در تحلیل بورس امروز به طور حتم باید به سه مساله اساسی توجه کرد. اولا اصلاح قیمت بنزین چه اثرات مستقیم و غیرمستقیم بر وضعیت سهام و شرکتهای بورسی خواهد داشت؟ ثانیا معاملات پایان هفته بازار جهانی چه پیامی به بورسبازان میدهد؟ و در پایان انتظارات فعالان و کارشناسان بورسی از روند قیمتها چیست؟ در دیدهبان امروز هر سهم مساله مورد بررسی قرار گرفتهاند.
دنیای بورس: بازار سهام که هفته تقریبا آرامی را سپری کرد با سه رشد متوالی در روزهای پایانی هفته توانست در مجموع بازدهی ۰٫۶ درصدی را تجربه کند. این در حالی است که مهمترین رویدادهای اقتصادی هفته سپریشده به اخبار غیربورسی اختصاص داشت. جایی که اولا تحرکات بازار ارز توجه بسیاری از فعالان اقتصادی را به خود جلب کرد. تا جایی که حتی رئیس کل بانک مرکزی دو مرتبه به سفتهبازان ارزی هشدار داد. در سوی دیگر، اصلاح قیمت بنزین و سهمیهبندی آن مهمترین خبر پایان هفته بود.
پیشبینی بازار سهام در هفته جدید
در حالی به آخرین هفته آبان رسیدهایم، هر دو جبهه کارشناسان و معاملهگران تالار شیشهای همچنان به روند شاخص سهام خوشبین هستند. به طوری که در میان کارشناسان فقط ۴ درصد و در میان معاملهگران تنها ۹ درصد انتظار افت شاخص را در این هفته دارند (نظرسنجی این هفته «دنیای بورس»).
پایان ۴۲۰۰؟
همانطور که اشاره شد مهمترین رویداد هفته گذشته تغییر قیمت بنزین و بحث یارانههای مرتبط با آن بود. هرچند برای تحلیل دقیق ماجرا هنوز زود و نیاز به آمارهای دقیقتری از روند مصرف و نحوه تخصیص بنزین و همچنین کسانی که مشمول یارانه میشود هستیم، اما این اقدام انتظارات تازهای را میان فعالان اقتصادی و به طور خاص بورسیها شکل داد. اولین مساله اینکه، بودجه کشور که طی یک ماه آینده باید از سوی دولت به مجلس ارائه شود با گمانهزنیهای تازهای همراه شد. بر این اساس، در مهمترین انتظار به وجود آمده اکنون برخی صاحبنظران معتقدند احتمال حذف دلار ۴۲۰۰ از بودجه سال ۹۹ دولت قوت گرفته و این مساله میتواند شرکتهای وابسته به این مساله در بورس را نیز متاثر کند (اثر حذف دلار ۴۲۰۰ بر بورس تهران). بورسبازان تجربه مثبتی از حذف دلار ۴۲۰۰ در صنایع مختلف بورسی دارند و اگر چنین انتظاری میان فعالان شکل بگیرد ممکن است اقبال سهامداران را از این گروهها را شاهد باشیم که البته طی یکی، دو هفته اخیر نیز اینچنین بوده و شاید این اتفاق تا حد خوبی پیشخور شده باشد.
گام بعدی؛ حاملهای انرژی؟
دیگر گمانهزنی که در این خصوص شکل گرفت، احتمال کاهش یارانهها برای سایر حاملهای انرژی از گازوئیل گرفته تا برق و گاز. این مساله در صورت تحقق در کوتاهمدت فشار هزینهای را بر صنایع انرژیبر و همچنین وابسته به هزینههای حمل وارد خواهد کرد. بنابراین، ممکن است بخشی از بازار نظیر صنایع بزرگ کالایی نظیر فولادی، پتروشیمی و سیمانی از سوی بازار با کماقبالی مواجه شوند. باید در نظر داشت که این بحث فقط در حد گمانه است و بیشواکنشی از سوی سرمایهگذاران چندان توجیه ندارد. به ویژه آنکه هنوز احتمال چنین رویکرد چندان بالا نیست، زیرا دولت در اصلاح قیمت بنزین حتی به گازوئیل توجهی نداشته، چه رسد به اینکه بخواهد یارانه سایر حاملها را کاهش دهد.
بازار ارز رکورد میزند یا متوقف میشود؟
نرخ دلار پس از مدتها کمنوسانی و ریزش خزشی، هفته گذشته را در مدار صعودی طی کرد و یک گام به کانال ۱۲ هزار تومانی نزدیک شد. این مساله عمدتا پیرو انتظارات مربوط به افزایش تقاضا پیش از پایان سال میلادی در پاییز شکل گرفت. با این وجود، رئیس کل بانک مرکزی به متعادل بودن شرایط و بالاتر بودن سطح عرضه از تقاضای اسکناس و حواله اشاره کرد و هشدار داد سرمایهگذاری در این بازار به شدت ریسک دارد. برخی افراد نیز همزمان با اصلاح قیمت بنزین، این مساله را به معنای افزایش نرخ دلار ارزیابی کردند. این در حالی است که اگر قرار باشد سهمیهبندی بنزین اثری داشته باشد، این اثر بر نرخ دلار کاهشی است. زیرا کاهش یارانههای انرژی باعث میشود دولت از نظر منابع تقویت شود و نیاز کمتری به عرضه ارز داشته باشد. البته این در شرایطی است که دولت هزینهها را متناسب با آن افزایش نداده باشد که بحث افزایش یارانههای نقدی میتواند اثر کاهشی این مساله بر دلار را کمرنگ کند. به هر حال، بودجه دولت همچنان یکی از مهمترین مسائلی است که باید از سوی فعالان اقتصادی مورد مداقه قرار گیرد. هرچند برخی تحلیلگران معتقدند برای ایجاد موج قدرتمند صعودی در بورس تهران، دلار باید نرخهای به مراتب بالاتری را تجربه کند، اما به هر حال، همین حد افزایش نیز میتواند تقاضای سهام را افزایش دهد یا حداقل از انگیزههای فروش بکاهد.
بنزین از نگاه اقتصاد کلان بودجه دولت و تورم
همانطور که اشاره شد اصلاح قیمت بنزین میتواند به بودجه دولت به تدریج کمک کند که البته باید به مصارف بودجه نیز توجه شود که هنوز اطلاعات کاملی از آن نداریم. مسالهای که اکنون انتظار آن میان عامه مردم به وجود آمده، امکان افزایش تورم است. هرچند این مساله سازگاری با علم اقتصاد ندارد، اما ممکن است از بُعد انتظاری بر قیمتها اثرگذار باشد. به طوری که برخی فعالان بورسی معتقدند چنین فضایی موجب توجه مجدد به بازار سهام میشود که همواره از موجهای تورمی بهره میجوید و رشدهای اسمی را تجربه میکند (مشابه آنچه از اوایل سال ۹۷ رخ داد). پس گرچه در عمل ممکن است این انتظارات برآورده شود، اما احتمال آنکه چنین انتظاراتی بر فضای معاملات این روزهای بورس اثر مثبت بگذارد ضعیف نیست.
توهم پالایشی و خودرو
یک مساله دیگر که البته از نگاه کارشناسی سادهلوحانه به نظر میرسد، موضوع اثر اصلاح قیمت بنزین بر صنعت پالایشی است. برخی افراد احساس میکنند بالا رفتن قیمت بنزین بر شرکتهای پالایشی اثر مثبت دارد، این در حالی است که قیمت بنزین پالایشگاهها از سوی شرکت پالایش و پخش تعیین میشود و عملا ارتباطی با قیمت جایگاههای سوخت ندارد. به عبارت دقیقتر، دولت (پالایش و پخش) بنزین را با نرخهای متناسب با قیمت فوب از پالایشگاه میخرد و آنچه در جایگاهها به مردم عرضه میشود در واقع یارانهای است که دولت به صاحبان خودرو میدهد؛ پس پالایشگاهها اثری از این ماجرا نمیپذیرند. تصور دوم به کاهش تقاضای خودرو با افزایش قیمت بنزین برمیگردد که با توجه به ساختار اقتصاد ایران و غیرواقعی بودن قیمت بنزین، چنین مسالهای تا کنون تایید نشده است. البته اینها حقایقی است که مستقل از واکنش بازار به سهام مربوطه است و باید دید سهامداران از تجربه تاریخی چقدر عبرت گرفتهاند.
بازگشت به تثبیت یا شوی جدید؟
همزمان با بحث سهمیهبندی بنزین اظهارات عجیبی از سوی وزیر صنعت مطرح شد و آن هم توقف هرگونه افزایش نرخ محصولات بود. به گفته رضا رحمانی، حتی مجوزهای افزایش نرخی که قبلا نیز داده شد در شرایط فعلی ملغی میشود. این موضوع بر خلاف آن چیزی است که با حذف احتمالی دلار ۴۲۰۰ از بودجه انتظار میرود افزایش نرخهای جدیدی برای صنایع مربوطه در راه باشد. باید دید چنین ادعایی و تاکید بر برخورد نظارتی با کسانی که افزایش نرخ دادهاند تا کجا میتواند ادامه پیدا کند. زیرا تجربه نشان داده اگر بنا به افزایش قیمتها باشد، برخوردهای کنترلی و تثبیت قیمتها جز آنکه زمینهساز فساد شود، دستاورد دیگری نداشته است.
امید آخر هفته بازار جهانی به چین و آمریکا
به دنبال آنکه ویلبر راس، وزیر بازرگانی آمریکا به پیشرفت جدی مذاکرات چین و آمریکا و نزدیک شدن آنها به فاز اول توافق تجاری اشاره داشت، بازارهای سهام رکورد زدند. شاخص S&P و نزدک به قلههای جدید تاریخی رسیدند و بازار بدهی کاهشی شد. شاخص داوجونز نیز برای نخستین بار در تاریخ به کانال ۲۸ هزار واحد وارد شد. در بازار کالایی نیز نفت خیز هفتگی خود را تکمیل کرد و شاخص برنت با حدود دو درصد رشد به بیش از ۶۳ دلار بر بشکه رسید. مس نیز که اواخر هفته کاهشی شده بود کمی از افت قیمت خود را بازیافت و نیمه کانال ۵۸۰۰ دلاری نزدیک شد. اما روی و سرب همچنان در وضعیت نامطلوبی قرار دارند به طوری که هر تن روی کمتر از ۲۴۰۰ دلار معامله شد و هر تن سرب در آستانه واگذاری سطح ۲۰۰۰ دلار قرار گرفت.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: خوش بینی ها و بدبینی ها بر سر روند مذاکرات تجاری امریکا و چین همچون موجی مسیر خود را ادامه می دهد و نمیتوان حدس زد بالاخره چه اتفاقی می افتد؟ خبرهای جدید البته دو جهت است که فعالان و تحلیلگران را گیج و سردرگم کرده است.
رسانه ها در خبرهایی فوری از انتشار متن اولین گفتگوی تلفنی «دونالد ترامپ» و «ولادیمیر زلنسکی» روسای جمهور آمریکا و اوکراین گزارش داده اند. در حالی اولین جلسه علنی استیضاح دونالد ترامپ با حضور و شهادت دو دیپلمات برجسته امریکا برگزار شد که رئيس مجلس نمايندگان آمريکا در یک نشست مطبوعاتی با بیان اینکه ترامپ امنیت ملی آمریکا را در معرض خطر قرار داده، اعلام کرد: ترامپ سوگند ریاست جمهوری را نقض کرده است. در جلسه علنی استیضاح ترامپ که ترامپ همزمان با آغاز این جلسه آن را بزرگترین کلاهبرداری در تاریخ سیاسی امریکا نامیده بود. بیل تیلور، سرپرست سفارت آمریکا در اوکراین و جورج کنت، یکی از مقامهای ارشد دیپلماتیک آمریکا در امور اروپا و اوراسیا، به عنوان اولین افراد در جریان رسیدگی علنی به تخلف ادعایی دونالد ترامپ در گفتگو با همتای اوکراینیاش، در مجلس نمایندگان آمریکا شهادت میدهند.
در رویدادهای داخل نیز، رئیس کل بانک مرکزی در حاشیه جلسه هیات دولت گفته که حدود ۱٫۲ میلیارد دلار اختلاف عددی میان تامین ارز بانک مرکزی و واردات کالاست که به تعزیرات اجراع داده شده است. عبدالناصر همتی همچنین درباره رمز یکبار مصرف از اول دیماه و تامین منابع مالی بخش تولید با عنوان طرح «گام» نیز صحبت به میان آورده است. وی همچنین گفته که بازار متشکل ارزی هم به زودی کارش را آغاز می کند. همچنین مذاکرات سازمان بورس و اوراق بهادار با بانک مرکزی بر سر معافیت مالیاتی بانک ها پس از تجدید ارزیابی دارایی بانک ها و رفع محدودیت های در این خصوص ادامه دارد. هفته گذشته معاون نظارتی بانک مرکزی به طور تلویحی از محدودیت سیاست گذار پولی در این خصوص گفته بود.
ب) صنایع: بالاخره پس از گمانه زنیهای بسیار، دولت نرخ جدید بنزین را اعلام کرد. شرکت ملي پخش فراوردههاي نفتي ايران اعلام کرد که براساس مصوبه شوراي عالي هماهنگي اقتصادي سران قوا از ساعت صفر بامداد امروز (۲۴ آبان) سهميه بندي بنزين براي همه وسايل نقليه بنزين سوز به شرح زير است: قيمت بنزين معمولي سهميه اي هر ليتر ۱۵۰۰ تومان، قيمت بنزين معمولي غير سهميه اي هر ليتر ۳۰۰۰ تومان و قيمت بنزين سوپر هر ليتر ۳۵۰۰ تومان.
همچنین همزمان با اعلام سهمیهبندی و قیمت جدید بنزین، یارانه جدید خانوارها هم اعلام شد، براین اساس یارانه جدید برای خانوار ۱ نفره، ۵۵ هزار تومان، خانوار ۲ نفره ۱۰۳ هزار تومان، خانوار ۳ نفره ۱۳۸ هزار تومان، خانوار ۴ نفره ۱۷۲ هزار تومان و خانوار ۵ نفره ۲۰۵ هزار تومان خواهد بود که به یارانه قبلی افزوده خواهد شد.
ج) شرکت ها: لابراتوار داروسازی دکتر عبیدی از تولید و عرضه محصول جدید دارویی خبر داد. «دعبید» از سال گذشته تاکنون چند محصول جدید دارویی را تولید و روانه بازار کرده است. همچنین درحالی که ایران خودرو اعلام کرده زیر مجموعه اش قصد داخلی سازی دارد که سایپا از بومی سازی ۱۴ قطعه در این مجموعه خبر داد. در جمع اعضای هیات مدیره فولاد جنوب کیش، عملکرد طرح های توسعه این مجموعه تشریح شد. البته مدیرعامل در نشستی پرسخ و پاسخ با خبرنگاران از ۷ برنامه «کاوه» تا پایان سال جاری خبر داده است.