بورس تهران روز گذشته را با افت ۲۶۳ واحدی شاخص کل به پایان رساند تا روزهای کم‌رمق این بازار ادامه یابد. این در حالی بود که دلار و سکه در رکوردهایی تازه، از سقف‌های مهمی عبور کردند. به نظر می‌رسد فضای مبهم غیراقتصادی، جلوی دید درست سرمایه‌گذاران را گرفته و آنها صرفا بر مبنای احساس ترس تصمیم می‌گیرند.
دنیای بورس: آخرین روز از هفته کاری بورس در شرایطی آغاز می‌شود که نشانه‌هایی از بهبود در بازار جهانی دیده می‌شود. از ظهر روز گذشته قیمت فلزات روند افزایشی گرفتند و روی به ۲۶۰۰ دلار رسید و مس در نیمه بالایی کانال ۶۲۰۰ دلار معامله می‌شود. این مسائل هرچند می‌توانند اثر مثبتی بر قیمت سهام داشته باشند، اما هنوز نگرانی‌های غیراقتصادی در فضای عمومی کشور غالب است.
لفاظی ترام؛ توهم یا واقعیت؟ از ابتدای هفته درگیری‌های لفظی میان روسای جمهور ایران و آمریکا مهم‌ترین عامل التهاب بازارها محسوب می‌شود. در این میان بسیاری نگران تهدیدهای لفظی ترامپ هستند. وی گرچه در بسیاری از موارد به وعده‌های خود عمل کرده است، اما در زمینه تهدیدهای مستقیم نظامی توجه به سه نکته جالب توجه است. نخست آنکه ترامپ دائما در دوره کمپین انتخاباتی خود، حضور نظامی آمریکا در مناطق مختلف را محکوم می‌کرد و همواره این اقدامات را اشتباه و هزینه از جیب مردم آمریکا می‌دانست. دومین مساله که شاید نشانه تاییدی از مورد نخست باشد، تهدیدهای لفظی است که وی سال گذشته با کره شمالی داشت و اکنون در ظاهر به توافق و مصالحه رسیده‌اند. بحث سوم نیز، خبری است که چندی پیش منتشر شد و نمایندگان آمریکا امکان اقدام نظامی مستقیم از سوی ترامپ را سلب کردند. بنابراین به نظر نمی‌رسد ادعاهای ترامپ چندان بتواند جامه عمل بپوشاند.
التهاب سیاسی؛ تغییر در کابینه: اما در فضای ملتهب سیاسی روز گذشته شاهد سه اتفاق بودیم. نخست آنکه گفت و گوی رئیس جمهور روحانی با مردم به تعویق افتاد. پیش از انتظار می‌رفت سخنان روحانی تا حدی آرامش را به بازارها برگرداند. مساله دوم به سخنان جهانگیری، معاون اول برمی‌گردد که تاکید کرده برای ایجاد اجماع خواهان به صحنه آمدن شخصیت‌های محبوب است. سومین مساله نیز مربوط به جابه‌جایی در کابینه دولت است که البته هنوز تایید نهایی نشده است. بر اساس توییتر معاون سردبیر «دنیای اقتصاد»، قرار است طیب‌نیا رئیس سازمان برنامه و بودجه شود، شاپور محمدی وزیر اقتصاد و عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی. این تحولات به منظور کاهش التهابات در فضای اقتصادی-سیاسی صورت گرفته است، اما امید می‌رود با جابه‌جایی افراد، نوع نگاه مداخله‌ای به عنوان معضل اصلی اصلاح شود.
چرا بورس درجا می‌زند؟ در شرایطی که دلار نرخ حدود ۹۵۰۰ تومان را نیز در بازار غیررسمی تجربه کرد، همچنان جای سوال دارد که بورس چرا بی‌رمق است. دلیل آن کاملا به ابهامات غیراقتصادی برمی‌گردد که البته باید نوع عدم تقارن اطلاعات را نیز در این زمینه در نظر گرفت. به این معنا که هنوز فعالان بورسی اجماعی بر رویدادهای آینده ندارند؛ هم اقتصادی و هم سیاسی. از بعد سیاسی به نظر نمی‌رسد ریسک‌ها در میان‌مدت چندان جدی باشند و بدترین سناریوهای غیراقتصادی شانس بالایی از نگاه کارشناسان برای وقوع ندارند. در بعد اقتصاد نیز که نگرانی اصلی مداخله دائمی در نرخ دلار است، تجربه تاریخی و وضعیت این روزها نشان می‌دهد سرکوب قیمت‌ها راهکار پایداری نخواهد بود. بنابراین انتظار می‌رود روند کم‌رمق بورس تهران عمر طولانی نداشته باشد.
تورم تک‌رقمی یا خطای تشخیص: در فضای کلان یکی دیگر از مسائلی که توجه برخی فعالان را به خود جلب کرده بود، اعلام نرخ تورم از سوی مرکز آمار بود. هرچند آمارهای بانک مرکزی روند دقیق‌تری را نشان می‌دهد، اما نکته مورد بحث تک‌رقمی ماندن تورم اعلامی در تیر ماه بود. موضوعی که با احساس افراد نمی‌خواند، اما باید توجه کرد که گرچه تورم سالانه هنوز تک‌رقمی مانده، اما تورم ماهانه تیر نسبت به خرداد بیش از ۴ درصد رشد کرده است. این موضوع تایید می‌کند سرعت افزایش قیمت‌ها در اقتصاد بیشتر شده و این موضوع تا اثر خود را بر نرخ میانگین تورم بگذارد زمان‌بر است. بنابراین، نه خطایی در محاسبه تورم وجود دارد و نه دستکاری رخ داده. نکته مهم اما برای فعالان بازارها آن است که انتظارات بالای تورمی در اقتصاد در حال نمایش دادن است. مساله‌ای که مجددا با بی‌رونقی بورس متناقض است.
بهانه تخریب شفافیت در اقتصاد: اما سریال تصمیم‌های غلط سیاست‌گذار مستقل از دولت‌ها پایانی ندارد. با ملتهب شدن بازارها مشاهده می‌شود فشار گروه‌های ذی‌نفع و البته ضعف بدنه کارشناسی در ساختار سیاست‌گذاری باعث شده تا اقدامات معلول‌ستیز به جای ریشه‌یابی صورت گیرد. در این شرایط، عموما هرچه فضا شفاف‌تر باشد تخریب آن سریع‌تر صورت می‌گیرد. زیرا سیاست‌گذار توجهی به علت‌ها ندارد و بیشتر به سمت شناسایی معلول‌ها می‌رود. بنابراین، هرچه آنها در فضایی شفاف‌تر باشند در زمان کوتاه‌تری شناسایی و تخریب می‌شوند. نمونه‌های اخیر این مساله، محدود کردن روز به روز معاملات بازار آتی سکه است؛ امری که در واقع به معنای نیمه‌تعطیل شدن این بازار است، اما هنوز نتوانسته قیمت سکه در این بازار را کاهش دهد. در بورس کالا نیز همچنان قیمت‌های دستوری و فشار برای عرضه در این قیمت‌ها به چشم می‌خورد. کنسل شدن معاملات بورس کالای فولاد مبارکه در این هفته و افزایش ۲۰ درصدی کف عرضه پتروشیمی‌ها با قیمت‌های پایه اعلامی بر اساس دلار ۴۲۰۰ تومانی نمونه‌هایی از مداخله در فضاهای شفاف اقتصاد است. عدم کاهش قیمت‌ها در بازارهای آزاد نشان می‌دهد این اقدامات به هیچ عنوان اثرگذار نبوده و بازارهای آزاد صرفا به علت غیرشفاف بودن تا کنون جان سالم به در برده‌اند. این انتقال سود مفت به جیب دلالان بین بازارهای مداخله‌ای و آزاد تنها دو ریشه می‌تواند داشته باشد. عدم تمایل سیاست‌گذار برای توجه به واقعیات و سخنان کارشناسی. دوم فشار گروه‌های ذی‌نفع بر باقی ماندن این نوع رانت. باید دید تا کجا می‌توان چنین رویکردی را در اقتصاد ادامه داد.
رویدادهای داخلی از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: در ادامه جدال لفظی میان مقام‌های ایرانی و مقام‌های آمریکایی، از دیروز عصر اما شرایط در حال تغییر است. نخستین نشانه‌های تغییر از زبان سارا سندرز؛ سخنگوی کاخ سفید اعلام شد که به گفته وی ترامپ به دنبال افزایش تنش بین دو کشور نیست. دومین صحبت‌های حاکی از کاهش تنش میان مقام‌های آمریکایی و ایرانی برای نیکی هیلی؛ نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد بود که به گفته وی آمریکا آماده توافق جدید است. اما سومین تغییر رفتار آمریکایی دیشب از زبان دونالد ترامپ مطرح شد. بر مبنای گفته ترامپ آمریکا با تصمیم وی از توافق با ایران خارج شد اما اکنون برای یک توافق واقعی نه همانند توافق قبلی آماده مذاکره است. از منظر ترامپ آمریکای کنونی آمریکای زمان اوباما نیست و ایران هم دیگر همان کشور سابق نیست.
از دید تحلیلگران با توجه به پالس‌های مثبت به نظر می‌رسد تحرکاتی از سوی دو کشور در حال انجام است تا در صورت امکان در زمان معین و مناسب مذاکراتی در این باره صورت گیرد. ایران اما دیروز از زبان بهرام قاسمی؛ سخنگوی وزارت امورخارجه که شنیده شده به زودی سفیر ایران در پاریس می‌شود، تاکید کرد: اگر آمریکا قصد جلوگیری از صادرات نفت ایران را داشته باشد چه بسا ایران واکنش برابر و هم وزنی از خود نشان و البته اقدام‌های مشابهی را هم انجام دهد.
دیروز در دیدار رییس بانک مرکزی با نمایندگان مجلس شرایط پرداخت ارز مسافرتی مورد بحث و بررسی قرار گرفت؛ به گفته ولی‌اله سیف اگر چه به صورت کامل ارز مسافرتی قطع نمی‌شود اما سازوکارهای پرداخت آن تغییر می‌کند. مجلس نیز همزمان با این دیدار طرح تحقیق و تفحص از ارز دولتی را کلید زد. بانک مرکزی هم از اعلام لیست فهرست سوم دریافت کنندگان ارز به نرخ رسمی در هفته آینده خبر داد.
اما یکی از موضوع‌های دیگری که نگاه بازار را به خود جلب کرد موضوع تغییر کابینه است؛ در حالی خبرگزاری مهر از تایید قطعی عبدالناصر همتی به عنوان رییس بانک مرکزی خبر داد که شنیده‌ها حکایت از این دارد طیب‌نیا نیز به زودی به سازمان برنامه و بودجه و شاپور محمدی هم به وزارت اقتصاد می‌رود. در این میان گزینه‌هایی نیز برای ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار نیز مطرح شده‌اند که البته هنوز قطعی نشده‌اند.
در بخش مسکن هم خبرها حاکی از آن است لوایح «افزایش عرضه مسکن کم‌متراژ و کاهش احتکار زمین با اهرم‌های مالیاتی»، برای تصویب در هیات دولت، به معاون اول رئیس‌جمهور تحویل شد. وزیر راه و شهرسازی بعد از ارائه متن «تغییر قانون مالک و مستاجر برای تعیین سقف رشد اجاره‌بها»، نسخه «اصلاح قوانین ساماندهی مسکن و مالیات‌های مستقیم» را نیز به دولت ارائه کرد و خواستار بررسی فوری آن در دولت و مجلس شد.
تب بازار ارز و سکه دیروز متناسب با فضای روانی موجود اندکی پایین آمد اما همچان مولفه‌های افزایشی در بازار وزن سنگین‌تری دارند. در این میان اما نرخ دلار در بازار ثانویه ۷۴۰۰ تومان اعلام شد.
ب) صنایع: در بخش صنایع فروش فرآورده‌های نفتی به شرکت‌های بانکرینگ داخلی به صورت ریالی به نرخ بازار ثانوی ارز، آزاد اعلام شد. این موضوع را وزیر نفت پس از موافقت در جلسه‌ای با حضور معاون اول ابلاغ کرد.
همچنین دستورالعمل جدید تنظیم بازار پتروشیمی از سوی وزیر صنعت ابلاغ شد؛ متناسب با این دستورالعمل کف عرضه پتروشیمی‌ها ۲۰ درصد افزایش یافت. دیروز همچنین شایعه توقف خرید و فروش بنزین در تهران منتشر شد که به سرعت از شرکت ملی پخش و پالایش تکذیب شد.
پ) شرکت: در بخش شرکت‌ها ایران خودرو از طرح جایگزین تندر ۹۰ و پلاس برای رضایت مشتریان و با توحه به عدم تامین درخواست‌های آنان خبر داد. رییس سازمان تامین اجتماعی هم دیروز از رفع موانع سیمان درود برای راه‌اندازی خبر داد. ایران خودرو دیزل دیروز نیز به مثابه دوست دیرین خود سایپا دیزل از حضور در بورس اوراق بهادار منع و نماد معاملاتی آن در بازار لغو شد. امروز بورس کالا شاهد عرضه شمش فولادخوزستان با وزن ۲۰ هزار تن (قایل افزایش تا ۴۰ هزار تن) با قیمت هر کیلو ۲ هزار و ۳۴۰ تومان به صورت تحویل سلف (۳۱ شهریورماه امسال) است.
در بخش مجامع شرکت‌های بورسی، مجمع سالانه «فاذر» به دلیل عدم نصاب حضور سهامداران تشکیل نشد. همچنین جزییات جدیدی از مجامع «کاوه»، «زشگزا»، «وزمین»، «دزهراوی»، «نوین» و «وپارس» منتشر شد.
رویدادهای جهانی از نگاه «دنیای بورس»
با افزایش بازده اسناد خزانه ۱۰ ساله در آمریکا، شاخص دلار معاملات روز گذشته را در محدوده مثبت آغاز کرد. در ادامه به تبع گزارش بهتر از انتظار شاخص مدیران خرید آلمان، این نماگر به محدوده منفی خزید اما بار دیگر موفق به خروج از این محدوده شد.
فلزات پایه جو مثبتی را در معاملات روز گذشته تجربه کردند. با فرارسیدن آخرین موعد مذاکرات حقوق و مزایا میان کارگران معدن مس اسکوندیدا و شرکت BHP، قیمت مس در معاملات آتی لندن روندی صعودی را در پیش گرفت. معاملات دیگر محصولات نیز رفته رفته با رونق مواجه شد.
روند رو به رشد قیمت بیت کوین روز گذشته تداوم یافت و این محصول توانست بار دیگر از مرز ۸ هزار دلار عبور کند. انتشار خبری در زمینه احتمال اعطای مجوز راه اندازی صندوق قابل معامله بر اساس بیت کوین از سوی کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا از دلایل رشد قیمت این محصول به حساب می آید.
گروه مطالعات بین‌المللی مس (ICSG) در جدیدترین گزارش خود از کاهش میزان مازاد عرضه در بازار این محصول خبر داد. بر طبق گزارش این موسسه، میزان مازاد عرضه مس در پایان ماه آوریل به ۶۰ هزار تن رسید. این در حالی است که بازار مس در پایان فصل ابتدایی سال جاری میلادی با مازاد عرضه ای به میزان ۱۵۳ هزار تن روبرو بود.
قیمت طلا روز گذشته به دفعات میان محدوده مثبت و منفی حرکت کرد. نوسان شاخص دلار در کنار واکنش شدید بازار به سطوح تکنیکال، اصلی ترین دلیلروند حاکم بر بازار طلا بود.
