولشرق» پس از عرضه بیش از ۱۰۰درصد خواهد بود.
