بازار سهام باز هم به روزهای سرد خود بازگشته است. اما این‌بار پس از پشت سر گذاشتن یک دوره رونق و بزرگتر شدن بورس. هرچند معادل دلاری ارزش بازار سهام نشان می‌دهد که این موج شکل گرفته یک واکنش اساسی به کم ارزش‌تر شدن پول ملی‌ست و با کنترل رشد بی‌رویه نرخ ارز و اصلاح شدید آن طی ماه‌های گذشته، بورس هم از رونق افتاده است. علاوه بر این علائم ورود به رکود اقتصاد جهانی نیز در شکل‌گیری این رفتار کاملا موثر است.
عوامل سه‌گانه رخوت در بورس
گویا با فاصله گرفتن از شتاب رشد قیمت‌ها براساس بی ارزش شدن پول ملی، نقدینگی جذب شده به بازار سهام نیز راه دیگری را درپیش گرفته و رفته رفته از مسیر بورس خارج شده‌است. این نوع رویکرد اوج بی اعتمادی به بازار سرمایه در دید عموم جامعه و عمق کم تحلیل تاثیر عوامل موثر بر بازارها را نشان می‌دهد. چه آنکه با کم شدن ترس کاهش هرچه بیشتر ارزش ریال، طرف تقاضا به شدت فروکش کرده‌است و این سیگنال را به اهالی بورسی داده که دیگر امیدی به سودآوری در این حوزه نیست. افت شدید ارزش معاملات آن هم پس از تجربه یک اصلاح قدرتمند در اکثر نمادهای بورسی و عدم تمایل به خرید سهام گویای این موضوع است. اما نگاه تک بعدی به این رویداد از استحکام تحلیلی لازم برخوردار نیست. آن هم زمانی که کشور بار دیگر در شرایط تحریمی شدیدی قرار گرفته‌است و آینده چندان قابل پیش‌بینی و امیدبخش نیست. گذشته از این موضوع خاص در مورد کشور خودمان، برخی متغیرها احتمال ورود به دوره رکود در اقتصاد جهانی را تشدید می‌کند. بررسی بازار سهام از این سه منظر، لزوم افزایش دقت سرمایه‌گذاران در خصوص تصمیم‌گیری در چنین شرایطی را می‌طلبد. دیگر زمان تحلیل‌های سطحی و انتظار برای واکنش اهالی بازار به این نوع محاسبات سرآمده است. کمرنگ شدن نقش سرمایه‌های تازه‌وارد به بورس بنابر دلایل عنوان شده، میزان تاثیرگذاری تحلیل‌های کم عمق را کاهش داده‌است. اما از سوی دیگر کاهش جریان نقدینگی در بازار سهام به دلیل ترس‌های موجود، تر و خشک را با هم می‌سوزاند.
لزوم بازگشت به تحلیل‌های قدرتمند
سرمایه‌گذاران برای خرید سهام نیازمند چشم‌انداز روشن‌تر هستند. اینکه بدانیم پس از عبور از مرحله تخفیف تحریم‌های نفتی، شرایط چگونه خواهد بود یا اینکه راهکارهای پیشنهادی نظیر سامانه SPV برای دور زدن تحریم‌ها چه زمانی عملیاتی می‌شود؛ تا چه اندازه و به چه شکل راهگشاست و اینکه عاقبت جنگ تجاری شکل گرفته در دنیا چیست و میزان تاثیر آن بر طرف تقاضای کامودیتی‌ها به چه میزان است از دغدغه‌های بزرگی‌ست که ترمز ورود به سهام را برای سرمایه‌گذاران می‌کشد و میزان توجه آنها به اطلاعات ارسالی شرکت‌ها و کندوکاو در این خصوص را کم می‌کند.
اما فاصله گرفتن از این فضا تا مشخص شدن تمام موارد یاد شده در هیچ زمانی به سودآوری یا جلوگیری از زیان سرمایه‌گذاران منجر نشده‌است و همیشه کمابیش با مسائلی از این دست مواجه بوده‌ایم. چاره کار در این شرایط نه فاصله گرفتن از تحلیل که برعکس رصد دقیق‌تر متغیر‌های موجود است.
تکانه‌های بازارهای جهانی
پس از ریزش نزدیک به ۳۰ درصدی قیمت جهانی نفت و تجربه سقف و کف سالانه طلای سیاه در عرض کمتر از ۲ ماه گذشته، توجه بازارها به تحرکات نفت بیش از پیش شده‌است. افزایش حجم عرضه روزانه نفت عربستان در ماه نوامبر به سطح بی‌سابقه و تاریخی ۱۱٫۲ میلیون بشکه در روز و تناقض این رفتار با سیاست مدنظر اوپک برای کاهش عرضه نفت، بازی طلای سیاه را پیچیده‌تر از گذشته کرده‌است. هرچند در روزهای جاری شاهد واکنش مثبت قیمت نفت برنت و WTI به سطوح ۶۰ و ۵۰ دلاری بوده‌ایم و این موضوع بار دیگر آرامش را به این بازار بازگردانده است اما ادامه تحرکات هماهنگ آمریکا و عربستان برای در دست گرفتن بازار نفت و توان آنها برای این امر در جهت‌گیری قیمت‌های جهانی طلای سیاه بسیار موثر است. از سوی دیگر خبر افزایش واردات نفت هند از ایران و تلاش ژاپن برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از دوره تخفیف تحریم‌های نفتی ایران از نکات امیدوارکننده در بازار صادراتی نفت کشور بود.
از نفت که فاصله بگیریم، براساس خبر روز گذشته «دنیای بورس» با تداوم روند نزولی قیمت فولاد در چین، فولادسازان این کشور در وضعبت نگران‌کننده‌ای قرار گرفتند. هم اکنون حاشیه سود تولید میلگرد به شدت کاهش یافته و به محدوده ۴۰ دلار در هر تن تقلیل پیدا کرده و تولید نورد گرم نیز برای اولین مرتبه در سه سال اخیر با حاشیه سود منفی مواجه شده است. از سوی دیگر و به نقل از کامودیتی، قیمت بیلت فولاد چین از ابتدای هفته تا امروز ۴۳ دلار سقوط کرده و به ۴۵۰ دلار در هر تن رسیده که ارزان‌تر از قیمت‌های برخی نقاط خاورمیانه و دریای مدیترانه است (۴۶۰-۴۷۰ دلار) این موضوع باعث می‌شود تا حجم انبوه صادرات فولاد چین راهی این مناطق شده و فولادسازان ایران شاهد رقابت شدید و افت قیمت‌های صادراتی باشند. شاخص بیلت CIS به این نگرانی واکنش نشان داده و ۰٫۲ درصد ارزان شده و به ۴۴۰ دلار در هر تن رسید. شاخص بیلت شرق آسیا و بندر جبل علی امارات روز گذشته ۱٫۵ درصد نزولی بود. قیمت فلزات رنگی در بورس لندن نیز عمدتا به دلیل انتظار برای کاهش بیشتر و به تبع آن عقب نشینی سمت تقاضا، با ریزش دسته‌جمعی مواجه بودند اما کماکان قیمت‌ها سطوح روانی خود را از دست نداده و در محدوده مشخصی در نوسان هستند. فلز روی ۲۴۳۳ دلار و مس ۶۱۲۶ دلار است.
رویدادهای داخلی از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: اسداله عسگراولادی؛ رئیس اتاق‌های بازرگانی ایران و چین از برطرف شدن مشکل بانکی بازرگانان کشور با طرف چینی خبر داد؛ به گفته وی از دوم دستامبر (۱۱ آذرماه) یک بانکی چینی تبادلات بانکی خود را با طرف ایرانی آغاز می‌کند. براین اساس هفته آینده فروش نفت به چین آغاز و پول آن ظرف یک ماه آینده برگشت پیدا خواهد کرد، طرف چینی قرار است یک ماه آینده دومین بانک خود را برای تبالادت بانکی با طرف ایرانی معرفی کند.
همچنین شنیده شده دولت در پیش‌نویس لایحه بودجه سال ۹۸ معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی را برای یک سال دیگر تمدید کرده است. دولت برای کمک به اصلاح ساختار مالی شرکت‌ها پس از جهش شدید نرخ ارز این بند را در بودجه گنجانده است. دولت در جلسات فوق العاده در حال رسیدگی به بندهای بودجه است و این تبصره هنوز در هیات دولت بررسی نشده است اما سازمان برنامه بر تصویب آن تاکید دارد.
در همین حال زمان اصلاحات مربوط به توقف نماد شرکت‌های دارای نوسان بیش از ۲۰ درصد و ۵۰ درصد از روز شنبه هفته پیش‌رو؛ ۱۰ آذرماه اعلام شد. فرایند تعلیق نماد و بازگشایی نماد اجرایی خواهد شد. در رویه جدید نماد شرکت‌های مشمول نوسان ۲۰ درصدی تنها برای یک ساعت و نوسان ۵۰ درصدی حداکثر ۲ روز متوقف می‌شود تا در صورت وجود رویدادی با اهمیت اطلاع رسانی (به صورت اختیار) شود. سپس نماد شرکت‌ها به صورت مجاز – محفوظ و بدون آکشن و با محدودیت دامنه نوسان باز و ادامه معاملات از سر گرفته می‌شود. همچنین دیروز هم فرابورس ایران نیز اطلاعیه مهمی درخصوص اصلاحات دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات اوراق بهادار منتشر کرد.
بر مبنای گزارش بانک مرکزی در آبان ماه سال ۱۳۹۷ متوسط قيمت خريد و فروش يک متر مربع واحد مسکوني در شهر تهران به ۹٫۱۸ میلیون تومان رسيد که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۹۱٫۵ درصد افزايش نشان می دهد. همچنین تعداد معاملات انجام شده در اين ماه ۶٫۹ هزار فقره بود که نسبت به آبان ماه سال ۱۳۹۶ معادل ۵۳٫۶ درصد کاهش دارد.
ب) صنایع: دبیر انجمن قطعه‌سازان با تاکید بر لزوم اصلاح قیمت خودرو و قطعات، از تداوم بحران در صنعت قطعه کشور خبر داد. مازیار بیگلو در این باره می‌گوید: درخواست و انتظار قطعه‌سازان به‌خصوص مهم‌ترین آنها یعنی تعیین تکلیف قیمت‌گذار، تا به امروز اجابت نشده و بنابراین شرکت قطعه‌ساز با زیان مشغول به تولید هستند.
در همین حال در خبری دیگری مرتبط با برخی از صنایع و شرکت‌های بورسی، خبر رسیده که صادرات رب گوجه فرنگی آزاد شد؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه ای به رییس کل گمرک، صادرات رب گوجه فرنگی از ۳۰ آبان ماه امسال را بلامانع اعلام کرد.
ج) شرکت‌ها: ارسلان فتحی پور؛ عضو هیات‌مدیره بانک صادرات ایران از نهایی شدن تهاتر ۸٫۵ هزار میلیارد تومان مطالبات بانک از دولت تا پایان سال‌جاری خبر داد. علاوه براین، با اقدام‌های صورت گرفته ۷ هزار میلیارد تومان مطالبات بانک بابت حمایت از موسسه ثامن نیز با جدیت در دستور کار است و به این ترتیب، بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان از مطالبات این بانک از دولت تا پایان سال تعیین‌تکلیف می‌شود. همچنین بانک تجارت فروش املاک مازاد و تملیکی را به‌عنوان یکی از برنامه‌های اصلی پیگیری کرده و در این راستا در ۶ ماه نخست سال‌جاری ۱۹۹ ملک مازاد خود را به فروش رساند. در این میان بانک مهر اقتصاد قصد دارد به علت انجام نوسازی تجهیزات شعب و ستاد، اموال مازاد و مستعمل جمع آوری شده خود را به فروش برساند.
همچنین معاونت مالی و خزانه داری وزارت اقتصاد در نامه‌ای، اسامی بانک‌های دارای بدهی به بانک مرکزی در خصوص افزایش سقف مجاز تسویه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی تا پایان سال ۱۳۹۵ از طریق صدور اوراق تسویه خزانه نوع دوم را اعلام کرد. بانک‌های مجاز مشمول ملی ایران، سپه، کشاورزی، مسکن، صنعت و معدن، توسعه تعاون، توسعه صادرات، تجارت، رفاه کارگران، صادرات ایران، ملت، قوامین، انصار، آینده، گردشگری، پارسیان، سرمایه، پاسارگاد و موسسه اعتباری ملل اعلام می‌شود. بانک‌های اقتصاد نوین، سامان و کارآفرین فاقد بدهی به بانک مرکزی بودند.
در نشستی فوق العاده در روز ۴ نوامبر (۱۳ آبان) به موجب قانون مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم همه اموال منقول و غیر منقول بانک سینا و گروه بهمن ضبط می‌شود. در این بیانیه همچنین اقدام‌های لازم درباره توقف فعالیت شعبه‌های بانک پارسیان در عراق به بانک مرکزی عراق محول شده تا در این باره تصمیم‌های لازم را بگیرد.
واحد تولید گاز ازت طرح افزایش ظرفیت تولید و بهبود کیفیت پالایش بندرعباس به منظور تامین گاز ازت مصرفی واحدهای جدید این پالایشگاه با تلاش متخصصان این شرکت به بهره‌برداری رسید.
هیات پذیرش بورس اوراق بهادار تهران تولیدی گرانیت بهسرام و پتروشیمی فارابی را از فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران حذف می‌کند و به بازار پایه فرابورس انتقال می‌دهد.
