۴ پژوهش جدید: سه سناریو از آینده کرونا | زمان احتمالی تهیه واکسن

شناسایی روش جدیدی برای کاهش شدت علائم کووید-۱۹

مطالعات اخیر محققان نشان می‌دهد سرکوب موقت سیستم ایمنی بدن در مراحل اولیه ابتلا به کووید-۱۹ (ویروس کرونا) می‌تواند شدت علائم بیماری را کاهش دهد و با سرعت و اثربخشی بیشتری ویروس را نابود کند.

به گزارش «دنیای بورس» به نقل از ایرنا، پایگاه خبری ساینس‌دیلی، بر اساس مطالعه دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، تداخل دو واکنش اصلی دفاعی بدن باعث می‌شود که سیستم ایمنی در برخی بیماران مبتلا به کووید-۱۹، واکنش‌های شدیدی از خود نشان دهد.

اولین خط دفاعی، واکنش ایمنی ذاتی (innate immune response) یا ایمنی طبیعی است که نخستین سطح محافظتی بدن محسوب می‌شود و به محض بروز عفونت وارد عمل می‌شود. خط دوم دفاعی، واکنش ایمنی تطبیقی (the adaptive immune response) است که چند روز پس از بروز عفونت، در صورتی که عامل ویروسی باقی مانده باشد، وارد عمل می‌شود.

محققان با استفاده از یک مدل سازی ریاضی به نام “target cell-limited model” تعامل این دو واکنش را در مواجهه با کووید ۱۹ بررسی و نتیجه را با آنفلوآنزا مقایسه کردند.

نتایج نشان می‌دهد آنفلوانزا عفونتی است که خیلی سریع حرکت می‌کند و سلول‌های خاصی در دستگاه تنفسی فوقانی را هدف قرار می‌دهد. این ویروس در مدت دو تا سه روز، تمام سلول‌های هدف را از بین می‌برد و بیکار می‌شود. در این حالت واکنش ایمنی ذاتی وارد عمل می‌شود و همه ویروس‌ها را پاکسازی می‌کند.

 

حمله ویروس جدید کرونا به چه شکلی است؟

بر اساس این مدل ریاضی، ویروس جدید کرونا سلول‌های سطحی سراسر سیستم تنفسی و به ویژه ریه را مورد حمله قرار می‌دهد و دوره نهفتگی آن حدود ۶ روز است. بنابراین بیماری پیشرفت کندی دارد. در این حالت علاوه بر واکنش ایمنی ذاتی، واکنش تطبیقی نیز وارد عمل می‌شود و تداخل این دو واکنش، منجر به اختلال عملکرد سیستم ایمنی در مواجهه با ویروس می‌شود.

این حالت به بروز واکنش‌های شدیدی از جمله طوفان سیتوکین منجر می‌شود که نتیجه آن از بین بردن سلول‌های سالم و آسیب به بافت است.

طوفان سیتوکین (cytokine storm) یک واکنش غیر طبیعی ایمنی است. این واکنش نوعی سندرم پاسخ التهابی سیستمیک است و می‌تواند با علائمی مانند تب، خستگی، بی‌اشتهایی، درد مفاصل، تهوع، استفراغ، اسهال، عوارض پوستی، تنفس سریع، تپش قلب، افت فشار خون، تشنج، سردرد، توهم و لرزش همراه باشد. در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ این عارضه می‌تواند به تورم بافت ریه منجر شود.

تداخل این دو واکنش پاسخی برای این پرسش است که چرا برخی مبتلایان، دو موج از بیماری را تجربه می‌کنند.

 

راه درمان چیست؟

محققان احتمال می‌دهند یک رژیم کوتاه‌مدت از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی در مراحل ابتدایی بیماری، می‌تواند مانع از بروز علائم شدید شود. در واقع این روش پاسخ ایمنی تطبیقی را به تاخیر می‌اندازد و از مداخله آن با پاسخ ایمنی ذاتی جلوگیری می‌کند. این روش گزینه‌ای برای نابودی سریع و موثر ویروس است.

این مطالعه نیازمند آزمایش‌های بالینی بیشتر از جمله‌ روی مدل‌های حیوانی است.

به گزارش ایرنا، ویروس کرونا اواسط ماه دسامبر ۲۰۱۹ در ووهان واقع در مرکز چین گزارش شد. ابتدا از این بیماری به عنوان ذات‌الریه نام برده می‌شد؛ اما کمیسیون ملی بهداشت چین در ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دی) به صورت رسمی شیوع این ویروس را در چین اعلام کرد که به تدریج در سراسر جهان گسترش یافت.  نتایج این مطالعه در نشریه آنلاین Medical Virology منتشر شده است.

چرا علائم کرونا در برخی افراد شدیدتر است؟

ابتلا به کروناویروس پیامدهای متفاوتی دارد و در حالیکه برخی متوجه ابتلای خود به این ویروس نمی‌شوند اما برخی دیگر به مراقبت‌های بیمارستانی نیاز پیدا می‌کنند. متخصصان آلمانی به اطلاعات قابل توجهی در این زمینه دست پیدا کرده‌اند.

به گزارش ایسنا، کووید ۱۹ یک بیماری با چهره‌هایی کاملا متقاوت است. ابتلا به این بیماری پیامد آلودگی به کروناویروس است. این ویروس می‌تواند به روش‌های مختلفی به بدن آسیب زند.

آمار موسسه روبرت کخ آلمان نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد افراد پس از آلودگی به ویروس کرونا، دچار یک سرماخوردگی خفیف تا متوسط می‌شوند. اما در ۲۰ درصد موارد، وضعیت بالینی فرد به دلیل عفونت شدید ریه وخیم می‌شود و بیمار به دلیل تنگی نفس به دلیل عدم توانایی جذب اکسیژن به مراقبت‌های ویژه نیاز پیدا می‌کند.

موسسه روبرت کخ اطلاعاتی گردآوری کرده که در برگیرنده اولین نشانه‌های ابتلا به بیماری تا زمانی است که فرد به دلیل وخامت وضعیت جسمانی‌اش در بیمارستان بستری می‌شود. برای بسیاری پرسش اینجاست که فرد مبتلا چه زمانی باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شود؟ سه عامل تعیین کننده در روند بیماری کووید ۱۹ وجود دارد.

 

نخست: نوع و مقدار ویروس 

کریستین دروستن‌، ویروس‌شناس برجسته آلمانی می‌گوید مقدار ویروسی که وارد بدن فرد شده و میزان نفوذ آن به عمق دستگاه تنفسی نقش مهمی در روند بیماری دارد. آزمایش‌هایی که در این زمینه صورت گرفته نشان می‌دهد حیواناتی که در معرض چند ذره ویروس معلق در هوا قرار گرفتند، ویروس در بدن‌شان تکثیر شده اما بیمار نشدند.

در ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا در آلمان، شماری از کارکنان شرکت Webasto در ایالت بایرن که مدتی طولانی با یک فرد آلوده به ویروس در یک سمینار شرکت کرده بودند، بیمار شدند. رانندگان تاکسی یا کارمندان هتل که ارتباط کوتاهی با فرد آلوده داشتند اما به ویروس مبتلا نشده بودند.

در نتیجه می‌توان گفت میزان ویروس نقش مهمی در ابتلا به بیماری بازی می‌کند. اما هنوز مشخص نیست که چه دوزی موجب ابتلا به بیماری می‌شود. مطالعه‌”هاینس‌برگ” که شیوه ردیابی زنجیره‌های عفونی را شرح می‌دهد، حاکی از آن است که نوع و شدت ارتباط با فرد مبتلا نقش بسیار مهمی در انتقال فرد به فرد ویروس بازی می‌کند. 

نکته بسیار مهم دیگر نوع ویروس است. ویروس‌ها جهش ژنتیکی پیدا می‌کنند و خود را تغییر می‌دهند. نتیجه مطالعاتی که بر روی ویروس کرونا انجام شده، نشان می‌دهد که این ویروس انواع مختلفی دارد که همه آنها در بدن انسان تکثیر می‌شوند.

برخی از آنها اما به طور قابل توجهی سریع‌تر و مؤثرتر از سایرین به بدن‌ حمله می‌کنند. بنابراین نه تنها دوز ویروس بلکه نوع ژنتیکی دقیق آن در چگونگی ابتلا به بیماری بسیار مؤثر است. 

 

دوم: ژن‌های موجود در بدن فرد

در مرحله نخست باید به راهی اشاره کرد که ویروس از طریق آن وارد بدن می‌شود. پروتئینی به نام ACE 2 که روی سطح سلول‌های ریه و سلول‌های شمار دیگری از بافت‌های بدن وجود دارد، به عنوان گیرنده ویروس عمل می‌کند. یعنی ویروس با چسبیدن به این پروتئین وارد سلول می‌شود.

این پروتئین انواع مختلفی دارد اما هنوز روشن نیست که تفاوت نوع این پروتئین چه تأثیری بر چسبندگی ویروس کرونا روی آن دارد. آنچه تا کنون مشخص شده و اهمیت بسیاری دارد میزان این پروتئین در بدن است. بدن افراد مسن ACE 2 بسیار کمتری تولید می‌کند که می‌تواند خبر خوبی باشد چون به معنای آن است که تعداد کمتری ویروس وارد سلول‌های ریه آنها می‌شود و عفونت کمتری ایجاد می‌کنند.

اما ACE 2 وظایف مهم دیگری هم برعهده دارد: مثلأ کنترل پاسخ ایمنی بدن. حال اگر در بدن میزان اندکی ACE 2  وجود داشته باشد، پاسخ سلول‌ها به حضور ویروس ممکن است به جای دفاع از خود، حمله به خود باشد. دلیل مرگ بسیاری از افرادی که به ویروس کرونا مبتلا بودند، پاسخ دفاعی کنترل نشده سلول‌ها بوده که بافت‌های بدن به ویژه ریه‌ها را از بین برده بود. بنابراین می‌توان گفت ویروس ممکن است به راحتی وارد ریه افراد مسن نشود اما اگر موفق شود آنها را آلوده کند، پیامدهای بسیار بدتری خواهد داشت.

در نتیجه خطر مرگ در پی ابتلا به ویروس خصوصاً برای افراد مسن زیاد است، اما جوان‌ترها هم ممکن است در اثر ابتلا به کووید ۱۹ جان خود را از دست بدهند. یک علت این امر عملکرد متفاوت سیستم ایمنی بدن است. ‌ژن‌های بسیار متنوعی در ژنوم انسان‌ها وجود دارند که می‌توانند عوامل مختلف بیماری‌زا را تشخیص دهند. همه انسان‌ها تمام این ژن‌ها را به طور یکسان ندارند. به عبارت دیگر سیستم ایمنی هر فرد نقاط قوت و ضعف خود را دارد.

مطالعه‌ای که نتیجه آن در “ژورنال ویروس‌شناسی” منتشر شده توصیه می‌کند، ابتدا افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف‌تری برای مقابله با کرونا هستند، واکسینه شوند. اما اطلاعات پژوهشگران در این مورد هنوز بسیار اندک است. 

مهمترین عامل ژنتیکی شناخته شده در این زمینه تا کنون کروموزوم Y است: اطلاعات جمع‌آوری شده از سراسر جهان نشان می‌دهد که مردان بیشتر از زنان به ویروس کرونا مبتلا و بیمار می‌شوند. به نظر می‌رسد هورمون استروژن در زنان، به خودی خود می‌تواند یک عامل محافظت‌کننده باشد. این هورمون تأثیر مثبتی بر پاسخ ایمنی بدن دارد. متخصصان علوم پزشکی در نیویورک در پی یافتن پاسخ این پرسش هستند که آیا این هورمون زنانه می‌تواند به مردان مبتلا به بیماری کووید ۱۹ کمک کند یا خیر؟

آنچه مشخص است این نکته است که کووید ۱۹ تنها یک بیماری ریوی نیست و ویروس عامل آن باعث ایجاد مشکلاتی در رگ‌ها هم می‌شود. بیماران جوانتر مبتلا به کووید ۱۹ دچار ترومبوز (تشکیل لخته در عروق خونی) و حتی سکته مغزی می‌شوند. سابقه بیماری در زمینه انعقاد خون می‌تواند عامل مهمی در بروز چنین پیامدهایی باشد.

 

سوم: شرایط زندگی روزمره فرد و سابقه بیماری‌های او

از آنجا که ویروس کرونا ظاهرأ روی رگ‌ها هم تأثیر می‌گذارد، به نظر می‌رسد سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مشکل‌ساز است. ابتلا به دیابت که می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند هم فاکتور خطرناکی به شمار می‌رود. پزشکان البته می‌گویند اگر این بیماری‌ها تحت کنترل باشند، خطر ابتلا به بیماری کووید ۱۹ را بیشتر نمی‌کنند.

در آلمان امکانات قابل توجهی برای درمان دیابت، فشار خون بالا و سایر بیماری‌هایی از این قبیل جود دارد که همین امر می‌تواند یکی از دلایل کمتر بودن موارد سخت ابتلا به کووید ۱۹ در این کشور باشد.

در ایالات متحده آمریکا آمار مرگ در اثر کووید ۱۹ میان رنگین‌پوستان که اغلب از مشکلات قلبی و عروق، چاقی و دیابت رنج می‌بردند، بسیار بالاتر از سایر گروه‌ها بوده است. عوامل دیگری مانند وضعیت اجتماعی هم در این میان نقش مهمی دارد.

بنابر گزارش دویچه‌وله،‌ افراد سیگاری هم در صورت ابتلا به ویروس کرونا به راحتی از شر آن خلاص نمی‌شود. تحقیقاتی که تا کنون صورت گرفته نشان می‌دهد آلودگی هوا در شدت ابتلا به کووید ۱۹ نقش دارد. اولین مناطق انتشار کرونا ویروس: ووهان در چین و شمال ایتالیا هر دو در شمار مناطق صنعتی به شمار می‌روند.

 

چطور می‌توان ۷ میلیارد نفر را در برابر کووید ۱۹ ایمن کرد؟

ایرنا هم نوشت: با وجود اینکه در حال حاضر بیش از ۱۰۰ گروه تحقیقاتی در سراسر جهان در تلاش هستند تا واکسن موثری را برای کووید ۱۹ بیابند، تولید یک واکسن موثر برای این بیماری تنها شروع راه است.

تاکنون بارها گفته شده که برای رسیدن یک واکسن از مرحله پیش از آزمایش بالینی به عرضه تجاری در بازار حدود ۱۰ سال زمان لازم است و با تلاش دولت‌ها و محققان می‌توان این زمان را برای کووید ۱۹ به ۱۲ تا ۱۸ ماه رساند. اما این مدت تنها زمان لازم برای خروج واکسن از آزمایشگاه و رسیدن آن به تولید تجاری را بیان می‌کند.

در واقع پس از سپری شدن این مدت، کار اصلی یعنی ایمن‌سازی هفت میلیارد نفر جمعیت جهان شروع می‌شود. برای این منظور باید مشخص شود که چطور می‌توان این حجم عظیم از واکسن را تولید کرد، رساندن واکسن به دست تمام ساکنین زمین چه مدت طول می‌کشد و چه کسی قبل از سایرین واکسن را دریافت می‌کند؟ در این گزارش تلاش شده تا به برخی از این سوالات پاسخ داده شود.

 

چه زمانی آزمایشات واکسن به پایان می رسد و می‌توان آن را به طور انبوه تولید کرد؟

پروفسور کیم مالهالند که ۳۰ سال از عمر خود را صرف تحقیق برای تولید واکسن و شناسایی راهکارهای عرضه این واکسن‌ها به جوامع محلی کرده و سال‌ها با سازمان جهانی بهداشت در ژنو همکاری داشته، معتقد است برای دستیابی به بیشترین اثرگذاری لازم است تحقیقات و آزمایشات بالینی در نقطه مناسبی متوقف شده و فرآیند تولید تجاری آغاز شود.

در واقع برای تولید انبوه یک واکسن باید اطلاعات زیادی درباره آن گردآوری شود و این کار با استفاده از آزمایشات بالینی انجام می‌شود. اما همواره با ادامه آزمایشات می‌توان اطلاعات بیشتری به دست آورد. بنابراین لازم است محققان در یک نقطه به این جمع‌بندی برسند که اطلاعات کافی را به دست آورده‌اند و زمان تولید واکسن فرارسیده است.

این نقطه از مدت‌ها قبل یکی از موانع اصلی تولید و عرضه سریع واکسن‌ها بوده است. برای مثال می‌توان به واکسن دانشگاه آکسفورد اشاره کرد. مرحله اول آزمایش بالینی این واکسن توسط گروهی از داوطلبان ۲۰ تا ۵۰ ساله در حال انجام است. معمولا پس از تایید ایمنی و اثرگذاری واکسن در این آزمایش، لازم است در مرحله بعدی آزمایشات بالینی با کمک گروه بزرگتری از داوطلبان انجام شود. اما با توجه به وضعیت اضطراری فعلی،‌ انتظار می رود این واکسن بدون اجرای روش‌های سنتی آزمایش واکسن و در زمانی کوتاه روانه بازار شود.

 

چه کسانی اولین واکسن را دریافت می‌کنند؟

به اعتقاد متخصصان در صورتی که واکسن موثری ساخته شود، تا پایان سال جاری میلادی می‌توان حداکثر ۱۰ تا ۲۰ میلیون واحد از آن را تولید کرد. پرسش اینجاست که چه کسانی این واکسن‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند؟

به اعتقاد ست برکلی، مدیر ارشد موسسه Gavi, the Vaccine Alliance که در سال ۲۰۰۰ میلادی با هدف کمک به کشورهای در حال توسعه برای دسترسی به واکسن‌های مورد نیاز آن‌ها راه‌اندازی شد، پس از تولید تجاری واکسن کووید۱۹ این خطر وجود دارد که کشورهای ثروتمند محصول تولید شده را برای مصرف خود خریداری کنند یا از صادرات واکسنی که درون مرزهای آن‌ها تولید شده، ممانعت به عمل آورند تا از شهروندان خود محافظت کنند یا واکسن را برای مقابله با شیوع بعدی بیماری انبار کنند. همچنین ممکن است تولیدکنندگان، واکسن را تنها به خریدارانی عرضه کنند که بالاترین پیشنهاد را برای خرید آن ارائه می‌کنند.

بنابراین پاسخ به این پرسش که اولین مصرف‌کنندگان واکسن کووید ۱۹ چه کسانی هستند، بستگی دارد که کدام گروه از محققان موفق به ساخت یک واکسن موثر شوند و این واکسن در کجای جهان تولید شود.

برکلی اخیرا دشواری‌های پیش‌رو برای دسترسی عمومی به واکسن موثر کووید ۱۹ را در قالب مقاله‌ای در نشریه New York Times‌ منتشر کرده است.

 

تولید موفق یک واکسن به معنای تولید تعداد زیاد آن است

با وجود این که در حال حاضر بیش از ۱۰۰ گروه تحقیقاتی برای تولید واکسن کووید ۱۹ تلاش می‌کنند، تمام این واکسن‌ها دارای نوآوری نیستند. در واقع بسیاری از این واکسن‌ها بر اساس یک نظریه و با استفاده از روش‌های مختلف در جریان توسعه قرار گرفته‌اند. بنابراین موفقیت آمیز بودن فرایند ساخت یک واکسن می‌توان به معنای تولید موفقیت‌آمیز چندین واکسن دیگر باشد.

 

تولید انبوه

بر فرض که ۱۰ تا ۲۰ میلیون واحد واکسن تولید شد و به دست مصرف‌کنندگان رسید، چطور می‌توان این واکسن را به طور انبوه و برای پاسخگویی به نیاز هفت میلیارد انسان ساکن در زمین تولید کرد؟

موسسه Coalition for Epidemic Preparedness Innovation یا به اختصار CEPI در سال ۲۰۱۷ میلادی و با هدف توسعه برنامه‌های لازم برای این منظور بنیان‌گذاری شده است. این موسسه علاوه بر همکاری در انجام برخی از آزمایشات مورد نیاز به منظور تولید واکسن تولید کووید۱۹، در حال توسعه راهکارهایی به منظور توزیع وسیع واکسن احتمالی است.

تولید انبوه و توزیع جهانی این واکسن نیازمند سرمایه چند میلیارد دلاری بوده و لازم است کارخانه‌هایی در نقاط مختلف جهان راه‌اندازی شوند. انجام این کار توسط یک کارخانه یا یک کشور، امکان‌پذیر نیست و مستلزم تلاش هماهنگ جهانی است.

اخیر یک برنامه جهانی موسوم به Access to COVID-۱۹ Tools یا  (ACT) راه‌اندازی شده است که انتظار می‌رود به عنوان یکی از بخش‌های کلیدی این تلاش جهانی عمل کند. این برنامه سازمان‌های CEPI، Gavi، WHO، Wellcome Trust و تعدادی از موسسات خصوصی و تجاری را برای تولید و عرضه جهانی واکسن کووید ۱۹ گردهم می‌آورد.

بسیاری از موسسات خیریه خصوصی مانند موسسه بیل و ملیندا گیتس نیز در حال هزینه کردن میلیون‌ها دلار برای ساخت و راه‌اندازی کارخانجات تولید واکسن هستند تا به محض آماده شدن واکسن کووید بتوانند تولید انبوه آن را آغاز کنند.

در نهایت با وجود اما و اگرهای بسیاری که در رابطه با امکان دستیابی به یک واکسن موثر برای کووید ۱۹ وجود دارد، نمی‌توان از همکاری کشورهای جهان برای عرضه واکسن احتمالی به ۷ میلیارد انسان ساکن کره زمین نیز مطمئن بود.

 

پیش‌بینی جدید محققان از آینده “کرونا ویروس” در جهان

بر اساس گزارشات جدید منتشر شده از سوی محققان آمریکایی، پاندمی “کروناویروس” ممکن است تا سال ۲۰۲۲ میلادی ادامه پیدا کند.

به گزارش ایسنا و به نقل از بیزینس اینسایدر، گروهی از محققان “مرکز تحقیقات و سیاست‌های بیماری‌های عفونی”(CIDRAP) که وابسته به دانشگاه “مینه‌سوتا” است، با انجام پروژه‌ای اظهار داشتند که بیماری “کووید-۱۹” تا زمانی‌ که ۶۰ تا ۷۰ درصد مردم جهان از کروناویروس ایمن نشوند، پایان نخواهد یافت که این فرآیند بین ۱۸ تا ۲۴ ماه زمان لازم دارد.

این کارشناسان برای پیشرفت بیماری کووید-۱۹ سناریوهایی مطرح کردند که بدترین آن‌ها وجود موج دوم و بزرگتر شیوع کروناویروس در پاییز یا زمستان است. محققان هشدار دادند که به احتمال زیاد این سناریو رخ خواهد داد. پس همه باید آماده باشند.

“مایکل اوسترهولم”(Michael Osterholm)  محقق پروژه اظهار کرد، این بیماری زمانی پایان می‌یابد که ۶۰ تا ۷۰ درصد مردم جهان ایمن شوند.

مایکل اوسترهولم و همکارانش مدل‌های مختلفی که تاثیرات آینده کروناویروس را پیش‌بینی می‌کنند، مورد بررسی قرار دادند. تحقیقاتی در مورد چگونگی شیوع کووید-۱۹ میان افراد و اطلاعاتی مربوط به بیماری‌های همه‌گیر گذشته، تا در نهایت به نتیجه‌ای دست پیدا کنند. کروناویروس جدید شباهت‌های مهمی با  آنفلوانزای اسپانیایی دارد که  بین بهار ۱۹۱۸ تا اوایل تابستان ۱۹۱۹ میلادی اتفاق افتاد و ۵۰۰ میلیون نفر را مبتلا کرد.

محققان معتقدند آنفلوانزای اسپانیایی و کووید-۱۹ هر دو به هنگام عطسه و سرفه سرایت می‌کنند با وجود اینکه آنفلوانزای اسپانیایی مدل خوبی برای چگونگی پیش‌بینی کرونا ویروس است، اما متخصصان هنوز مطمئن نیستند که از کووید-۱۹ چه انتظاری می‌توان داشت.

چراکه کروناویروس سریع‌تر از آنفلوانزا شیوع پیدا می‌کند و یک فرد مبتلا به کروناویروس به طور میانگین دو تا ۲.۵ نفر جدید را آلوده می‌کند. به این ترتیب از آنجا که نمی‌توان آینده دقیقی را برای کروناویروس متصور شد، “مایکل اوسترهولم” و همکارانش سه سناریوی ممکن در رابطه با کووید-۱۹ را مطرح کردند.

سناریوی اول: در ماه‌های تابستان و پس از آن یک سری موج کوچک از شیوع در انتظار ما خواهد بود.در این سناریو، به دنبال موج اول بیماری، یک سری موج کوچک‌تر و تکرار در تابستان اتفاق می‌افتد. این موجها که تعداد کمتری را بیمار خواهد کرد و به تدریج در سال ۲۰۲۱ میلادی ضعیف می‌شود. محققان خاطرنشان کردند که این امواج کوچک به رفتارهای اجتماعی ما بستگی دارد.

سناریوی دوم: در پاییز و زمستان پیش‌رو، موج دوم و بزرگ‌تر بیماری اتفاق می‌افتد. این سناریو محتمل‌تر و خطرناک‌تر از دو سناریوی دیگر است. محققان گفته‌اند که موج دوم، آمریکا و دیگر کشورها را مجبور می‌کند اقدامات پیشگیرانه را دوباره انجام دهند.

 سناریوی سوم: این سناریو که از همه خوشبینانه‌تر است، پیش بینی می‌کند که موج فعلی کروناویروس، تنها موج آن است. گرچه که چنین فرضیه‌ای برای آنفلوانزاهای دیگر مشاهده نشده بود و فقط برای کووید-۱۹ محتمل است. در پایان باید گفت تمامی این طرح و فرضیه‌ها می‌تواند با تولید واکسن کرونا تحت تاثیر قرار بگیرد. ولی انتظار می‌رود که زودترین واکسن کروناویروس در سال ۲۰۲۱ میلادی آماده شود.