گیمیفیکیشن در آموزش و کلاس درس (مراحل طراحی + مثال‌ها)

گیمیفیکیشن در آموزش چیست و چه هدفی دارد؟

گیمیفیکیشن یا بازی‌وارسازی یعنی استفاده از عناصر بازی در دنیای واقعی و کارهای مهم زندگی تا آن‌ها لذت بخش‌تر و پربازده‌تر شوند. دقیقا به همین دلیل گیمیفیکیشن در آموزش یک موضوع بسیار داغ در فناوری آموزشی (Educational Technology) است. چون به کمک آن انگیزه بیشتری برای یادگیری به وجود می‌آید و نه تنها فرد از آموزش لذت می‌برد بلکه آنچه آموخته عمیق‌تر در ذهنش می‌ماند.

این همان هدفی است که گیمیفیکیشن در آموزش دارد و با تعامل خلاق بین فرد و موضوعِ آموزشی، آن را محقق می‌کند.

 

توجه:

اگر با چیستی گیمیفیکیشن و تکنیک‌های آن آشنا نیستید، حتما مقاله گیمیفیکیشن چیست؟ (آموزش رایگان ۲۰۲۱) را مطالعه کنید تا برای این مقاله آماده باشید.

پیشنهاد دانشیار آی تی به شما

گیمیفیکیشن چیست؟ (آموزش جامع تکنیک‌ها+مثال)

خواندن مطلب

 

کاربرد گیمیفیکیشن در آموزش چه چیزهایی است؟

کاربرد گیمیفیکیشن در آموزش، بازه‌ی وسیعی از آموزشِ ریاضی تا آموزشِ سازمانیِ کارمندان را در برمی‌گیرد. خصوصا در مباحثی که فرد علاقه‌ی چندانی به آن ندارد یا موضوعِ آموزش کمی دشوار است. دلیل این گستردگیِ نفوذ هم این است که همیشه نحوه آموزش به سبکی که اثرگذار باشد، یک دغدغه اساسی محسوب می‌شده. چه برای دانش‌آموزان یک کلاس درس و چه برای یک فرد میانسال در یادگیری کار با کامپیوتر. به همین دلیل گیمیفیکیشن با لذت بخش کردن آموزش، برای حل مشکل همه‌ی حوزه‌های زیر، راه حل ارائه کرده است.

• آموزش در مدارس
• آموزش ریاضی و درس‌های دیگر
• آموزش الکترونیک
• آموزش از راه دور
• آموزش مجازی
• آموزش کارمندان
• آموزش استفاده از یک محصول
• آموزش امدادرسانی و کمک‌های اولیه
• و هر حوزه‌ی دیگری که در آن آموزش وجود داشته باشد.

 

گیمیفیکیشن در آموزش مدارس چرا ضروری است؟

استفاده از گیمیفیکیشن در آموزش مدارس به خاطر سبک زندگی نسل جدید یا Gen Z ضروری است. چون همه چیزِ نسل امروزی که نسل Z (به انگلیسی Generation Z) نامیده می‌شوند و بین ۵ تا ۲۵ سال سن دارند، با اینترنت عجین شده‌ است. الان دهه هشتادی و نودی‌ها در دانشگاه‌ها و مدارس حضور دارند و واقعا آموزش سنتی برای چنین نسلی که با تلفن‌های هوشمند، تبلت و هوش مصنوعی بزرگ شده‌اند، عجیب است. در عین حال چون تقریباً بازی مترادف با این نسل است محتوای گیمیفای شده (Gamified) مناسب‌ترین نوع محتوا برای جلب توجه این نسل به حساب می‌آید. در ضمن گیمیفای شده یعنی استفاده شده از گیمیفیکیشن.

 

اگر به دنیای بازی سازی علاقه‌مند هستید، اما نمی‌دانید از کجا شروع کنید، مقاله زیر را بخوانید:

آموزش بازی سازی به زبان ساده (+ فیلم آموزشی)

 

گیمیفیکیشن در کلاس درس (۵ مرحله‌ی‌ طراحی)

۵ مرحله‌ای که در این مقاله برای اعمال گیمیفیکیشن در کلاس درس ذکر می‌کنیم، برای هر نوع آموزشی و در هر سنی قابل اجرا است. همچنین این فرایند فقط مختص مدارس نیست. چون هدف از به کارگیری گیمیفیکیشن در هر آموزشی، یکسان است و آن لذت بخش کردن و انگیزه دادن به فراگیران برای یادگیری است:

1. ارزیابی فراگیران / دانش ‌آموزان
2. تعیین اهداف یادگیری
3. طراحی گیمیفیکیشن
4. آماده کردن دانش آموزان و منابع بازی
5. اجرای گیمیفیکیشن

مرحله ۱: دانش آموزان خود را ارزیابی کنید.

با استفاده از گیمیفیکیشن در کلاس درس، شما سیستم آموزشی خود را به یک بازی تبدیل می‌کنید. یا حداقل بخش‌هایی از آن را جذاب‌تر و هیجان‌انگیزتر می‌کنید. در هر دو حالت این دانش آموزان هستند که قرار است بازیکنان بازی باشند یا از آن تغییرات کوچکی که شما در نحوه آموزش ایجاد کرده‌اید، استفاده کنند. به همین دلیل در وهله اول باید به خوبی بازیکنان خود را بررسی کنید. برای این مرحله باید ۲ کار زیر را انجام دهید:

 

الف) مشکل دانش آموزان خود را شناسایی کنید.

شما باید مشکلاتی که دانش آموزان چه در مورد موضوعات درسی و چه موارد دیگر مثل ارتباط برقرار نکردن با ارائه‌های پاورپوینت و… دارند را شناسایی کنید. سپس برای رفع آن‌ها از گیمیفیکیشن کمک بگیرید. در واقع مشخص کردن نقاط درد و مشکلات دانش آموزان به شما کمک می‌کند بهترین استراتژی بازی‌سازی و جذاب‌سازیِ نحوه آموزش خود را برای کلاس تعیین کنید.

 

 

ب) از کلاس خود نظرسنجی کنید.

شما باید از کلاس خود نظرسنجی کنید تا ببینید بیشتر با چه نوع بازی‌هایی ارتباط برقرار می‌کنند و چه نوع آموزشی را دوست دارند. به این ترتیب بهترین روش‌ها را برای جذب و ایجاد تعامل با آن‌ها پیدا می‌کنید. همچنین نظرسنجی به شما کمک می‌کند از عناصری در گیمیفیکیشن استفاده کنید که با علایق آن‌ها هماهنگ باشد. به این ترتیب شاهد مشارکت فعال دانش آموزان در روند بازی و تعامل با آن خواهید شد.

مثلا اگر اکثر دانش آموزان شما بازی‌های نقش آفرینی (Role Playing Game – RPG) مانند Pokémon بازی می‌کنند، شما می‌توانید از المان‌های این بازی یا برچسب‌هایش، به عنوان پاداش برای انجام تکالیف استفاده کنید.

 

 

این همان کاری است که بیزینس‌ها هم قبل از اعمال گیمیفیکیشن در بازاریابی خود، انجامش می‌دهند. آن‌ها بازار و مخاطبِ هدف خود را بررسی می‌کنند تا کمپین گیمیفیکیشنی که در بازاریابی پیاده می‌کنند، با استقبال رو به رو شود.

 

اگر کسب و کار شخصی دارید، برای استفاده از گیمیفیکیشن در بازاریابی دیجیتال مقاله زیر را بخوانید:

گیمیفیکیشن در بازاریابی (راهنمای کسب و کارها + مثال)

 

مرحله ۲: اهداف یادگیری برای گیمیفیکیشن در آموزش را تعریف کنید.

زمانی که مشکلات دانش‌آموزان خود و بازی‌های مورد علاقه آن‌ها را شناختید، باید اهدافی را که می‌خواهید با استفاده از گیمیفیکیشن به آن برسید، مشخص کنید. برای این مرحله باید ۳ کار زیر را انجام دهید:

الف) اهداف یادگیری و اهداف رفتاری را مشخص کنید.

برای بازی‌وارسازیِ آموزش، اهداف کاملاً مشخصی را در قالب اهداف یادگیری (learning Goals) و اهداف رفتاری (Behavior Goals) تعیین کنید که بر اساس مشکلات شناسایی شده است.
اهداف یادگیری یعنی: کمک به دانش آموزان در درک مفاهیم و رشد مهارت‌هایشان
اهداف رفتاری یعنی: کمک به دانش آموزان در افزایش تمرکز و بازدهی کارهایشان

 

 

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی

 

مثال تعریف هدف برای گیمیفیکیشن در کلاس درس

به عنوان مثال، شما ممکن است این هدف یادگیری را تعیین کنید که دانش آموزان تا یک زمان مشخص (Deadline) مهارت خاصی را کسب کنند و همچنین یک هدف رفتاری مثل استفاده از گیمیفیکیشن برای افزایش تمرکز و کاهش حواس پرتی دانش آموزان را در نظر بگیرید.
البته لزومی ندارد به دانش آموزان بگویید که هدفتان از این کار چیست. چون هدف‌گذاری به خود شما کمک می‌کند تا تجربه‌ای که می‌خواهید با گیمیفیکیشن ایجاد کنید را هدایت کنید. در واقع کلیدی برای اطمینان از این است که شما به طور موثر و هدفمند کلاس خود را گیمیفای ‌کنید.

ب) برای رسیدن به اهداف خود، تکالیف را به چالش تبدیل کنید.

در بازی‌ها، کاربران دائماً با چالش‌هایی مانند شناسایی الگوها، شکستن کدها یا جستجو دنبال چیزی برای پیشرفت در بازی رو به رو می‌شوند. برای یک کلاس درس هم می‌توان از همان عناصر برای گیمیفای کردن استفاده کرد. چون تکالیف و پروژه‌ها می‌توانند به روشی سرگرم‌ کننده و در عین حال چالش برانگیز طراحی شوند. شما با تغییر ساده در مورد نحوه ارائه تکالیف می‌توانید آن کار را حتی به یک فعالیت قهرمانانه‌ی لذت بخش تبدیل کنید. مثلا به جای تکالیف عادیِ ریاضی، آن را به شکل کُد یک گاوصندوق پر از خوراکی طراحی کنید تا دانش آموزان برای پیدا کردن کد ذوق و شوق داشته باشند.

 

پ) نحوه ارائه‌ی تکالیف را آزاد بگذارید.

ارائه تکالیف به شکلی آزادانه یعنی دانش آموزان بتوانند‌ راه‌های مختلف را به دلخواه، برای انجام تکالیف انتخاب کنند. وجود گزینه‌های متنوع و آزادی در انتخاب، آن‌ها را ترغیب می‌کند تا نقاط قوت خود را به نمایش بگذارند و حتی خود را با روش‌های جدید محک بزنند. در ضمن شما با این کار، از سبک‌ یادگیری متمایز آن‌ها مطلع می‌شوید، که می‌تواند در آموزشِ درس‌های آینده بهتان کمک کند.

 

مثلا اگر تکلیف در مورد توضیحِ یک موضوعِ خاص است، دانش آموز آزاد باشد که آن را به یکی از روش‌های زیر انجام دهد:

• نوشتن مقاله
• ارائه با پاورپوینت
• ساخت یک چیز خلاقانه‌ی مرتبط با موضوع
• پخش یک انیمیشن کوتاه در مورد موضوع
• طراحی بورد گیم یا بازی‌های دیگر درباره موضوع
• و…

مرحله ۳: گیمیفیکیشن را برای کلاس درس طراحی کنید.

برای طراحی گیمیفیکیشن در آموزش کلاس درس شما باید از تکنیک‌ها و المان‌های بازی (Game) استفاده کنید تا انگیزه دانش آموزان افزایش پیدا کند. ما ۳ نمونه از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین تکنیک‌ها را برای شما گردآوری کرده‌ایم. اما برای اینکه از تمام این موارد مطلع شوید حتما بخش تکنیک‌های گیمیفیکیشن را که در مقاله کامل فریم ورک اکتالیسیس (معروف‌ترین چارچوب برای گیمیفیکیشن) نوشته‌ایم، مطالعه کنید.

 

۱٫ سیستم امتیازدهیِ جدیدی تعریف کنید.

شما با بازی می‌توانید در نحوه‌ی نمره‌دهی تغییر ایجاد کنید. چون بسیاری از دانش آموزان نمرات را به عنوان اعصاب خردکن‌ترین قسمت مدرسه می‌دانند. برای این کار در آزمون‌ها، چالش‌ها و تکالیف مدرسه در کنار نمره‌دهی سنتی، به آن‌ها امتیاز (Point) هم بدهید. به این ترتیب به جای اشتباهاتِ دانش آموزان، پیشرفت آن‌ها برجسته می‌شود. مثلا اگر دانش آموزی در آزمون ۱۸ گرفت، به او ۱,۸۰۰ امتیاز بدهید.
همچنین می‌توانید برای انجام تکالیف فوق برنامه، شرکت در کلاس، تجربه‌های جدید و کارهای جالب یا هر چیز دیگری که تلاش دانش آموز را برای یادگیری نشان می‌دهد، به او امتیاز اضافه بدهید. این تکنیک گیمیفیکیشن به تغییر نگاه آن‌ها نسبت به نمرات کمک می‌کند. چون دیگر نمره خود را از ۲۰ حساب نمی‌کنند و حس نمی‌کنند که ۲ نمره کم گرفته‌اند بلکه به ۱,۸۰۰ امتیازی که کسب کرده‌اند، می‌اندیشند.

۲٫ آموزش را مثل بازی مرحله به مرحله کنید.

بهتر است آموزش مباحث و واحدهای درسی را به مراحلِ بازی‌ (Stages) تشبیه کنید. چون با اینکه مباحث هر درس و روند آموزشیِ هر کتاب برای معلمان واضح است، اما احتمالا دانش آموزان به راحتی ارتباط بین آن‌ها را درک نکنند. از طرفی، دانش آموزان به سبب آشنایی با بازی‌ها می‌دانند که برای رسیدن به مرحله‌ی بعد باید از چالش‌های این مرحله عبور کنند. در نتیجه شما می‌توانید با قرار دادن بعضی از چالش‌ها مثل انجام دادن تکالیف، شرکت در مسابقه‌ها و … آن‌ها را به عنوانِ پیش نیازِ رفتن به مرحله بعد، تعریف کنید.

۳٫ یک خط داستانی با آواتارها ابداع کنید.

هیچ چیز مانند یک داستان عالی دانش آموزان را وادار به یادگیری نمی‌کند. شما می‌توانید داستان‌های هیجان انگیزی مربوط به دزدان دریایی، بیگانگان یا زامبی‌ها انتخاب کنید. البته اینکه خود داستان چه چیزی باشد خیلی مهم نیست اما باید مطمئن باشید که می‌توانید آن را در کل بازی ادامه دهید.

وقتی که داستان را آماده کردید، به دانش آموزان اجازه دهید که نقش خود را انتخاب کرده و برای آن آواتار طراحی کنند. این کار باعث تقویت خلاقیت در آن‌ها شده و تعامل آن‌ها با بازی را تضمین می‌کند. اگر از شبکه‌های آنلاین برای آموزش استفاده می‌کنید دانش آموزان می‌توانند آواتارهای گرافیکی برای خود طراحی کنند. اما اگر آموزش شما در مدارس و حضوری است، آن‌ها می‌توانند از لباس‌های مرتبط با نقش‌شان استفاده کنند.

 

مثال از آموزش داستانی در مدرسه

یک مدرسه دولتی در نیویورک که برنامه‌های درسی‌اش مبتنی بر بازی و گیمیفیکیشن است، برای آموزش دانش آموزان کلاس زیست شناسی داستانی را طراحی کرده بود. در این داستان دانش آموزان کارکنان یک شرکت ساخت فناوری بیو بودند که قرار بود دایناسورها را شبیه‌سازی کنند.

 

مرحله ۴: دانش آموزان و منابع مورد نیاز را آماده کنید.

شما برای اینکه دانش آموزان از گیمیفیکیشنی که در کلاس طراحی کرده‌اید استفاده کنند، باید نحوه شرکت در بازی را به آن‌ها توضیح دهید. همچنین آن‌ها را سازماندهی کنید.

الف) یک دفترچه راهنمای بازی ایجاد کنید.

تقریباً با هر بازی، راهنماهای (Manual) دیجیتالی یا فیزیکی ارائه می‌شوند تا نحوه بازی و قانونِ پیشرفت در آن را توضیح دهند. حتی این راهنماها گاهی اوقات شامل نکات مهم و اسرار بازی برای بُرد هم هستند. برای گیمیفیکیشن در آموزش، تهیه یک کتابچه راهنما نه تنها راهی برای مشخص کردن طرح کلیِ بازی است، بلکه باعث می‌شود دانش آموزان با سازوکار بازی آشنا شوند. این راهنما به عنوان یک مرجع برای دانش آموزان عمل می‌کند و توضیح می‌دهد که آن‌ها برای موفقیت در این محیط یادگیری، باید چه کاری انجام دهند.

 

دفترچه راهنمای بازی باید شامل چه چیزهایی باشد؟

این راهنما باید حاوی اطلاعاتی از جمله موارد زیر باشد:

• مراحل بازی (Stages) چگونه است.
• معرفی انواع چالش‌هایی که دانش آموزان با آن رو به رو خواهند شد.
• سیستم امتیازدهی چطور عمل می‌کند.
• راه‌های کسب امتیاز (Point) برای دانش آموزان چیست؟
• دانش آموزان چگونه می‌توانند جوایز را بدست آورند؟
• بازی چه پاداش‌هایی دارد.

 

ب) سازماندهی تیم‌ها برای مطالعه و یادگیری

سازماندهی دانش آموزان در تیم‌ها نه تنها دریچه‌ای برای کار گروهی و همکاری را باز می‌کند، بلکه بازخورد فوری را که یک عنصرِ اصلی در بازی‌ها است، وارد محیطِ یادگیری شما می‌کند. در بازی‌ها وقتی بازیکن تصمیمی می‌گیرد یا حرکتی انجام می‌دهد، به سرعت نتیجه‌ی کارش را می‌بیند که آیا درست بود یا نه؛ مثلا امتیازش بیشتر یا کمتر می‌شود و… . در اداره یک کلاس درس هم، چون شما نمی‌توانید به سرعت به همه پاسخ بدهید، تیم‌سازی می‌تواند روند کار را سریع‌تر کند. چون هم‌تیمی‌ها به هم بازخورد نشان می‌دهند.
برای انجامِ این کار، به دانش آموزان آموزش دهید که چطور می‌توانند انتقادات سازنده‌ای با هم به اشتراک بگذارند و آن‌ها را تشویق کنید که به طور فعال در تیم نظر بدهند.

 

مرحله ۵: گیمیفیکیشن را اجرا کنید.

برای اجرای گیمیفیکیشن در آموزش کلاس درس، باید مواردی که در مرحله‌ی ۳ طراحی کرده بودید را با راهکارهای زیر پیاده کنید:

پیشرفت را قابل مشاهده کنید.

وقتی که سیستم امتیازدهی را برای کلاس خود طراحی کردید، هر بار که دانش آموزان از یک مرحله گذشته و وارد مرحله‌ی دیگر شدند، پیشرفت آن‌ها را در یک نوارِ پیشرفت (Progress Bar) به وضوح نشان دهید. نمایش پیشرفت دانش آموزان و میزان موفقیت آن‌ها از ابتدای سال، باعث ایجاد حس رقابت و انگیزه‌ی بسیار زیادی در آن‌ها می‌شود. همچنین شما می‌توانید نوار پیشرفت‌ را برای هر کدام از مهارت‌ها و درس‌ها جدا کنید تا نقاط قوت افراد در درس‌های مختلف نمایش داده شود و جایگاه دانش آموزان در درس‌های مختلف، متفاوت باشد.

 

البته چون این نمودارها اغلب برای دیدن دانش آموزان، به دیوارها یا تابلوها زده می‌شوند، حتما به آن‌ها اجازه دهید که برای خودشان اسم‌های مستعار و رمز انتخاب کنند. به این ترتیب رقابت بسیار سازنده‌تر می‌شود و ندانستنِ اینکه چه کسی برتر یا پایین‌تر است، مقایسه‌ی فردی را از میان می‌برد.

 

پاداش بدهید.

وقتی سیستم امتیازدهی خود را تعریف کردید و در دفترچه راهنما هم نحوه پاداش گرفتن را نوشتید، زمانِ پاداش دادن به بازیکنان (دانش آموزان) رسیده است. تحقیقات نشان می‌دهد که سیستم‌های پاداش محور در آموزش، دانش آموزان را تشویق می‌کند تا موفقیت‌های خود را باور کنند، به آن افتخار کنند و با انگیزه‌ی بسیار به پیشرفت خود ادامه دهند. این همان روندی است که در بیشتر بازی‌های ویدیویی مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلا بازیکنان برای انجام برخی کارها غنائم دریافت می‌کنند.

 

البته باید به این موضوع دقت کنید که هرچه وظیفه دشوارتر و دستاورد بزرگتر باشد، پاداشِ آن هم باید بیشتر شود. پس مراحل بازی باید رفته رفته دشوارتر و جایزه‌ی آن‌ها هم بزرگ‌تر شوند.

نکته: قرار نیست جایزه‌ها مالی باشند. مثلا اجازه ورود به بخش آزمایشگاه سال بالایی‌ها برای یک روز و استفاده از تمام امکانات آن، می‌تواند یک جایزه عالی برای فردی باشد عاشق درس علوم و زیست شناسی است. یا در اختیار داشتن تلسکوپ مدرسه به مدت یک هفته و… .

 

نشان و مدال بدهید.

نشان‌ها یا مدال‌ها به عنوان یک نماد و سمبل هستند که پیشرفت و دستاورد را نشان می‌دهند و می‌توانند به شکل‌های مختلف مثل ستاره، کمربند، لباس فرم، کلاه مخصوص و… باشند. با اینکه امتیازات (Points) برای پاداش دادن به دانش آموز در کلاس عالی هستند، اما نشان‌ها (Badges) به شما این امکان را می‌دهند که به دستاوردهای مهم پاداش دهید.

 

گنجاندن هر ۲ سیستم پاداش برای حفظ روحیه کلاس امری حیاتی است. چون این که برخی از دانش آموزان امتیاز نمی‌گیرند، به این معنی نیست که آن‌ها چیزی کسب نمی‌کنند. شما می‌توانید یک سری نشان هم در کلاس برای کارهای خاص مثلا تسلط در یک نرم افزار یا گذر از یک مرحله، طی تشریفاتی به دانش آموزان اهدا کنید. همچنین بهتر است چند نشان مخصوص ایجاد کنید که در زمان‌های خاص از آن‌ها استفاده کنید تا عنصر غافلگیری هم حفظ شود.

 

فرصت های دوباره و سه‌باره به دانش آموزان دهید.

مانند بازی‌های ویدیویی، دانش آموزان باید شانس دوم داشته باشند. وقتی بازیکن در یک مرحله از بازی ویدیویی شکست می‌خورد، می‌تواند از اشتباهات خود درس گرفته و آن مرحله را دوباره امتحان کند تا موفق شود. همان مفهوم را می‌توان در کلاس درس نیز به کار برد تا دانش آموزان بتوانند یک تکلیف را امتحان کنند و اگر موفق نشدند دوباره امتحانش کنند. دانش آموزانی که بلافاصله موفق می‌شوند هم باید این امکان را داشته باشند که وارد چالش و مرحله‌ی جدید شوند یا سعی کنند امتیاز خود را بالا ببرند.

این کار باعث می‌شود دانش آموزان بدون فشار یا احساس شکست، خودشان مهارت‌های لازم را کسب کنند و به موفقیت برسند. چون در زندگی هم شکست جزء اساسی موفقیت است. دانش آموزان باید مجاز باشند که شکست بخورند بدون اینکه احساس ناامیدی یا بی‌انگیزگی کنند. سپس از اشتباهات خود بیاموزند تا دوباره سعی کنند که موفق شوند. اگرچه این کار به معنایِ کار بیشتر برای معلمان است، اما بدون شک عملکرد و یادگیری دانش آموزان را بسیار بهبود می‌بخشد.

 

از ویدیو گیم استفاده کنید.

این واضح است که دانش آموزان نسل جدید نمی‌توانند سرگرمی خود را بدون بازی‌های ویدیویی تصور کنند. پس اگر ابزارهای لازم را دارید، این بازی‌ها را به کلاس خود بیاورید! به این ترتیب همه‌ی آن‌ها یک فرصت عالی برای بازی یک ویدیو گیم و بحث در مورد تمام نقاط قوت و ضعف آن خواهند داشت. شما با این کار می‌توانید به دانش آموزان خود انگیزه دهید که در مورد چیزی که واقعاً دوست دارند صحبت و بحث کنند. این کار خصوصا برای معلم‌های زبان انگلیسی توصیه می‌شود تا دانش آموزان با کلمات جدید آشنا شوند.

نکته: بازی‌های ویدیویی که بیشتر به موضوع درس شما مرتبط باشند، انتخاب کنید.

 

پیشنهاد دانشیار آی تی به شما

آموزش بازی سازی با یونیتی ۲۰۲۰ (پروژه محور)

خواندن مطلب

 

۱۰ نتیجه‌ی شگفت‌انگیز گیمیفیکیشن در آموزش چیست؟

گیمیفیکیشن به ۱۰ طریق زیر بازدهی فراگیران را در یادگیری افزایش می‌دهد:

1. افزایش تمرکز (Focus): دانش آموزانی که به سختی می‌توانند کانون توجه خود را کنترل کنند با جذاب شدنِ موضوع راحت‌تر رویش تمرکز می‌کنند.
2. مهارت سازی (Skill-Building): دانش آموزانی که از آموختن مهارت‌های خاص خودداری می‌کنند، با جذاب شدن موضوع و فرایند یادگیری آن را می‌آموزند.
3. ارائه محتوا آموزشی متناسب با نسل جدید: دانش آموزان ممکن است در درک محتوای ارائه شده از طریق روش‌های سنتی مانند کتاب‌های درسی مشکلی داشته باشند.
4. تعامل (Engagement): گیمیفیکیشن منجر به انگیزه و مشارکت بیشتر می‌شود. چون بدیهی است که بیشتر دانش آموزان از تمرینات به شکل بازی لذت می‌برند.
5. پیشرفت محسوس: نوار پیشرفت مانند نمودار مهارت‌افزایی و… به دانش آموزان این امکان را می‌دهد که به وضوح ببینند چقدر پیشرفت کرده‌اند و برای پر کردن این نوار انگیزه‌ی بیشتری داشته باشند.
6. راحتی بیشتر: با یک نظرسنجی سریع متوجه می‌شوید که تعداد زیادی از دانش آموزان شما گیمر هستند. پس قطعا یادگیری برای آن‌ها در یک محیط بازی‌وارسازی شده نسبت به کلاس درس عادی راحت‌تر خواهد بود.
7. بهبودِ ماندگاری مطلب در ذهن: طبق آمار سایت Prodigygame بازی‌های یادگیری تعاملی می‌توانند میزان ماندگاری دانشِ دراز مدت را تا ۱۰ برابر افزایش دهند.
8. انعطاف پذیری در برابر شکست: اغلب بازیکنان قبل از موفقیت در یک بازی باید شکست بخورند. با استفاده از این مفهوم و اجازه دادن به دانش آموزان برای انجام دوباره‌ی تکالیف و… می توانید به دانش آموزان یادآوری کنید که شکست همیشه یک نقطه پایان نیست. بلکه مرحله‌ای در روند یادگیری است.
9. بازخورد نزدیک و سریع: دانش آموزان می‌توانند اشتباهات یکدیگر را در صورت عدم دسترسی شما، اصلاح کنند. البته به شرطی که به آن‌ها یاد داده باشید چطور این کار را انجام دهند.
10. تکمیل تکالیف به طور منسجم: با گیمیفیکیشن می‌شود تکالیف را مثل بازی جذاب کرد تا توجه و تمایل دانش آموزان را خارج از کلاس هم به درس جلب کرد. اگر برای این کارها امتیاز تعریف کنید، خواهید دید که دانش آموزان بیشتری مرتباً تکالیف را تکمیل می‌کنند.

 

 

نمونه گیمیفیکیشن در آموزش (۷ مورد از موفق‌ترین‌ها)

نمونه های گیمیفیکیشن در آموزش فقط منحصر به کلاس درس نیست بلکه شرکت‌ها و سازمان‌ها یادگیری زبان، موسیقی، کد نویسی، هنر، تاریخ و … را برای همه سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز کرده‌اند. در ادامه ۷ مورد از موفق‌ترین این موارد را معرفی می‌کنیم:

 

 

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی

۱٫ TEDEd – برنامه آموزشی گیمیفای شده برای درس‌های ویدیویی

در TEDEd شما می‌توانید با استفاده از فیلم‌های آموزشی شگفت انگیز و سرگرم‌کننده‌ای که خودتان ساخته‌اید یا آن‌هایی که در تد (TED) و یوتیوب هستند، برنامه‌های آموزشیِ گیمیفای شده طراحی کنید. برای هر سنی شما می‌توانید ویدیویی را انتخاب کرده و برایش یک توضیح اضافه کنید. سپس با توجه به محتوای ویدیو یک آزمون چند گزینه‌ای، منابع برای مطالعه بیشتر و… به آن اضافه کرده و امکان بحث و گفتگو در مورد ویدیو را ایجاد کنید.

به این ترتیب محتوای آموزشی شما نه فقط با دانش آموزان‌تان بلکه با افراد دیگر هم به اشتراک گذاشته می‌شود.

 

رانه‌های گیمیفیکیشن استفاده شده در TEDEd

رانه‌ها همان محرک‌هایی در انسان هستند که او را برای انجام کارها ترغیب می‌کنند. ۸ رانه در فریم ورک گیمیفیکشن اکتالیسیس وجود دارد که شما می‌توانید با مطالعه بخش رانه‌های گیمیفیکیشن در مقاله آموزش گیمیفیکیشن دانشیار آی تی، به خوبی با آن‌ها آشنا شوید. به این ترتیب تحلیلی که در مورد برنامه‌های زیر ارائه می‌دهیم برای شما واضح‌تر خواهد شد.

در TEDEd هم رانه (۳) توانایی بروز خلاقیت و بازخورد گرفتن (Empowerment of Creativity & Feedback) انگیزه‌ای است که به کار گرفته شده و به مربیان این قدرت را می‌دهد تا ویدیوی دلخواهی را انتخاب کنند، درس‌های خود را با آن بسازند و آن را با دنیا به اشتراک بگذارند.

 

۲٫ Khan Academy – آکادمی خان یادگیری هر چیزی به صورت رایگان، برای همیشه

آکادمی خان یک بستر آموزشی است که در آن دانش آموزان می‌توانند ریاضیات، علوم، برنامه نویسی کامپیوتر، تاریخ و موارد دیگر را بیاموزند. آنچه باعث افتخار آکادمی خان شده است، مأموریت آن‌هاست: آن‌ها قصد دارند آموزش را برای همیشه در سراسر جهان (در حال حاضر به ۳۶ زبان) به صورت رایگان ارائه دهند.

 

رانه‌های گیمیفیکیشن استفاده شده در Khan Academy

 آکادمی خان واقعاً از رانه (۱) معنای حماسی و ندای درون (Epic Meaning & Calling) به خوبی برای ایجاد انگیزه در اهدا کنندگان، خیرین، معلمان و داوطلبان استفاده کرده است. آن‌ها به دلیل مأموریتی که برای خود متصور کرده‌اند: آموزش رایگان همیشگی برای همه، شرکت‌هایی بدست آورده‌اند که هر کدام بیش از ۱۰،۰۰۰،۰۰۰ دلار کمک مالی کرده‌اند.

با رانه (۲) پیشرفت و دستاورد (Development & Accomplishment) هم هنگام مشاهده فیلم‌ها و پاسخگویی به سوالات به بازیکنان امتیاز و نشان آنلاین می‌دهد تا انگیزه بگیرند.

همچنین با استفاده از رانه (۵) تأثیر اجتماعی و وابستگی به یک قشر خاص (Social Influence & Relatedness) توانسته است دانشجویان و دانش آموزان زیادی از سراسر جهان به پلتفرم خود جذب کند.

 

 

۳٫ پلتفرم‌های آموزش الکترونیکی Archy Learning

Archy Learning یک پلتفرم ساده الکترونیکی یادگیری با استفاده از گیمیفیکیشن است. معلمان می‌توانند لینک‌های YouTube و یادداشت‌های کلاسی را در یک مسیر یادگیری کپی و ارسال کنند. این پلتفرم جایی واقعاً سرگرم کننده است چون استراتژی گیمیفیکیشن در شکل آزمون‌های کلاسی، ویدیو گیم‌های آموزشی، آزمون‌های چندرسانه‌ای است. همچنین در هنگام تکمیل دوره یک گواهینامه‌ هم به فرد جایزه داده می‌شود.

رانه‌های گیمیفیکیشن استفاده شده در Archy Learning

در پلتفرم Archy Learning از رانه (۲) به نام پیشرفت و دستاورد (Development & Accomplishment) استفاده شده است تا افراد انگیزه لازم برای ادامه دادن، یادگیری مباحث آموزشی و تکمیل دوره را داشته باشند.

 

۴٫ Ribbon Hero جایی برای آموزش آفیس

اگر صحبت از یادگیری مشارکتی (Corporate Learning) و گیمیفیکیشن باشد Ribbon Hero یکی از اولین بازی‌هایی است که به ذهن خطور می‌کند. این بازی به یادگیری نحوه کار با ابزارهای اساسی Microsoft Office کمک می‌کند. وقتی که دانش آموزان این بازی را انجام می‌دهند با موفقیت در هر چالش امتیاز کسب می‌کنند. چالش‌هایی مثل ویرایش متن، طراحی صفحه، ارائه پاورپوینت هنری و یک سری نکات سریع و مهم که در خلال بازی ارائه می‌شوند.

 

 

رانه‌های گیمیفیکیشن استفاده شده در Ribbon Hero

در پلتفرم Ribbon Hero هم، از رانه (۲) پیشرفت و دستاورد (Development & Accomplishment) و سیستم امتیازدهی استفاده شده است تا افراد انگیزه لازم برای حل چالش‌ها را داشته باشند.

همچنین با استفاده هوشمندانه از رانه (۵) تأثیر اجتماعی و وابستگی به یک قشر خاص (Social Influence & Relatedness) به کاربران که دانش آموز، دانشجو یا کاربر آزاد هستند اجازه می‌دهد که میزان پیشرفت خود را در فیس بوک منتشر کنند. به این ترتیب آن‌ها نتایج خود را به اشتراک گذاشته و با دیگران رقابت می‌کند.

 

۵٫ DuoLingo – پلتفرم یادگیری زبان

DuoLingo در واقع یک بازی برای یادگیری زبان و ترکیبی از مولفه‌های پولی و رایگان است. یعنی یادگیری زبان رایگان اما ترجمه متن پولی است. این بازی بر اساس توسعه مهارت‌های کاربران، سطوح مختلفی را ارائه می‌دهد. همچنین دارای وب سایت و ویژگی ترجمه است. کاربران می‌توانند به ترجمه سایر کاربران نگاه کنند، آن‌ها را رتبه‌بندی کرده و بازخورد ارائه دهند. در ضمن اگر فرد در یک مدت زمان مشخصی کار را به اتمام برساند، امتیاز و همچنین زمان اضافه کسب می‌کند.

DuoLingo قطعاً یک موفقیت بزرگ از نظر گیمیفیکیشن در آموزش است.

 

 

رانه‌های گیمیفیکیشن استفاده شده در DuoLingo

استفاده از رانه (۱) معنای حماسی و ندای درون (Epic Meaning & Calling): همانطور که در مانیفست Duolingo بیان شده است:

“بیش از ۱٫۲ میلیارد نفر در حال یادگیری زبان هستند و اکثریت افراد برای دستیابی به فرصت‌های بهتر این کار را می‌کنند. اما متأسفانه یادگیری زبان برای اکثر افراد گران و غیرقابل دسترس است. پس ما Duolingo را ایجاد کردیم تا همه بتوانند این فرصت را داشته باشند: آموزش رایگان زبان بدون هزینه‌های اضافه، بدون محتوای پریمیوم و فقط رایگان. Duolingo همزان توسط ثروتمندترین مرد جهان و بسیاری از ستارگان هالیوود و دانش آموزان مدارس دولتی کشورهای در حال توسعه استفاده می‌شود. چون ما اعتقاد داریم برابریِ واقعی زمانی اتفاق می‌افتد که پول و هزینه بیشتر شرط تحصیلات بهتر نباشد.”

شما با استفاده از Duolingo یا پرداخت هزینه نسخه پولی، در این ماموریت بزرگ سهیم می‌شوید.

Duolingo با به کارگیری رانه (۲) پیشرفت و دستاورد (Development & Accomplishment) از شاخص‌های پیشرفت هم استفاده کرد. مانند اهداف روزانه تا بازیکن احساس موفقیت کرده و هر روز برای استفاده مجدد بازگردد.

 

رانه (۴) حس مالکیت و تصاحب (Ownership & Possession): نوعی پول مجازی در Duolingo وجود دارد به نام Lingots که بازیکنان با آن می‌توانند در برنامه چیزهای اضافه و جانبی مثل لباس آواتار بخرند.
رانه (۵) تأثیر اجتماعی و وابستگی به یک قشر خاص (Social Influence & Relatedness): در این برنامه باشگاه‌های یادگیری زبان وجود دارد که بازیکنان را به یادگیری با هم ترغیب می‌کند.

رانه (۶) کمیابی، محدودیت و بی‌صبری (Scarcity & Impatience): در این برنامه برای بازی کردن و یادگیری زبان، به lives احتیاج دارید. اگر lives شما تمام شود، پس باید صبر کنید تا جانِ دوباره‌ای بدست آورده و ادامه دهید.

رانه (۸) ضرر و اجتناب از آن (Loss & Avoidance): در Duolingo، بازیکنان lives دریافت می‌کنند. هر وقت در یک درس شکست می‌خورید، یک life را از دست می‌دهید و اگر هم life های شما تمام شود و باید منتظر بمانید تا بتوانید یادگیری خود را ادامه دهید.

 

۶٫ گیمیفیکیشن در آموزش ریاضی با پلتفرم Knowre

Knowre با گیمیفیکیشن مدرسان ریاضی را قادر ساخته است تا متناسب با مهارت هر دانش آموز، دوره‌ی آموزشی او را شخصی‌سازی کنند. در یک کلاس سنتی، شخصی‌سازی مطالب برای معلمان دشوار است. به همین دلیل دانش آموزان موفق ممکن است به اندازه کافی مورد چالش قرار نگیرند و دانش آموزان سطح پایین هم به دلیل نداشتن انگیزه، ناامید شوند.

 

اما با استفاده از پتانسیل گیمیفیکیشن در آموزش ریاضی، Knowre مربیان را قادر می‌سازد تا دستورالعمل‌های شخصی را برای هر دانش آموز ارائه دهند و برنامه درسی ریاضی هر کسی منطبق با خودش باشد. این کار به دانش آموز کمک می‌کند تا تجربه و مزایای یادگیری در یک کلاس خصوصی را بدست آورد که معلم با او و مهارت‌ها و ضعف‌هایش مستقیما در ارتباط است. همچنین این کار مفهوم فرآیند گام به گام و روتین را که همه را در یک مسیر یکسان قرار می‌داد می‌شکند و باعث می‌شود دانش آموز با عمق بیشتر و با گرفتنِ بازخورد و بررسی مداوم برای حل نقاط ضعف، آموزش ببیند.

 

۷٫ نجات دهنده زندگی Lifesaver

بازی Lifesaver مراحل اساسی برای نجات جان یک انسان را در زمان خفگی یا ایست قلبی به افراد آموزش می‌دهد. بازیکنان بر اساس رویکرد مبتنی بر سناریو، در یک بحرانِ شبیه‌سازی شده به چالش کشیده می‌شوند. انتخاب داستان، شخصیت‌ها و محدودیت‌های زمانی برای درک این شرایط بحرانی ضروری است. کاربران می‌توانند با پیشرفت و به دست آوردن مهارت‌ها و دانش مورد نیاز، قفل Level های بعد را باز کنند.

علاوه بر این، بازیکن می‌تواند عملکرد خود را به طور لحظه‌ای بررسی کند. نقاط ضعف خود را تجزیه و تحلیل کنید. پیشرفت خود را در رسانه‌های اجتماعی مختلف به اشتراک بگذارد تا با بقیه رقابت کند.

 

جمع بندی مقاله گیمیفیکیشن در آموزش

در این مقاله از دانشیار آی تی:

• آموختیم که گیمیفیکیشن یادگیری را سرگرم کننده می‌کند.
• گیمیفیکیشن در آموزش مختص مدارس نیست و برای هر نوع یادگیری قابل استفاده است.
• بهترین روش برای آموزش نسل جدید یا Gen Z استفاده از گیمیفیکیشن است.
• در ۵ مرحله و با بررسی مشکلاتی که دانش آموزان دارند، می‌توان گیمیفیکیشن را در کلاس درس اجرا کرد.
• کمپانی‌های بسیار موفقی از آموزش ریاضی تا نحوه نجات جان انسان را به کمک گیمیفیکشن به افراد آموزش می‌دهند.
• و…

شما برای آموزش چه کسانی می‌خواهید از گیمیفیکیشن استفاده کنید؟ مهم‌ترین مساله‌ی یادگیری فراگیرانِ شما چیست که می‌خواهید به کمک گیمیفیکیشن آن را حل کنید؟ پاسخ سوالات را در قسمت نظرات همین مقاله بنویسید و اگر درباره خود مقاله سوالی داشتید بپرسید تا با هم در ارتباط باشیم.

 

نویسنده: نگار سلیمانی

دوره گیمیفیکیشن؛ پیشنهاد دانشیار آی تی برای یادگیری بیشتر

برای به کارگیری گیمیفیکیشن در حوزه کاری خود، می‌توانید با شرکت در دوره‌های گیمیفیکیشن دانشیار آی تی که توسط متخصصان این حوزه آماده شده است، یک سیستم گیمیفای شده عالی برای آموزش یا کارتان پیاده کنید:

 

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی