شاخص بورس اوراق بهادار تهران روز گذشته با افت ۵۳۳ واحدی بار دیگر به کانال ۱۵۶ هزار نفوذ کرد. منشا اصلی این ریزش را باید در سقوط قیمت جهانی نفت و ترس از ضعف سمت تقاضا در بازارهای جهانی دانست. موضوعی که طی دو ماه گذشته با واکنش شدید و دور از انتظار فعالان این حوزه همراه بوده‌است. اتفاقی که با پیوند خوردن به رکود فراگیر ناشی از افزایش قیمت‌های داخلی به دو بال اصلی ریزش شاخص کل در بورس کالامحور تهران بدل شده‌است.
افزایش میل به فروش در نمادهای گروه فلزات اساسی و محصولات شیمیایی، با وجود حمایت سهامداران حقوقی در بازه منفی روزانه؛ نمادهای این دو گروه را در سرلیست تاثیرگذاران منفی بر شاخص کل در روز گذشته قرار داد. از سوی دیگر نمادهای گروه پالایشی که ریزش قیمت شدیدی را تجربه کرده‌اند نیز کماکان متناسب با ریزش قیمت جهانی نفت در حال اصلاح قیمت‌های خود هستند. هرچند طی روزهای اخیر به دلیل کاهش فروشندگان بالقوه و معاملات مثبت در روزهای تعطیلی بازارهای جهانی، نسبت مستقیم قیمت پالایشی‌ها با نفت اندکی کم شده‌است اما هنوز در ابهام موجود برای شناسایی سود و زیان نمادهای پالایشی؛ قیمت جهانی نفت به عنوان عامل اصلی تغییرها در این صنعت ایفای نقش می‌کند.
ترس یا ضعف؟
انتظار رکود جهانی و ضعف تقاضای احتمالی برای کامودیتی‌ها، معادلات خرید و فروش را در این بازارها عوض کرده‌است. اما در بازار داخلی موضوع اندکی متفاوت است. در بازار داخلی، رشد نرخ دلار و تاثیر واقعی و ذهنی آن بر رشد قیمت‌ها؛ به طور تدریجی خریداران نهایی را در موضع ضعف قرار داده است. این نوع از ضعف ناشی از عدم توانایی بالقوه است و با چیزی که آن را ترس از خرید به دلیل احتمال کاهش ثروت می‌نامیم کاملا متفاوت است. کاهش قدرت خرید با افزایش تدریجی قیمت‌ها تاثیر خود را بر تقاضای مصرف‌کننده نهایی (که قشر وسیعی از این جامعه را دهک‌های آسیب‌پذیر و کم‌توان درآمدی تشکیل می‌دهند) نشان می‌دهد.
حال با کنترل نرخ ارز در بازار آزاد از طریق کنترل نسبی معاملات، واردکنندگان و تولیدکنندگان نیز که در مرحله قبلی این زنجیره قرار می‌گیرند نیز هم با محدودیت تامین مواد اولیه برای تولید و واردات و هم با کاهش میل به خرید و تولید مواجهند که هر دوی این عوامل به تعمیق رکود کمک می‌کند. اما نمی‌توان انتظار افت قیمت‌ها را داشت چه آنکه این مهم با رونق هرچه بیشتر بازار و به حرکت درآمدن چرخ تولید و فروش به دست مصرف‌کنندگان نهایی می‌چرخد. همان‌هایی که اکنون با رشد قیمت‌ها ضعیف‌تر از گذشته شده‌اند.
رشد دلار در سایه
از ابتدای هفته جاری تاکنون نرخ دلار در بازار آزاد نزدیک به ۱۵ درصد رشد را نشان می‌دهد. بخش اصلی این افزایش نرخ مربوط به روز گذشته و پس از سخنرانی رئیس جمهور در مجلس و اشاره مستقیم به صفر شدن ذخیره اسکناسی بانک مرکزی در ابتدای سال بود. موج بوجود آمده تقاضا پس از این اظهارنظر غیرضروری و تا حد بسیار زیاد غیرکارشناسانه، نرخ دلار نزدیک به ۱۰۰۰ تومان نسبت به نرخ ابتدای روز افزایش داد. این درحالی‌ست که بازار ارز در این مقطع زمانی بیش از هرچیز دیگری نیازمند آرامش و تثبیت است.
اما تاثیر جانبی رشد نرخ از ابتدای هفته می‌تواند خود را در بهبود معاملات روزانه بورس نیز منعکس کند. هرچند همانطور که بارها اشاره شد، این رونق احتمالی چندان دلچسب و واقعی نخواهد بود و تاثیرات جانبی آن بر اقتصاد و تعمیق رکود بسیار بازدارنده‌تر و سمی‌تر از خوشحالی‌های موقت برخی فعالان سطحی‌نگر است. افزایش احتمال رونق در معاملات بورسی با توجه به رشد نرخ دلار طی روزهای گذشته به عنوان یک بهانه برای مشارکت بیشتر سرمایه‌گذاران بورسی انتظار می‌رود. به نظر می‌رسد بار دیگر سهام گروه بانکی و سهام گروه‌های مالایی صادرات محور که علاوه بر گزارش‌های ماهانه قابل قبول، افت‌های بیشتری را تجربه کرده‌اند در صدر کانون توجهات باشند. هرچند در روز پایان هفته و با بازگشایی بازارهای جهانی همزمان با تعطیلی بازار داخلی، سرمایه‌گذاران ممکن است اندکی محتاطانه یا در نگاه دیگر دست به نقد عمل کنند.
تعادل نسبی در بازار جهانی نفت
بازگشایی بازار فیوچر نفت و طلا پس از وقفه یک روزه به علت تعطیلی روز کریسمس، با معاملات نسبتا کم نوسانی همراه بوده‌است. قیمت نفت برنت با افت ۰٫۴۹ درصدی در نزدیکی سطح ۵۰٫۵ دلار است و قیمت نفت WTI با تجربه رشد ۰٫۴۷ درصد به ۴۲٫۷ دلار برای هر بشکه رسیده‌است. قیمت هر اونس طلا نیز در ادامه افزایش میل محافظه‌کارانه سرمایه‌گذاران، با تجربه رشد ۰٫۳۳ درصد از ۱۲۷۶ دلار عبور کرده‌است. لازم به ذکر است بازار جهانی فلزات رنگی نظیر مس، روزی، قلع و آلومینیوم تعطیل است.
رویدادهای داخلی از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: همزمان با ارایه لایحه بودجه سال ۹۸ در مجلس که دیروز توسط حسن روحانی؛ رئیس جمهور انجام شد، بررسی نقشه راه مالی دولت در سال ۹۸، نکات کلیدی را منعکس می‌کند. نخست اینکه به لحاظ اسمی بودجه از لحاظ منابع و مصارف عمومی با رشد ۵ درصدی روبه‌رو بوده، اما براساس تعدیل نرخ تورم، بودجه سال آتی نسبت به سال‌جاری انقباضی خواهد بود.
همچنین محاسبات حاکی از آن است که «سرانه منابع عمومی بودجه» در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال‌جاری ۴ درصد رشد کرده است. نکته دیگر این است که در بودجه سال آتی به‌دلیل کاهش سهم صندوق توسعه ملی و افزایش نرخ تسعیر ارز، پیش‌بینی شده که سهم درآمدهای نفتی به بیش از یک‌سوم منابع عمومی برسد.
در کنار این موضوع، دولت انتظار دارد از سمت مالیات نیز ۸ درصد درآمد بیشتری را نسبت به سال‌جاری کسب کند. در سمت مخارج بررسی‌ها حاکی از آن است که افزایش حقوق و دستمزد، باعث شده که میزان هزینه‌های جاری رشد ۹ درصدی را ثبت کند. این در حالی است که میزان منابع درنظر گرفته شده برای بازپرداخت اوراق مالی افت ۱۸ درصدی را تجربه کرده است. با توجه به ثابت ماندن تقریبی هزینه‌های عمرانی می‌توان دریافت که دولت سعی می‌کند، رشد منابع درآمدی را بیشتر بر هزینه‌های جاری متمرکز کند.
همچنین در رویداد دیگری طبق اعلام بانک مرکزی و توافق صورت گرفته با کانون صرافان، صرافان می‌توانند از طریق شعب ارزی بانک‌های عامل نسبت به خرید حواله‌های ارزی از بانک مرکزی ایران اقدام کنند. در همین حال دیروز نیز میر علی اشرف پوری حسینی؛ رئیس سازمان خصوصی‌سازی از دریافت صورت‌های مالی ناقص دو باشگاه استقلال و پرسپولیس خبر داد.
ب) صنایع: گمرک ایران در بخشنامه‌ای به گمرک‌های اجرایی سراسر کشور، صادرات آهن اسفنجی توسط تولیدکنندگان یا نمایندگان رسمی آنها را مجاز دانست و اعلام کرد: صدور این محصول پس از اخذ مجوز سیستمی مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت امکان‌پذیر است.
ج) شرکت‌ها: سرمایه‌گذاری صبا تامین در نظر دارد اوراق اختیار فروش تبعی روی سهام سرمایه گذاری نفت و گاز پتروشیمی تامین با هدف تامین مالی منتشر کند. عرضه اوراق فوق از روز چهارشنبه ۵ دیماه امسال شرایط زیر در بورس اوراق بهادار تهران آغاز می‌شود
در اخبار مربوط به شرکت‌های بیمه، دولت موظف است با رعایت چارچوب‌های کلی اصل ۴۴، باقیمانده سهام خود در بیمه البرز را تا پایان سال ۱۳۹۸ واگذار کند. بیمه تجارت‌نو نیز با طراحی یک برنامه هوشمندانه در ۱۲۰ روز گذشته در زمینه سرمایه‌گذاری، توانسته به سود قابل‌توجهی دست یابد که در این بین می‌توان به قرارداد امضا شده با کمیته امداد امام و صدور انواع بیمه‌نامه‌های انرژی اشاره کرد. همچنین سرمایه بیمه آرمان با ۲۵ درصد افزایش از ۱۲۰ میلیار تومان به ۱۵۰ میلیارد تومان رسید.
در همین حال خبرهای رسیده حاکی از آن است که بانک گردشگری که با سرمایه ۶۰۰ میلیارد تومانی در بازار دوم معاملات فرابورس حضور دارد و از ۳۱ تیر سال جاری با توقف نماد روبرو است، با تصمیم هیات مدیره و با تایید بانک مرکزی، مرتضی خامی را به‌عنوان مدیرعامل جدید معرفی کرد .
زرماکارون خرید بلوک ۵۱ درصدی گلوکوزان را در چهارمین عرضه قطعی کرد تا مدیریت بزرگترین تولیدکننده ذرت ایران را در دست گیرد. همچنین فولاد خراسان موفق به تولید میلگرد آجدار مرکب (موسوم به آج ۵۰۰) مطابق با استاندارد ملی در ناحیه نورد این مجتمع تولیدی شد.
