تجربه چین و چند کشور آسیایی همچون ژاپن و کره جنوبی در مبارزه با شیوع ویروس کووید – ۱۹ نشان میدهد که میتوان به پاره شدن زنجیره کرونا امیدوار بود.
به گزارش «دنیای بورس» به نقل از دنیای اقتصاد، چگونه میتوان تاج و تخت کرونا را درهم شکست؟ ویروس کووید-۱۹ (کرونا) جهان‌گیر شده است. کشورهای زیادی با این ویروس دست به گریبان هستند و هر روز بر تعداد مبتلایان افزوده می‌شود. وضعیت به گونه‌ای است که اروپا کانون بحران کرونا شده است و آمریکا برای مقابله با این بیماری اعلام وضعیت اضطراری کرده است.
گرفتاری پیشرفته‌ترین کشورهای جهان در برخورد با این بیماری موفقیت در غلبه بر کرونا را با تردید روبه‌رو کرده است. اما گزارش‌ها نشان میدهد هنوز یک کلید برای قطع جریان ابتلا در کرونا وجود دارد.
با این تفاوت که کلید قفل کرونا به جای غرب از شرق آسیا می‌آید. فوربس و فایننشال‌تایمز در دو گزارش مستقل تجربه آسیای شرقی در قطع زنجیره ابتلای کرونا را به اشتراک گذاشتند. سیاست‌گذاری در این کشورها موجب شده نرخ مبتلایان سیر نزولی بگیرد و به تعبیر فوربس «دُم» این بیماری بریده شود.
در این گزارش‌ها دلایل موفقیت کشورهای آسیای شرقی از جمله کره‌جنوبی، سنگاپور و تایوان در کنار چین مرور شده و از دل آن نسخه‌ای برای کشورهای غربی پیشنهاد شده است. در کنار انعکاس این دو گزارش اقداماتی را که ایران نیز می‌تواند از آن الگو بگیرد، مستند کرده است. از جمله این اقدامات مکمل‌هایی است که برای ماندن مردم در خانه و کاهش ترددها باید در دستور کار دولت قرار بگیرد.
کلید قطع جریان کرونا
در شبکه‌های اجتماعی فیلمی چند دقیقه‌ای درحال دست به‌دست شدن است که پرسش و پاسخ یکی از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا با رئیس مرکز کنترل و پیشگیری بیماری وزارت بهداشت آمریکا درباره هزینه‌های درمان است. خانم نماینده با مهارت و تسلط خاصی مقام دولتی را با سوال موردی و مبتنی بر داده به چالش می‌کشد.
به خوبی نشان میدهد هزینه‌های قرنطینه و درمان برای خانوارهای آمریکایی چقدر است و با توجه به وضعیت درآمدی یک‌سوم از خانوارهای آمریکایی نمی‌توان بدون کمک‌های دولتی از آنان خواست در قرنطینه بمانند تا سرعت شیوع کرونا کم شود.
در نهایت مقام دولتی قبول می‌کند دولت آمریکا هزینه آزمایش و قرنطینه کردن را برای آمریکایی‌ها رایگان کند. این اتفاق در کشوری رخ داده است که بسیاری از کارگران و کارمندان از مرخصی با حقوق به هنگام بیماری برخوردار نیستند. کارفرمایان ممکن است به‌صورت اختیاری چنین مرخصی‌ای را برای کارگران خود در نظر گرفته باشند اما قانون کار آمریکا کارفرمایان را وادار به چنین تصمیمی نمی‌کند.
در قوانین این کشور مرخصی پس از زایمان برای مادران و پدران هم در نظر گرفته نشده است و حتی یک نظام بیمه درمانی همگانی نیز وجود ندارد. هم‌اکنون برای مقابله با کرونا به‌عنوان ویروس جهان‌گیر دولت وارد کار شده و تلاش می‌کند تسهیلات زیادی برای خانواده‌های آمریکایی فراهم کند تا از تردد و تجمع بکاهد.
آثار کرونا به حدی فراگیر شده که حتی دونالد ترامپ نیز آن را جدی گرفت. براساس تصمیم او تمام سفرها از اروپا برای مدت ۳۰ روز به حالت تعلیق درآمدند. با این حال رسانه‌ها و کارشناسان زیادی به‌دنبال آن هستند تا کشف کنند چگونه میتوان زنجیره ابتلا به این بیماری را شکست. زیرا گرچه براساس آمارها، بیش از ۹۵ درصد از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، می‌توانند امید به بهبود داشته باشند؛ و حتی علائم بیشتر این مبتلایان در سطح ملایم باقی بماند.
اما نکته ترسناک در مورد این بیماری سرعت شیوع آن است. در طول شش هفته تعداد مبتلایان در چین از هزار نفر به ۸۰ هزار نفر رسید، افرادی که بیشتر آنها ساکن استان هوبی، مرکز شیوع این بیماری بودند. در ایتالیا نیز در طول تنها دو و نیم هفته تعداد مبتلایان از ۲۰ مورد به ۱۲ هزار مورد افزایش یافت، تا جایی که درحال‌حاضر این کشور به‌عنوان «هوبی» جهان غرب شناخته می‌شود. اما زنجیره ابتلا چگونه می‌شکند.
شکست یک دومینو
به گزارش رسانه آمریکایی «فوربس»، محدودیت‌های مسافرتی که چین به اجرا گذاشت مانع از کشیده شدن این بیماری به آمریکا و شیوع گسترده‌تر آن شد. تمام مبتلایان اولیه که ماه گذشته در آمریکا شناسایی شدند، مسافرانی بودند که از چین آمده بودند.
البته همه آن بیماران موفق شدند از این بیماری بهبود یابند. با این حال مسافرت‌های اروپایی، کشتی‌های مسافرتی و مدیران کسب‌وکارهای اروپایی که در کنفرانس‌های بزرگ آمریکا حضور یافتند، عواملی بودند تا در روزهای اخیر وضعیت این بیماری در آمریکا نیز به حالت وخیم درآید.
درحال‌حاضر مقامات آمریکایی تلاش می‌کنند شیوع این بیماری را کنترل کنند. در این رابطه دونالد ترامپ در تغییر موضعی آشکار از صحبت‌های خود، بیانیه‌های هفته‌های گذشته «سازمان بهداشت جهانی» را درخصوص اپیدمی بودن این بیماری تکرار می‌کند.
پاتریک هیلی، موسس و رئیس شرکت «کالیبر فایننشال پارتنر» در این رابطه می‌گوید: «زمانی که مردم نمی‌خواهند برای رویدادهای شلوغ به بیرون بروند، جای تعجب نیست که این ترس، ترس بیشتر بیافریند. این روزها ما بسیار شاهد این وضعیت هستیم.» او در ادامه صحبت‌های خود می‌افزاید: «تا زمانی که تعداد مبتلایان در اروپا کاهش نیابد، نگرانی من ادامه خواهد داشت».
او با اشاره به واکنش‌های ضعیف در کشورهای اروپایی همچون فرانسه، اسپانیا، آلمان و انگلیس مدعی می‌شود تهدید شیوع این بیماری در غرب بسیار بزرگ‌تر از چیزی است در چین اتفاق افتاد.»
بریدن دم بیماری
به گزارش «فوربس» هر چند ایتالیالی‌ها دو هفته اخیر در اتخاذ تدابیر مقابله‌جویانه با این بیماری تاخیر داشتند، اما حداقل این روزها کارهایی برای نجات اروپا صورت می‌دهند. بر این اساس به‌نظر می‌رسد در این کشور دنیا متوقف شده است و مردم به خواب رفته‌اند. همانند چینی‌ها آنها تصمیم گرفته‌اند شهرها و خانه‌های خود را به روی رفت‌وآمدها ببندند.
در آمریکا البته دو مطالعه موردی پیرامون اینکه چطور میتوان به «کووید-۱۹» واکنش نشان داد، آغاز شده است. به گزارش فوربس، یکی از مطالعات برگرفته از تجربه چین در تعطیلی شهرها و قرنطینه اجباری آنها، همزمان به اجرا درآوردن سیاست‌های تحریکی گسترده است. مطالعه دیگر نیز مربوط به اقدام دولت کره‌جنوبی می‌شود که تست‌ها و درمان‌های رایگان گسترده را به اجرا گذاشته است.
با این شیوه کره‌ای‌ها توانسته‌اند شیوع ویروس کرونا را به کنترل درآورند و میزان ابتلا و مرگ‌ومیر این بیماری را در نرخ پایین نگه دارند. به عقیده کارشناسان، روش ترکیبی از این دو تجربه موفق می‌تواند بهترین گزینه برای آمریکا باشد: برای جلوگیری از شیوع بیماری مناطق را به قرنطینه در آورد و به‌صورت گسترده از مردم آزمایش گرفت. به کمک این اقدامات این بیماری در چین روندی رو به درمان گرفته و دولت این کشور بسته‌های تحریکی خود را به‌منظور حمایت از مردم و کسب‌وکارها آماده کرده است.
کارلسون شلزاک، اقتصاددان ارشد در شرکت «گروه مشاوره‌ای بوستون» در نیویورک در این خصوص می‌گوید: «روش‌هایی که چین به‌کار گرفته جواب داده است. این کشور قوانین سختگیرانه‌ای را به اجرا گذاشت.» در ادامه صحبت‌های این کارشناس اقتصادی آمده است: «داده‌های پرنوسان در این کشور در کنار معیارهایی که جابه‌جایی افراد را نشان می‌دهند، حکایت از روند رو به بهبود اوضاع دارند. این درحالی است که نمودار مبتلایان در این کشور در کنار کره‌جنوبی و ایران روندی نزولی به خود گرفته است. ما امیدواریم شیوع ویروس کرونا در این کشورها مجددا وخیم نشود.»
به‌دنبال روند نزولی شیوع ویروس کرونا، تیم‌های پزشکی در این کشورها فرصت تنفس و بیمارستان‌ها نیز از جمعیت بیش از چیزی که این روزها در ایتالیا مشاهده می‌شود، رهایی خواهند یافت.
حدود سه ماه از قرنطینه استان پرماجرای هوبی چین می‌گذرد، استانی که براساس تازه‌ترین آمارهای رسمی تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در آن کمتر از ایتالیا شده است. به‌علاوه تعداد مبتلایان جدید در چین از ارقام چند هزار نفری هفته‌های گذشته به نرخ دورقمی کاهش یافته است.
با این حال در کره‌جنوبی با مثبت اعلام شدن تست کرونای یکی از کارکنان مرکز پاسخگویی، ممکن است مدلی از قرنطینه چین به اجرا گذاشته شود؛ چراکه براساس بررسی‌های صورت گرفته، خطر شیوع این بیماری بدون اینکه هیچ علائمی از خود بروز دهد، بسیار بالا است.
وضعیت شیوع مخفی این بیماری باعث شده است دولت چین کنترل‌های سختگیرانه خود را بر جابه‌جایی شهروندان بین شهرهای اصلی حفظ کند. با توجه به تراکم بالای جمعیت شهری و اهمیت کنترل شیوع ویروس کرونا در این شهرها، دولت کره‌جنوبی نیز درحال اجرایی کردن محدودیت‌های سختگیرانه‌تر است. به‌علاوه تجاربی که در چین به‌دست آمد، نشان میدهد چنین کنترل‌هایی باید همزمان با بسته شدن مدارس، تعطیلی سینماها، مال‌ها، کسب‌وکارهای غیرضروری و برخی از شعب بانک‌ها باشد.
بر این اساس در این کشور کسب‌وکارها به‌منظور گندزدایی خیابان‌ها رأس ساعت ۶ تعطیل می‌شوند و فرآیند استریلیزه کردن ساختمان‌ها چند نوبت در روز صورت می‌گیرد. دولت ایتالیا نیز برای محدود کردن ویروس کرونا دقیقا چنین اقداماتی را در دستور کار قرار داده است و مکان‌های عمومی در این کشور به‌صورت مداوم اسپری می‌شوند.
فوربس می‌نویسد: در صورتی که واشنگتن تمایل نداشته باشد مدل تعطیلی چین و کره‌جنوبی را اجرایی کند، باید منتظر افت شدید فعالیت‌های اقتصادی در این کشور باشد. در این وضعیت تنها چیزی که می‌تواند اقتصاد کشور را زنده نگه دارد ابربسته‌های حمایتی خواهد بود. البته هنوز مشخص نیست جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها قادر هستند برای حل این بحران در آمریکا دور یک میز بنشینند، یا طبق برخی گمانه‌زنی‌ها اجازه خواهند داد اقتصاد آمریکا رو به نابودی برود تا سال آینده از شر ترامپ خلاص شوند.
ایران و الگوی چین و کره‌جنوبی
در ایران گرچه دولت به‌طور رسمی اعلام کرده سیاست قرنطینه از بالا اجرا نخواهد شد اما وزارت بهداشت کماکان به مردم توصیه می‌کند در خانه‌ها بمانند. این بیانیه در سناریوهایی که برای کرونا تدوین کرده به صراحت آورده است: گرچه درحال‌حاضر روند شیوع بیماری و نحوه مقابله با آن در وضعیت واقع‌بینانه قرار دارد و همان‌گونه که کارشناسان سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده‌اند ایران توانسته است با بهره‌گیری از زیرساخت‌های قدرتمند بهداشتی و درمانی خود، «کارنامه موفقی در شناسایی و مدیریت این بیماری» ارائه دهد اما «حفظ شرایط موجود روی خط بحران قرار دارد» و در صورت «تغییر غیرقابل کنترل شاخص‌های اصلی» برآورد شده می‌تواند وضعیت را به سمت شرایط بدبینانه متمایل کند.
حفظ شیب شیوع بیماری در وضعیت کنونی در گرو «مدیریت زنجیره ابتلا و جلوگیری از ایجاد زنجیره‌های جدید ابتلا» است. به عبارت دیگر در صورتی که از شکل‌گیری زنجیره‌های ابتلای جدید جلوگیری نشود و ظرفیت‌های موجود برای شناسایی و قطع زنجیره‌های ابتلای شکل گرفته از قبل، درگیر موارد جدید شود، «کشور مستعد ورود به شرایط بحرانی» شده و امکان مدیریت وضعیت موجود به‌شدت سخت خواهد شد.
این وزارتخانه تاکید کرده است: «سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری در نوروز» اصلی‌ترین رخدادی است که می‌تواند به مثابه یک «بمب خطرناک» برای ضربه زدن به وضعیت مدیریت شده فعلی عمل کند. «رفت‌وآمدهای جدید و متعدد» می‌تواند هرم جمعیتی در مناطق مختلف را از نظر تعدادمبتلایان، ناقلان و شرایط سنی و بیماری‌های زمینه‌ای آنان تغییر داده و کلیه شاخص‌های پیش‌بینی‌شده برای مناطق مختلف اعم از «تخت‌های بیمارستانی، پزشک، دارو، پرستار» و… را کاملا دستخوش تغییر و کشور را وارد وضعیت بحرانی کند. در واقع برای مدیریت وضعیت پیش‌رو باید تردد و تجمع‌ها کاهش یابد. طبیعتا کند شدن حرکت باعث می‌شود امکانات و نیروهای محدود صرف درمان مبتلایان کمتری شود.
در این حالت سرعت ابتلا کم، شناسایی راحت‌تر و از همه مهم‌تر میزان مرگ‌ومیر به حداقل می‌رسد. اما چرا تغییر چشمگیر تاکنون در ترددها رخ نداده است؟ برخی تلاش دارند این موضوع را با تکیه بر عوامل فرهنگی توضیح دهند اما واقعیت این است که نمی‌توان تک‌بعدی به این موضوع نگاه کرد. مهم‌ترین دلیل (اگر از جمعیت شمال‌برو صرف‌نظر شود) می‌تواند ناشی از مسائل اقتصادی و معیشتی باشد.
از نگاه برخی کارشناسان سرپرست خانواری که باید در پایان هر ماه هزینه‌های ثابتی مانند اجاره خانه و اقساط(تسهیلاتی غیر از عقود قرض‌الحسنه) دیگر را بپردازد، نمی‌تواند برای حتی دو روز خانه‌نشین باشد، چه رسد به دو هفته.در قالب این رویکرد باید برای اینکه بتوان مردم را در خانه نگه داشت انگیزه‌سازی کرد.
انگیزه‌سازی نیز نیازمند دو پیش‌نیاز است؛ ابتدا تصویر و تحلیل درستی از وضعیت پیش‌آمده داشته باشیم، سپس برای پرکردن خلأها به سراغ طراحی مکانیزم‌هایی برویم که در این دوره لازم داریم. برای داشتن تصویر درست باید بدانیم که کرونا زندگی چه کسانی را بیش از سایرین تحت‌تاثیر قرار میدهد و برای رفع نیازهای آنان چه باید کرد. پاسخ به این سوالات منجر به تدوین بسته‌ای خواهد شد که در آن علاوه بر توجه به ابعاد اقتصادی به مساله اوقات فراغت نیز توجه شود.
ابعاد اقتصادی
درحال‌حاضر خانوارهایی که کارکن مستقل هستند بیش از حقوق‌بگیران ثابت در معرض آسیب‌های اقتصادی ناشی شیوع کرونا هستند. در مقابل حقوق‌بگیران ثابت دولتی و بخش عمومی کمتر از مشاغل آزاد از تبعات اقتصادی کرونا آسیب خواهند دید. به این ترتیب دولت باید تور حمایتی ایجاد کند که تمامی کسانی که دارای درآمد ماهانه ثابت نیستند را در بر بگیرد.
گزارش‌های رسمی نشان میدهد حدود ۲۰ درصد از خانوارهای شهری و ۳۰ درصد از خانوارهای روستایی شغل آزاد دارند، یعنی حقوق‌بگیر ثابت نیستند. پس این گروه‌ها باید در اولویت کمک قرار بگیرند تا برای درآمد و کسب روزی نیازی به بیرون آمدن از خانه نداشته باشند.
گروه‌های دوم نیز خانوارهایی هستند که برای جبران زندگی ناچار به انجام کارهای اضافی هستند. در مجموع اگر تصویر‌سازی درستی شود به جز بخشی از حقوق‌بگیران دولتی و عمومی دیگر خانوارها نیازمند مساعدت هستند. بنابراین میتوان با تعیین مرزی برای خانوارهای شهری و روستایی اقدام به حمایت نقدی از آنان کرد تا نیازی به بیرون آمدن از خانه نداشته باشند. طبیعتا اولین سوالی که به ذهن می‌آید منابع این حمایت است. اقدام بانک‌مرکزی در درخواست وام ۵ میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی از این جهت مهم است.
ایران به‌دلیل تحریم‌ها از دسترسی به بخشی از منابع خود محروم است. با توجه به اینکه صندوق بین‌المللی پول یک بسته تامین مالی سریع طراحی کرده که بی‌نیاز از یک برنامه اقتصادی از سوی دولت‌ها و فاقد پرداخت بهره است میتوان با قرض گرفتن از صندوق عدم دسترسی به منابع کنونی را جبران کند. بخشی از منابع قرض گرفته شده صرف حمایت نقدی از خانوارها شود و بخشی نیز صرف تامین نیازهای بهداشتی. کانال وصول آن نیز می‌تواند کانال طراحی شده از طریق سوئیس باشد که برای اقلام بشردوستانه طراحی شده است.
جایگزین اوقات فراغت
تعطیلات عید فرصتی مناسب برای اجرای قرنطینه خانگی است. مردم در این روزها با خانه‌نشینی می‌توانند سرعت شیوع و ریسک ابتلا را کاهش دهند. امکان دارد جماعتی بخواهند از این فرصت اما برای خود بهره بگیرند. دولت می‌تواند در این زمینه نیز وارد شود. به‌جای تعطیلات نوروز یک دوره تعطیلاتی در فصل دیگری از سال در نظر بگیرد و از هم‌اکنون به مردم اعلام شود. این دوره تعطیلاتی در کنار طرح حمایت اقتصادی می‌تواند ضمانت اجرای سیاست قرنطینه در خانه شود.
در این حالت همراهی مردم و حتی امکان نظارت بر این طرح هم فراهم خواهد شد. سیاست‌گذار باید بداند با پرداخت نقدی مناسب به اکثریت خانوارهای ایرانی و ارائه مشوق‌های جایگزین می‌تواند از آنان مطالبه ماندن در خانه داشته باشد، در غیر این صورت بدون مکانیزم حمایتی موثر نمی‌توان از مردم با خواهش و التماس انتظار داشت برای یک دوره طولانی در خانه بمانند.
فایننشال‌تایمز: درس آسیایی از کرونا
زمانی که مقامات تایوان به آخرین آمارهای ویروس جدید کرونا نگاه می‌کنند، شاید اراده‌ای در آن نداشته باشند اما به‌خود می‌بالند: تا روز یکشنبه تنها ۵۹ مورد ابتلا و یک فوتی؛ کشوری که در همسایگی‌اش، چین در پی شیوع ویروس کرونا به زانو درآمده است. به‌رغم چهره فضاهای عمومی تایوان که عمده مردم با پوشش ماسک دیده می‌شوند، اما زندگی در این کشور روال عادی دارد. این تجربه اما بسیار متفاوت از داستان سال ۲۰۰۳ این کشور جزیره‌ای است، زمانی که «سندروم تنفسی بسیار حاد» به اصطلاح علمی «سارس» تایوان را فلج کرد.
حال‌وهوای این روزهای تایوانی‌ها همچنین کاملا متفاوت با احساس ترس و دلهره‌ای است که آمریکا و اروپا را فراگرفته است. پروفسور سو یه-جن، رئیس مرکز کنترل بیماری سابق تایوان و کسی که در خط مقدم بحران ۲۰۰۳ این کشور انجام وظیفه می‌کرد در این رابطه می‌گوید: «درحال‌حاضر وضعیت در سایر کشورها یادآور شرایطی است که ما در نخستین هفته‌های شیوع سارس ۲۰۰۳ تایوان داشتیم… شما برای این وضعیت آماده نیستید، شما هیچ تجربه‌ای ندارید.»
به گزارش خبرگزاری انگلیسی «فایننشال‌تایمز»، با این حال خبر خوب برای دولت‌های غربی این است اقداماتی که تایوان و سایر کشورهای آسیایی طی سه ماه اخیر به اجرا گذاشته‌اند منجر به محدود شدن این بیماری شده است.
محدودیت‌های تردد و مسافرت در نخستین روزها، تست‌گیری گسترده، زیرنظر گرفتن ارتباطات و مقررات شدید قرنطینه از جمله عوامل کلیدی موفقیت آسیایی‌ها در کنترل ویروس کرونا جدید با نام «کووید-۱۹» بوده است. مراقبت‌های درمانی فراگیر، ساختارهای مدیریتی شفاف در واکنش سلامت عمومی و ارتباطات فعال و پیشگیرانه برای همراه کردن مردم نیز از عوامل کمک‌کننده در این زمینه بوده‌اند.
این سیاست‌گذاری‌ها باعث شد ویروس کرونا در کشورهای تایوان و سنگاپور به کنترل درآید و نرخ مبتلایان در کره‌جنوبی، هنگ‌کنگ و ژاپن سیر نزولی به‌خود بگیرد. درحالی‌که «سازمان جهانی بهداشت» اقدامات چین را در مقابله با ویروس کرونا «بلندهمت‌ترین، به‌موقع‌ترین و تهاجمی‌ترین تلاش مقابله با بیماری تاریخ» نامیده است و از کشورهای دیگر خواسته از تجارب چین درس بگیرند، اما متخصصان حوزه سلامت معتقدند کشورهای دموکراتیک آسیایی همچون تایوان و کره‌جنوبی می‌توانند الگویی بهتر برای دولت‌های غربی برای مقابله با بیماری‌های مسری باشند.
چانگ شان-چوئن، محقق ارشد بیماری‌های عفونی و واگیر در کمیته مشاوران متخصص «مرکز فرماندهی اپیدمیک» و کسی که در شرایط فعلی اقدامات تایوان را مدیریت می‌کند، در این رابطه می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت ما، شفافیت بوده است.» این مقام تایوانی در ادامه صحبت‌های خود مدعی می‌شود: «در نظام کنترل قدرت چین، زمانی که گفته شود در خانه بمانید، تمام شهروندان مجبورند تبعیت کنند.
اما اجرای چنین مقرراتی در کشورهای دموکراتیک به سادگی ممکن نیست.» با توجه به این فرضیات، خبر بد برای دولتمردان غربی این است که یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های واکنش آسیایی‌ها در مقابله با ویروس کرونا را نمی‌توانند به اجرا درآورند. روش کشورهای آسیایی عمدتا بر مبنای تجارب تلخ بیماری‌های واگیر گذشته شکل گرفته است (به‌خصوص سارس). این واقعیت به این معنی است که دولت‌هایی که بیشترین آمادگی را برای واکنش به‌موقع و لازم‌الاجرا دارند، شهروندان آنها نیز تمایل بیشتری برای همکاری و همراهی خواهند داشت.
تجربه کره‌جنوبی
لیگانه یاه، استاد فرهنگ و تاریخ دانشگاه کره می‌گوید، تجربه بیماری سارس و سایر اپیدمی‌های اخیر و همچنین دیده‌بانی سرعت شیوع ویروس کرونا در چین، به مردم در سراسر کره‌جنوبی وضعیتی اورژانسی و تبعیت از نظم و مقررات اجتماعی را القا کرد. این صاحب‌نظر کره‌ای در ادامه صحبت‌های خود می‌افزاید: «به این خاطر که کره‌جنوبی تجربه چنین بحران‌هایی را داشته است، مردم با میزان جدیت خطر و واکنش‌هایی که باید صورت گیرد آشنایی دارند. با مقایسه این وضعیت در آمریکا، کشوری که تجربه چنین چیزهایی را حداقل در تاریخ نزدیک نداشته است، متوجه تفاوت واکنش‌ها می‌شوید.»
برای کره‌جنوبی – کشوری که یکی از گسترده‌ترین شیوع‌های «کووید-۱۹» را در خارج از چین تجربه کرده – تست‌گیری گسترده و تا حد امکان از مردم عاملی کلیدی در استراتژی مقابله با این بیماری بوده است. در تجهیزات تست‌گیری از وسایل نقلیه، ماموران سلامت با لباس‌های سفید ضد مواد خطرناک یکپارچه دیده می‌شوند که برای نمونه‌گیری از سرنشینان به داخل خودروها خم می‌شوند. این مدل تست‌گیری که نتیجه آنها در عرض چند ساعت به افراد اعلام می‌شود، از شلوغی بیمارستان‌ها و در معرض خطر قرار گرفتن جمعیت جلوگیری می‌کند.
اقدام فراگیرتر دیگر، هشدارهایی است که در صفحه نمایش تلفن‌های هوشمند افراد پیرامون افراد جدید مبتلا در نزدیکی آنها ظاهر می‌شود. مقامات بهداشت این کشور همچنین دو بار در روز آخرین به‌روزرسانی‌ها از تلاش‌های صورت گرفته در مقابله با ویروس کرونا را به اطلاع مردم می‌رسانند. رصد ارتباطات مردم در کنار سیستم آنلاینی که افراد مبتلا را زیرنظر دارد نیز به محدود کردن شیوع بیماری کمک کرده است. به‌نظر تاکنون این اقدامات کره‌جنوبی جواب داده است.
در اواخر ماه فوریه ابتلای گروهی از افراد مشارکت‌کننده در مراسم کلیسای شینچئونجی که در طول ۱۰ روز تعداد مبتلایان را از ۵۰ به بیش از پنج هزار نفر رساند، مقامات کره‌جنوبی را غافل‌گیر کرد. با این حال به لطف ۲۷۰ هزار نمونه‌گیری و هشدارها وکنفرانس‌های مطبوعاتی متعدد، شمار مبتلایان جدید روزانه این کشور از اوج بیش از ۹۰۰ نفری، روز یکشنبه به ۷۶ نفر رسید، با مجموع ۸۱۶۲ هزار نفر بیمار کرونایی. البته کره‌ای‌ها هنوز از بحران خارج نشده‌اند. هفته گذشته ۱۰۰ مورد در مرکز پایش تلفنی در سئول شناسایی شدند، اتفاقی که مقامات را با نگرانی شیوع خوشه‌ای دیگر مواجه کرده است.
با این حال موفقیت تا به اینجای کره‌جنوبی در مقابله با «کووید-۱۹» را میتوان مرهون تجربه سخت این کشور در زمان شیوع ویروس کرونا سال ۲۰۱۵ با نام «سندروم تنفسی خاورمیانه‌ای» و با اختصار علمی «مرس» دانست، ویروسی که هر چند ۱۸۵ مبتلا و ۳۹ قربانی داشت، اما موجی از وحشت عمومی را در کره ایجاد کرد.
ژوئن آن سال کمیته ویژه «سازمان جهانی بهداشت» سئول را به‌خاطر ناتوانی در اتخاذ واکنش‌های لازم شامل کوتاهی در اطلاع‌رسانی برای هر دو گروه کارکنان بهداشت و مردم عادی، اقدامات ضعیف کنترل بیماری‌های واگیر در بیمارستان‌ها و عدم قرنطینه بیماران مبتلا به باد انتقاد گرفت.
جگال دانگ‌ووک، پروفسور طب آزمایشگاهی در بیمارستان مریم مقدس سئول زیر نظر دانشگاه کاتولیک کره، می‌گوید از آن زمان عمده بیمارستان‌ها به واحد کنترل بیماری‌های واگیر و اتاق‌های فشار منفی که برای قرنطینه بیماران مبتلا به‌کار می‌رود تجهیز شده‌اند. به‌علاوه دستورالعمل بیماری‌های واگیر این کشور نیز مورد بازبینی قرار گرفته است و در آن به مردم توصیه شده در صورت داشتن علائم تنفسی پیش از مراجعه به بیمارستان‌ها ابتدا به مرکز تخصصی نظارت بروند.
شیوع ویروس «مرس» در آن سال همچنین کمبود کیت‌های آزمایش را در کره‌جنوبی آشکار ساخت، امری که بیمارستان‌ها را با تعداد روزافزونی از افراد مشکوک به بیماری مواجه می‌کرد. هنگ کی‌هو، از اعضای «انجمن کره‌ای طب آزمایشگاهی» اظهار می‌کند به‌دنبال این وضعیت نظام مقرراتی جدیدی معرفی شد که به موجب آن فرآیند تایید کیت‌های آزمایش جدید طراحی‌شده در زمان‌های تهدیدات اورژانسی مانند شیوع بیماری‌های واگیر تسهیل شده است.
او می‌گوید: «برای یکی از شرکت‌هایی که من می‌شناسم مدت زمان طراحی تا به استفاده فراگیر رسیدن کیت‌های آزمایش ویروس کرونا تنها دو هفته طول کشید. توسعه سریع کیت‌های آزمایش جدید و استفاده آنها برای ویروس کرونا به لطف اتخاذ سیستم تاییدیه اورژانسی جدید بوده است.»
درس فرهنگی از ژاپن
غیر از پیروان کلیسای شینچئونجی که نیمی از مبتلایان به ویروس کرونا در کره‌جنوبی را تشکیل می‌دهند، تبعیت از اقدامات پیشگیرانه همچون پوشیدن ماسک، استفاده از دستکش‌های بهداشتی و محدود کردن ارتباطات تقریبا در همه کره‌جنوبی رعایت می‌شود، امری که نیاز به اقدامات سختگیرانه دولت را حداقل ساخته است. در ژاپن نیز آمادگی مردم در اجرای مقررات سختگیرانه از عوامل موفقیت این کشور در مقابله با ویروس کرونا بوده است.
هرچند دولت این کشور به‌خاطر ناتوانی در قرنطینه کردن کشتی تفریحی «پرنسس» و حجم پایین نمونه‌گیری‌ها زیر فشار انتقادات قرار دارد اما به عقیده کارشناسان هنجارهای فرهنگی و اجتماعی مردم در اطاعت از دستورالعمل‌های دولتی، عاملی کلیدی برای مدیریت ویروس کرونا بوده است. کازوتو سوزوکی، استاد سیاست بین‌الملل دانشگاه هوکایدو، در این رابطه می‌گوید: «در ژاپن یک هنجار اجتماعی وجود دارد که شما نباید برای دیگران مشکل ایجاد کنید. اگر شما از خودتان مراقبت نکنید و بیمار شوید، برای سایرین نیز دردسر ایجاد خواهید کرد.»
به‌دنبال شیوع ویروس کرونا، استفاده از دستکش‌های بهداشتی و شستن دست‌ها در ژاپن اوج گرفته است، درحالی‌که نپوشیدن ماسک در مترو بازخوردهای منفی فوری به همراه دارد. البته استفاده از ماسک در ژاپن قدمتی پیش از ویروس کرونا دارد. در سال ۲۰۰۹، شیوع آنفلوآنزای خوکی «اچ۱ان۱» فروش ماسک را در این کشور به انفجار رساند. با این حال براساس برآوردهای شرکت «فوجی کیزای» انتظار می‌رود فروش ماسک امسال رکورد ۲۰۰۹ را بشکند و به سطح ۳۳۰ میلیون دلار برسد.
دولت هنگ‌کنگ نیز یکی از پیشگامان در اتخاذ سیاست‌های پیشگیرانه بوده است. زمانی که تعداد مبتلایان قطعی تنها ۲۰ نفر بود، مقامات این شهر کلاس‌های درس و عمده اماکن عمومی را تعطیل کردند و به مردم اعلام کردند از حضور در اجتماعات خودداری کنند.
به‌علاوه هنگ‌کنگ ابرکامپیوتر پلیس خود را که برای تحقیقات پیچیده جنایی و پیگیری مجرمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و تجربه موفقی در زمان شیوع «سارس» داشت، مجددا به‌کار گرفته است. در کنار این اقدامات دولت، شهروندان نیز به جد توصیه‌های کارشناسان را گوش می‌دهند، چراکه هنوز تجربه تلخ ۳۰۰ قربانی ویروس «سارس» از ذهن آنها پاک نشده است.
