نکات جالب توجه درباره درخواست فروش سهام عدالت توسط بانک ها در معنای طرح کنترل فشار عرضه سهام عدالت چیست. در نوشته پیش رو، ۸ نکته از ۸ گزارش را بخوانید.
دنیای بورس | پس از ابلاغیه آزادسازی سهام عدالت و فرصت داده شده به دارندگان، حالا زمان و جزییات چگونگی فروش این سهام در بورس نیز اعلام شد. بسیاری نفس آزادی سهام عدالت را حُسن می‌دانند اما چگونگی فروش این سهام دغدغه مندی اصلی فعالان بازار سرمایه است. اگر ارزش کلی سهام عدالت را در شرایط فعلی بالای ۴۸۴ هزار میلیارد تومان برآورد کنیم، حالا اما قرار است ۳۰ درصد سهام عدالت قابل فروش شود. اگر عنوان کنیم که ۱۰۰ درصد مشمولان و آنهایی که با انتخاب شیوه مدیریت مستقیم میخواهند سهام عدالت را بفروشند، آنوقت حجم عظیمی از نقدینگی وارد بازار سرمایه میشود که نیازمند مدیریت است. براساس برآورد سازمان خصوصی از ۴۹ میلیون سهامدار سهام عدالت، ۱۰ میلیون نفر روش مدیریت مستقیم را انتخاب کرده اند و به همین دلیل برخی برآورد کرده اند، در صورت فرض حتمی بودن فروش سهام عدالت توسط این ۱۰ میلیون نفر آنوقت برآورد حجم نقدینگی بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان میشود که نیازمند مدیریت است. اگرچه بازار در روزهایی از سال روزانه بالای ۲۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی را نیز تجربه کرده اما رقم مزبور بسیار با رکوردهای فعلی فاصله دارد و نیازمند تدبیر سیاست گذاران بازار سرمایه است. دقت و شفاف سازی در نحوه فروش سهام عدالت به نحوی که ابهام ها را برطرف کند، نکته مهمی است که نیازمند توجه سیاست گذار در شرایط فعلی است. در زیر ۶ موضوع از ۶ گزارش آمده که نکات مهمی را در خصوص آزادسازی سهام عدالت پیش رویمان میگذارد.
به گزارش بورس نیوز، مالک سهام عدالت حق هرگونه اعتراض در خصوص سهام انتخابی برای فروش، زمان و قیمت فروش سهام را از خود سلب می‌کند. انتخاب زمان فروش و سهامی که باید به فروش برسد، بر عهده کارگزار با هماهنگی ناظر بازار است. مدت اعتبار سفارش تا اجرای مفاد سفارش بوده و مالک سهام عدالت حق تغییر و لغو آن را ندارد.
همچنین به گزارش کانال تحلیلی پارسیس، در روزی که رهبر انقلاب فرمان آزاد سازی سهام عدالت را اعلام کردند, شور و شعف خاصی در بین اهالی بازار سرمایه شکل گرفت. اما از دیروز که خبر آزادسازی تدریجی سهام عدالت از تاریخ ۱۰ خرداد اعلام شد, نگرانی زیادی در بین اهالی بازار شکل گرفت.
دلیل اصلی آن نیز انتظار فعالان برای آزاد سازی سهام عدالت در نیمه دوم سال (مطابق با اطلاعیه اولیه آزادسازی) بوده است.اما حالا مشخص شد که باید امکان فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت در سال جاری فراهم شود. (چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم) ارزش ۳۰ درصد پرتفوی در حدود ۱۵۰ هزار میلیار تومان است.
جدا از اینکه چند درصد از دارندگان سهام عدالت خواستار فروش سهام تحت مالکیت خود هستند (که ما در بدبینانه ترین حالت فرض میکیم ۱۰۰ درصد مشمولان خواهان فروش باشند) , در شرایط فعلی بازار که روزانه به طور نرمال در حدود ۱۳ تا ۱۵ هزار میلیارد ارزش معاملات میباشد, در صورت مدیریت صحیح در روش عرضه و عدم تعجیل در فروش, به راحتی مبلغ مذکور قابلیت جذب در بازار را دارد.
ولی نکته ترسناک قضیه, اجرای نادرست فرایند فروش است که به راحتی میتواند یک تصمیم درست را به یک فاجعه در بازار تبدیل کند. از مدیران ارشد بازار سرمایه انتظار میرود که خیلی شفاف و روشن (نه در حد یک توییت و پست) به توضیح فرایند فروش سهام عدالت در بازار سرمایه بپردازند تا باعث کاهش نگرانی فعالان و سهامداران شود.
شرایط ابهام فعلی تنها باعث سردرگمی فعالان بازار و فشار فروش در روزهای آینده در بازار خواهد شد. امیدوار هستیم که بازار سرمایه به عنوان یک الگو در اجرای مناسب یک تصمیم, در تاریخ اقتصاد کشور شناخته شود.
غلامرضا حیدری کرد زنگنه نیز به بورس ۲۴ گفته است فروش سهام عدالت تنها در بازارهای رو به بالاست.
یک پروسه پنج ساله برای فروش سهام مشخص شده است که به نفع مردم، بورس و شرکت ها است. زیرا در غیر این صورت پورتفوی سهام عدالت چیزی حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. اگر یک مرتبه کل آن در بورس بیاید، کل بورس را با مشکل مواجه می‌کند.
به خاطر همین این مکانیزم را گذاشته اند که با کنترل این سهام فروخته شود که سهام شرکت ها لطمه نبیند. وقتی که ببینند ریزش است، بانک سهام را نگه می دارد و عرضه را کمتر می کند که ارزش سهام در بازار زیاد ریزش نکند. دقیقا همانند یک فیلتر عمل می‌کند.
بتا سهم نوشته است: روشهای زیاد برای جذب سهام عدالت در بازار وجود دارد.قبل از هر چیز یک توصیه بسیار مهم داریم که تزریق ارامش به بازار و این که این سهم ها به شکلی ابشاری و غیرمنطقی فروخته نمی شود مهم ترین کاراست. به نظر ترس این موضوع بیش از خود آن قربانی بگیرد فراموش نکنید پول های بزرگی برای خرید این سهم ها میتواند وجود داشته باشد کافی است کمی شرایط فروش جذاب شود … جذب سهام عدالت برای بازار کار سختی نخواهد بود.
همچنین کارگزاری بانک صنعت و معدن نوشت: عباس معمارنژاد، معاون وزیر اقتصاد نیز گفته است: یکی از دلایلی که از خدمات بانک ها استفاده می شود، این است که بانک ها بتوانند ، تقاضاهای مردم را برای فروش تجمیع کنند و در شرایط مناسب در بازار سرمایه عرضه کنند. اگر قیمت سهام رو به پایین باشد ، قطعا بانک باتوجه به اینکه منافع دارندگان سهام عدالت اصل است، با شرایط خاص عرضه می کند. به محض فروش، روز بعد بر اساس تمهیدات اندیشیده شده، وجه آن از طریق بانک ها به متقاضیان واریز خواهد شد.
معمارنژاد در ادامه نوشته است: بانک ها شرایط بورس را برای عرضه سهام عدالت در نظر می گیرند. در قیمت های پائین فروشی انجام نمی شود. یکی از دلایل حضور بانک ها در طرح آزادسازی ٣٠ درصد از سهام عدالت به دلیل کنترل هیجان احتمالی فروش است. خیلی از افرادی که روش مستقیم سهامداری عدالت را انتخاب کرده اند ، فروشنده نیستند.
همچنین یاسر فلاح، مدیر روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار در توییتی نیز نوشته است حق خرید و فروش سهام عدالت باید به عهده مردم باشد و باید منتظر تصمیم آنان بود (متن توییت در تصویر بالا).
۱۰۸ کارگزار بورس آماده فروش ۳۰ درصد سهام عدالت / فعالان نگران نباشند
عضو شورای عالی بورس با اعلام اینکه فعالان بازارسرمایه نگران عرضه تدریجی سهام عدالت نباشند از آمادگی همه شعب ۱۰۸ کارگزار برای اخذ سفارش فروش ۳۰ درصد سهام خبر داد.
در پی اعلام وزارت اقتصاد مبنی بر مجاز بودن فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت از طریق بانک ها از سه شنبه ۶ خرداد ، شاهین چراغی در توییتر اعلام کرد: سهام عدالت ارزشمند است. بازار ظرفیت کامل برای جذب تدریجی سهام عدالت را به راحتی دارد. فعالان بازار نگران نباشند. کلیه ۱۰۸ کارگزاری امکان اخذ سفارش را همزمان در تمام شعب دارند. مضافا” شرکت سپرده گذاری مرکزی برای تسهیل فرایند ، زیرساخت الکترونیکی را در اختیار تمام کارگزاران قرار می دهد.
براساس این گزارش، طبق اعلام وزارت اقتصاد ، دارندگان سهام عدالت که قصد فروش قسمتی از سهام را دارند، می توانند از سه شنبه ۶ خرداد به شعب بانک‌هایی که قبلاً در آن دارای حساب بانکی بوده و شماره شبای آن حساب را به سازمان خصوصی سازی معرفی کرده اند، مراجعه و با تکمیل فرم های مربوط نسبت به تکمیل سفارش فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت خود و تعهد نامه مربوطه، اقدام کنند.
پس از اتمام مهلت اعلام شده در سامانه سهام عدالت از ۱۰ خرداد بانک ها از طریق کارگزاری‌های خود یا کارگزاری های طرف قرار داد به تدریج نسبت به فروش سهام متقاضیان در بورس اقدام و وجوه حاصله را در قالب توافق شده به حساب آنها واریز خواهند کرد.
سهم صاحبان سهام عدالت از ۴ بانک بورسی | رد پای «عدالت» در بانک‌ها
دنیای اقتصاد هم در گزارشی نوشت: از آنجا که در بیشتر اتفاقات مهم اقتصادی کشور ما همیشه پای بانک‌ها در میان است، این بار هم در غوغای فوران قیمت‌ها در بورس و جوش و خروش شاخص‌ها و بازتوزیع دارایی‌های دولتی، نقش اول را به بانک‌ها سپرده‌اند. حالا که دولت عزم فروش سهام شرکت‌های دولتی را کرده است، برای جبران کسری بودجه یا آن طور که خودش می‌گوید برای مردمی‌کردن اقتصاد کشور یا عمق بخشیدن به بورس، خدا می‌داند، یا وقتی که می‌خواهد برای تحقق عدالت، سهامی را به اقشار کم درآمد واگذار کند، یا مطمئن باشد که فروش این سهام از سوی مردم، بازار را به هم نمی‌ریزند مثل همیشه به بانک‌ها متوسل شده است.
این بار اما سخن از آزادسازی رقمی در حدود ۵۰۰هزار میلیارد تومان ارزش سهام عدالت است که در سال‌های گذشته در بین حدود ۵۰ میلیون نفر تقسیم شده و حالا قرار است مدیریت آن مستقیم و غیرمستقیم به صاحبان این سهام واگذار شود.
در این میان بانک‌ها که پیش از این بخشی از سود این سهام را به حساب صاحبان آن واریز کرده بودند، مکلف شده‌اند با گرفتن وکالت از مالکان سهام عدالت، در موعد مقرر و در صورت تمایل آنها، سهام را به فروش برسانند و وجه آن را به حساب فروشندگان واریز کنند تا شاید گرهی از کلاف سردر گم زندگی اقشار کم درآمد باز شود.
سهام عدالت در ۴۹ شرکت دولتی
آن‌طور که سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده در حال حاضر از مجموع ۴۹ شرکتی که بخشی از سهام آنها در قالب سهام عدالت واگذار شده ۳۶ شرکت بورسی هستند و ۱۳ شرکت هنوز به بورس راه نیافته‌اند. براساس اطلاعات منتشر شده به صاحبان سهام عدالت به میزان سهام اختصاص یافته در شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت به تناسب ارزش مقطع واگذاری، تعدادی از سهام ۳۶ شرکت بورسی واگذار میشود و صاحبان سهام عدالت در شرکت‌های غیربورسی هم به تناسب، سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را دریافت خواهند کرد.
شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، سازوکاری است که دولت احمدی‌نژاد در سال ۸۵ و در ابتدای واگذاری سهام عدالت برای مدیریت این سهام تدارک دیده بود. شرکت‌هایی که شورای عالی بورس موظف شده به سرعت زمینه ورود آنها را به بازار سرمایه فراهم کند.
سهم «عدالتی‌ها» از بانک‌های بورسی
در حال حاضر از بین ۴۱ بانک و موسسه اعتباری غیر بانکی کشور بخشی از سهام ۴ بانک پیش از این دولتی و در حال حاضر بورسی که دولت در آنها مالک اصلی بوده در قالب سهام عدالت به اقشار کم‌درآمد از جمله روستاییان، زنان سرپرست خانوار، بیماران خاص، خدام مساجد، طلاب حوزه‌های علمیه، کارکنان دولت، بازنشستگان تامین اجتماعی، کارکنان لشکری و کشوری و ایثارگران واگذار شده است.
بانک‌های صادرات و تجارت هر کدام ۴۰ درصد، ملت ۳۰درصد و پست بانک ۲۵ درصد سهام خود را به این امر اختصاص داده‌اند. سهم هر فرد صاحب سهام عدالت در بانک صادرات ۱۴۲۷سهم از بیش از ۷۰ میلیارد سهم عدالت در این بانک میشود.
هر سهامدار سهام عدالت در بانک ملت هم از جمع ۱۵ میلیارد سهم عدالت معادل ۳۰۵ سهم دریافت می‌کند. سهامدار سهام عدالت در بانک تجارت هم از تعداد بیش از ۸۹ میلیارد سهم عدالت در این بانک، صاحب ۱۸۲۲ سهم میشود. مالکان سهام عدالت در پست بانک هم هرکدام ۱۶ سهم از جمع بیش از ۸۰۰ میلیون سهم عدالت در این بانک نصیب می‌برند.
طبق اعلام سازمان خصوصی‌سازی و براساس قانون تجارت، صاحبان این سهام پس از این مثل بقیه مالکان سهام از مزایای سهم خود از جمله دریافت سود و مدیریت آن ولو غیرمستقیم بهره می‌برند. در ابتدای اجرای طرح توزیع سهام عدالت مقرر شده بود که به هریک از مشمولان تا سقف یک میلیون تومان و به هر خانوار ۵ نفره یا بیشتر تا سقف ۵ میلیون تومان سهام عدالت تخصیص داده شود و قیمت آن از سود شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت در طول ۱۰ سال مستهلک شود، اما میزان سود عایدی در طول ۱۰ سال جوابگوی میزان بدهی مشمولان نبود. بنابر این ارزش سهام اختصاص یافته به هریک از سهامداران، متناسب با میزان اقساط وصول شده تعیین شده و در صورت‌حساب مشمولان در سامانه اینترنتی سهام عدالت درج و قابل مشاهده است.
براساس صورت‌حساب یاد شده ارزش این سهام عمدتا معادل ۵میلیون و ۳۲۰ هزار ریال است. افرادی هم که قبل از سال ۱۳۹۵ سود سهام عدالت دریافت کرده‌اند به میزان سود دریافتی از ارزش سهام تخصیص‌یافته به آنها کاسته شده است. تعدادی از مشمولان که استحقاق آنها مورد تایید نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام‌خمینی و سازمان بهزیستی کشور قرار گرفته هم از ۵۰درصد تخفیف بهره‌مند شده‌اند و ارزش سهام آنها حداکثر معادل ۱۰ میلیون ریال محاسبه شده است.
اختلاف بر سر مدیریت سهام
از ابتدای واگذاری سهام عدالت و تشکیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، انتقاد‌های زیادی به این نحوه بازتوزیع ثروت در کشور شده است. به ویژه همواره دخالت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در اداره شرکت‌های مشمول سهام عدالت محل چالش بوده است.
در سال‌های گذشته در مجامع عمومی چند بانک از جمله بانک ملت و تجارت نمایندگان سهام عدالت با این استدلال که مالکیت بخشی از سهام این بانک‌ها را دارند خواهان حضور در هیات رئیسه مجمع بودند که با مخالفت نماینده دولت از وزارت اقتصاد مواجه می‌شدند. نمایندگان دولت استدلال می‌کردند که سهام عدالت منشعب از دولت است و در اصل این دولت است که باید مدیریت سهام عدالت را در اختیار داشته باشد. این اختلافات چندین بار منجر به تاخیر در برگزاری مجامع بانک‌ها شد.
پس از آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت سال‌جاری هم سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد با توجه به اینکه فرآیند ساماندهی سهام عدالت به صورت الکترونیکی انجام میشود، نیازی به استمرار فعالیت شرکت‌های تعاونی سهام عدالت وجود ندارد، اما پس از این اظهار نظر بلافاصله بهمن عبداللهی، رئیس اتاق تعاون ایران، واکنش نشان داد و گفت: شرکت‌های تعاونی سهام عدالت کماکان به فعالیت خود ادامه می‌دهند تا نسبت به موضوع چگونگی تعیین تکلیف سهام عدالت تصمیم‌گیری شود.
براساس لایحه آزادسازی سهام عدالت، مقرر شده این آزادسازی در قالب صندوق‌های قابل معامله صورت گیرد، اما به گفته رئیس اتاق تعاون ایران واگذاری فعالیت تعاونی‌های سهام عدالت به صندوق‌های تخصصی هیچ نفعی برای شرکت‌های سهام عدالت ندارد و موجب سلب کنترل مردم بر فعالیت این شرکت‌ها و تبدیل آنها به شرکت‌های دولتی میشود که با روح واگذاری سهام عدالت به مردم سازگار نیست.
اکنون که دولت عزم فروش سهام خود در شرکت‌های دولتی و بانک‌ها را جزم کرده و خرید و فروش سهام عدالت هم تا چند ماه آینده آزاد میشود باید تمهیداتی اندیشیده شود تا خیل عظیم سهامداران تازه از راه رسیده بدون تجربه سهامداری موجب اختلال در روند اداره شرکت‌ها و به هم ریختن بازار سهام نشوند. به ویژه بانک‌های کشور که اداره آنها نیاز به آرامش و تخصص دارد .
