بزرگترین ریزش قیمت‌ها در بازار سهام با افت ۴ درصدی شاخص کل در معاملات هفته گذشته رقم خورد تا گمانه‌زنی‌ها از روند آینده بورس تهران تشدید شود. سهامدارانی که عموما سودهای مناسبی را در این مدت کسب کرده و اکنون میان ترس از ریزش بیشتر و طمع کسب سود بیشتر باید تصمیم‌گیری کنند. برای کمک به انتخاب بهتر به دو پرسش مهم می‌پردازیم. کدام الگو روند بعدی بورس را بهتر ترسیم می‌کند؟ بورس‌بازان به چه متغیرهایی باید بیشتر توجه کنند؟
دنیای بورس: بورس تهران نسبت به اوج خود حدود پنج درصد عقب نشسته و شاخص کل در کانال ۳۱۳ هزار واحدی قرار دارد. حجم معاملات افت نسبی را تجربه کرده و صف‌های خرید جای خود را به فروش‌های هیجانی داده است.
نگرانی این روزهای بازار سهام: اوج‌گیری صف‌های فروش در پایان هفته گذشته منجر به نگرانی فعالان بورس تهران شده و سناریوهای مختلفی را پیش روی این بازار قرار می‌دهد. هجوم پول‌های تازه و افرادی که آشنایی زیادی با معاملات سهام ندارند، گرچه پیشتر عامل صعود بود، اما اکنون به یک نگرانی مهم تبدیل شده است. افرادی که عمدتا بدون دلیل دست به خرید زده‌اند و روی موج خوش‌شانسی و همراهی عوامل مثبت کسب سود کرده‌اند می‌توانند این بار بدون دلیل خاصی در نقش فروشنده ظاهر شوند. در چنین شرایطی توجه به دو مساله بسیار مهم خواهد بود. اولا آنچه جریان اخیر بورس تهران را شکل داد و ثانیا عواملی که می‌تواند بر انتظارات سهامداران اثرگذار باشد.
در بررسی مساله نخست، بدون شک ورود پرقدرت نقدینگی بیشترین سهم را داشته است. جایی که ضعف بازارهای رقیب در کنار آشنایی بیشتر مردم با بورس باعث رونق سهام شده است. بنابراین، مهم‌ترین عامل اثرگذار بر وضعیت این روزها نیز جریان پولی خواهد بود که اهمیت ارزش معاملات روزانه را بیشتر می‌کند. هرچند افت محسوسی را در روزهای پایانی هفته گذشته در ارزش دادوستدها شاهد بودیم، اما هنوز تا نقطه نگرانی فاصله وجود دارد. باید دید این روزها چه تغییراتی در روند معاملات ایجاد می‌شود. بالا ماندن ارزش معاملات، احتمال صعودی شدن مجدد قیمت سهام را تقویت می‌کند. گزارش‌های عملکرد تابستان شرکت‌ها نیز دیگر عاملی است که در این روزها بر وضعیت بورس تهران اثرگذار خواهد بود و باید دید انتظارات فعالان از سود فصل دوم نمادهای بورسی برآورده می‌شود یا خیر. مجوزهای افزایش سرمایه و سیگنال‌های سیاسی نیز بر تغییر ذهنیت سرمایه‌گذاران اثرگذار خواهد بود.
دو روایت مختلف از مسیر بعدی بورس: با توجه به سهم بالای تازه‌واردها در معاملات اخیر بازار سهام، احتمالا حافظه کوتاه‌مدت بورس‌بازان نقش قوی‌تری بر روند قیمت‌ها خواهد داشت. با توجه به آنکه در دوره‌های هیجانی، روایت یا داستان‌ها جای عوامل تحلیلی را می‌گیرند می‌توان دو سناریویی که بورس طی حدود یک سال گذشته تجربه کرده است را بررسی کنیم. روایت اول مقارن با مهر سال گذشته است، زمانی که پس از یک صعود پرشتاب از اواخر تابستان، از هفته دوم مهر ماه شاهد فضای رکودی بازار سهام بودیم. افت ملموس ارزش معاملات در کنار اصلاح نسبی قیمت‌ها از ویژگی‌های مهم این دوره بود. هرچند پس از چند ماه بورس مجدد وارد مدار صعودی شد، اما یک روند فرسایشی بسیاری از سهامداران را خسته و نگران از زیان بیشتر کرده بود. این تجربه که احتمالا در ذهن بخش مهمی از فعالان کنونی بورس تهران نقش بسته است، می‌تواند انگیزه‌ای برای فروش و حفظ سود آنها در دوره رکودی باشد.
اما روایت دوم که سابقه کمتری دارد بیان می‌کند که بورس پس از اصلاحی کوتاه، مجدد صعودی شده و رکوردهای جدیدی را ثبت می‌کند. به این ترتیب، بسیاری از فروشندگان در زمان اصلاح اقدام به فروش کرده و از غافله صعودی جامانده‌اند. این داستان توانسته طی ماه‌های اخیر با کاهش فروشندگان، روند صعودی بورس را پرشتاب‌تر کند. هرچند این روایت تکرار بیشتری در این مدت داشته، اما نکته مهم آن است که هر دفعه انتظار از عدم ریزش بیشتر قیمت‌ها خیلی سریع محقق می‌شد و حداکثر پس از دو روز اصلاح روند صعودی می‌شد. این در حالی است که تقریبا تمام روزهای هفته گذشته فشار فروشندگان بر خریداران غلبه داشت. این مساله ممکن است طرفداران روایت دوم را ضعیف‌تر کند و به اصلاح بورس تهران دامن زند. اینجاست که نقش ارزش معاملات پررنگ‌تر می‌شود و همانطور که اشاره شد باید بیشتر مد نظر معامله‌گران قرار گیرد.
مختصات غیراقتصادی بورس تهران: در حوزه سیاسی که البته اخیرا کمتر مورد توجه فعالان بورسی بوده، خبرهای ضد و نقیضی به گوش رسیده است. این مساله می‌تواند بر ذهنیت سهامداران به ویژه در شرایط کنونی که بهانه‌جویی‌ها بیشتر است اثرگذار باشد. مهم‌ترین رویداد بحث انفجار در نفتکش کشورمان بود که برخی نگرانی‌ها را نسبت به تشدید تنش‌ها ایجاد کرد. اما واکنش محدود بازار نفت و عدم مشاهده بازخوردهای تند از درجه نگرانی می‌کاهد. در سوی دیگر، نخست وزیر پاکستان قرار است یکشنبه به تهران بیاید و نقش میانجیگری را میان تهران و ریاض ایفا کند. این مساله می‌تواند انتظار کاهش تنش‌های منطقه‌ای را به همراه بیاورد.
وعده صلح چندمرحله‌ای چین و آمریکا: از روز پنجشنبه، مذاکرات صلح تجاری میان مقامات چین و آمریکا آغاز شد و اخبار اولیه منتشرشده نشانه‌های مثبتی را به همراه داشت. به طوری که دونالد ترامپ اعلام کرده توافقی خوبی در فاز اول با چینی‌ها صورت گرفته و بلافاصله پس از امضای آن، فاز دوم آغاز می‌شود. به گفته رئیس جمهور آمریکا فاز اول توافق تجاری تا سه هفته آینده نوشته خواهد شد. وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز روند مذاکرات دو روز گذشته را بسیار مثبت ارزیابی کرده است؛ به گفته استیون منوچین دور جدید تعرفه‌های آمریکا که قرار بود سه روز آینده اعمال شود، متوقف خواهد شد. همین امر کافی بود تا خوش‌بینی بر بازار جهانی حاکم شود و نه تنها بورس کشورهای مختلف صعودی شوند، بلکه قیمت کامودیتی‌ها نیز افزایش یابد. به این ترتیب، نفت برنت به بالای ۶۰ دلار، مس فراتر از ۵۸۰۰ دلار و روی بالاتر از ۲۴۰۰ دلار ایستادند. این موضوع می‌تواند از سهام این گروه در بورس تهران که وزن بالایی در تعیین شاخص کل نیز دارند حمایت کند.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: ترامپ گفته است که قصد ندارد در مورد استیضاح با مجلس نمایندگان همکاری کند اما این به معنای آن نیست که سایر بخش‌های حاکمیت آمریکا دست روی دست بگذارند تا تحقیقات در این زمینه ناکام یا ناقص بماند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، در تازه‌ترین اقدامات صورت گرفته در مورد «اوکراین گیت» دادستان‌های فدرالی آمریکا روز پنجشنبه فاش کردند دو مرد را که برای ترامپ اطلاعات جمع‌آوری می‌کرده‌اند، دستگیر کردند که هر دو نیز از دوستان رودی جولیانی و یکی اوکراینی و دیگری بلاروسی است. در همین حال ۱۰ عضو دموکرات سنای آمریکا با هدایت سناتور باب منندز، عضو کمیته روابط خارجی سنا، وزیر امور خارجه پمپئو را به سنا احضار کردند. ماری یوانوویچ، سفیرسابق آمریکا در اوکراین در جریان تحقیقات برای استیضاح دونالد ترامپ به نمایندگان کنگره این کشور گفت که او «براساس ادعاهای کذب کسانی که به روشنی انگیزه سیاسی داشتند» از پستش در اوکراین کنار گذاشته شد.
در رویدادهای دیگری، کردهای سوریه اعلام کردند که از آغاز حمله ارتش ترکیه تاکنون دست‌کم ۱۰ شهروند غیرنظامی کشته شده‌اند. قربانیان در جریان حملات هوایی و نیز بر اثر برخورد خمپاره جان خود را از دست داده‌اند. پزشکان بدون مرز دیروز جمعه ۱۹ مهرماه در بیانیه‌ای اعلام کردند، تنها بیمارستان دولتی در شمال شرق سوریه پس از آنکه اکثر کارکنانش در نتیجه بمباران ۲۴ ساعت گذشته فرار کردند، تعطیل شده است. جنگنده‌های نظامی ترکیه به‌صورت فشرده و شدید حملاتی به شهر تل ابیض در شمال رقه انجام دادند. حمله جنگنده‌ها با پشتیبانی توپخانه‌ای امروز شنبه وارد چهارمین روز خود می‌شود. برنامه جهانی غذای سازمان ملل، بیش از ۷۰ هزار تن از راس‌العین و تل ابیض به‌دلیل شدت خشونت‌ها و درگیری‌ها، بی‌خانمان شده‌اند.
همچنین خبرهای رسیده حکایت از این دارد که تلاش‌های عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان با هدف میانجیگری بین تهران و ریاض شدت بیشتری گرفته است. براساس اعلام مقامات اسلام‌آباد، قرار است عمران‌خان امروز (شنبه) به تهران سفر کند و با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران دیدار و رایزنی داشته باشد؛ وی سپس تهران را به مقصد ریاض ترک خواهد کرد، جایی که قرار است گفت‌وگوهایی با حاکمان سعودی داشته باشد. در همین حال محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با تی‌آرتی تاکید کرد: عربستان همسایه ماست و قرار است تا ابد در کنار یکدیگر بمانیم. ما چاره‌ای جز گفت‌وگو با یکدیگر نداریم.
سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز روز گذشته درباره حادثه نفتکش ایرانی گفت: بررسی‌های انجام‌شده توسط شرکت ملی نفتکش ایران نشان می‌دهد که کشتی ایرانی، دو بار و به فاصله حدود نیم ساعت مورد هدف قرار گرفته و آسیب دیده است. به گفته وی خدمه نفتکش هیچ‌گونه آسیبی ندیده‌اند و شناور در حالت پایدار قرار دارد. عباس موسوی تصریح کرد: در چند ماه گذشته برخی اقدام‌های تخریبی دیگر نیز علیه نفتکش‌های ایران در دریای سرخ صورت پذیرفته که بررسی‌ها درخصوص عوامل دخیل در این اقدامات در حال انجام است. ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا با اعلام این مطلب که از گزارش‌های رسانه‌ها در مورد انفجار در یک نفتکش ایرانی با خبر است، تاکید کرد: اطلاعات و جزئیات بیشتری در این باره در اختیار ندارد. همچنین دیروز برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران باز هم در سخنانی ایران ستیزانه مدعی شد: در پی توافقی جامع با ایران هستیم و از تلاش‌های اروپا در این زمینه استقبال می‌کنیم. به ادعای او هر چه سریع‌تر باید جلوی برنامه موشکی ایران را گرفت.
علی صحرایی، مدیرعامل شرکت بور اوراق بهادار تهران نیز از ورود ۴۰۰ هزار کد معاملاتی جدید به بورس خبر داد. کدهای جدید ۳ هزار میلیارد تومان منابع خالص وارد بازار کردند. همچنین در رویداد دیگری، اطلاعیه تکمیلی مصوبه‌های روز چهارشنبه ۱۷ مهرماه امسال موضوع ششصدمین جلسه هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص بازار پایه فرابورس ایران منتشر شد. این مصوبه که در هشت بند تنظیم شده از روز دوشنبه ۲۲ مهرماه لازم‌الاجراست.
ب) صنایع: بانک جهانی پیش‌بینی کرد اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی از رکود خارج شود. براساس ارزیابی‌های این نهاد اگرچه در پایان سال ۲۰۱۹ اقتصاد ایران رشد منفی تجربه خواهد کرد و در مجموع سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ بیش از ۱۰ درصد حجم خود را از دست می‌دهد، اما می‌تواند نخستین رشد مثبت خود پس از تحریم‌های اخیر را در سال آینده میلادی تجربه کند. پیش‌بینی بانک جهانی بر مبنای فروش و صادرات ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز بنا شده است و انتظار می‌رود در سال آینده میلادی(۲۰۲۰)، اقتصاد ایران به میزان ۰٫۱ درصد منبسط شود.
در سخنان دیگری نیز رئیس کل بانک مرکزی ادعا کرد، بدون تلف کردن ذخایر ارزی نوسانات بازار فردوسی مدیریت شده است. به گفته عبدالناصر همتی، ۴ عامل در مهار نوسان بازار نقش داشتند: «افزایش کنترل بر ریال و ممانعت از خروج سرمایه»،« توجه به نیروهای بازار»، «ایجاد ساختار انگیزشی برای برگشت ارز صادرکنندگان» و «حضور دائمی و هدفمند به‌عنوان بازارساز در بازار ارز». رئیس کل عنوان کرد: در شرایطی این راهکارها اتخاذ شدند که ۳ پیشنهاد دیگر روی میز او بود: «افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی»، «جراحی نظام بانکی» و «جیره‌بندی نرخ ارز». وی همچنین از برنامه‌ریزی برای ادغام بانک‌های نیروهای مسلح تا پایان آذرماه خبر داد.
ج) شرکت‌ها: جلسه معارفه شرکت توزیع داروپخش که بزرگترین شرکت پخش دارو است، امروز برگزار می‌شود تا زمینه عرضه اولیه ۱۰ درصدی چهاردهمین شرکت جدید سال در یکشنبه این هفته فراهم شود. همچنین محمدعلی داور، مدیرعامل پالایشگاه ستاره خلیج فارس با اعلام عرضه همه فرآورده‌های اصلی در بورس انرژی از برنامه عرضه اولیه سهام بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان در سال آینده خبر داد.
روز پنجشنبه همزمان با هفدهمین نمایشگاه حمل ونقل عمومی و خدمات شهری، شرکت بهمن‌دیزل از دو محصول جدید پلت‌فرم شیلر (کامیونت ۶ و مینی‌بوس) با حضور پورسید آقایی، معاون شهردار و مدیر عامل سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران و شفیعی مدیرعامل این شرکت رونمایی کرد.
